Του δημοσιογράφου-οικονομολόγου Λεωνίδα Βατικιώτη
Η αθέτηση πληρωμών είναι αναπόφευκτη, κατά πάσα πιθανότητα και η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη, όσο κι αν άπαντες διαβεβαιώνουν ότι εναπόκειται στη δική μας θέληση το αν θα συνεχίσουμε να συμμετέχουμε στο ευρώ. Το θέμα που είναι ανοιχτό αφορά το κατά πόσο η παύση πληρωμών και η εισαγωγή νέας νομισματικής μονάδας θα πραγματοποιηθούν με πρωτοβουλία της Ελλάδας ή με πρωτοβουλία των πιστωτών μας και της Γερμανίας.
Αυτό το συμπέρασμα βρίσκεται στο επίκεντρο της διερεύνησης που πραγματοποιείται στη νέα μελέτη του κέντρου Research on Money and Finance που έχει την έδρα του στο Λονδίνο. Συγγραφέας της έρευνας είναι ο Κώστας Λαπαβίτσας, καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο SOAS του Λονδίνου, πολλά άρθρα του οποίου έχουν φιλοξενηθεί στον ελληνικό Τύπο το τελευταίο χρονικό διάστημα. Στη συγγραφική ομάδα της νέας αυτής μελέτης, τρίτης στη σειρά που πραγματοποιείται από το κέντρο ερευνών RMF, συμμετείχαν επίσης οι εξής οικονομολόγοι: Α. Καλτενμπρούνερ, Ντ. Λίντο, Τζ. Μίτσελ, Χ.Π. Παϊνσέιρα, Ε. Πίρες, Τζ. Πάουελ, Α. Στένφορς, Ν. Τέλες και ο γράφων.
Οι δυνατότητες ωστόσο που διανοίγονται ως αποτέλεσμα του ποιος θα λάβει αυτές τις δύο αποφάσεις (αν δηλαδή θα προκύψουν ως απόφαση των τραπεζιτών και των Βρυξελλών ή του κυρίαρχου κράτους) είναι διαμετρικά αντίθετες, προδιαγράφοντας στη μια περίπτωση την αρχή ενός νέου εφιάλτη και στη δεύτερη τη δυνατότητα για μια νέα αρχή.
Μια μορφή παύσης πληρωμών υπό την πρωτοβουλία του πιστωτή ήταν οι αποφάσεις που έλαβε η ηγεσία της ΕΕ την 21η Ιουλίου, προβλέποντας το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων κατά 21%. Το τεράστιο κοινωνικό κόστος που συνόδευε αυτή την απόφαση (περικοπές κοινωνικών δαπανών, ιδιωτικοποιήσεις, κ.α.) και οι αρνητικές επιπτώσεις της στην εθνική ανεξαρτησία, λόγω των όρων που επέβαλλαν οι πιστωτές μας, χώρια φυσικά του αναποτελεσματικού της χαρακτήρα, δείχνουν ποιος πραγματικά ωφελήθηκε.
Η μελέτη του κέντρου RMF υποστηρίζει, με ενδελεχή τεκμηρίωση, ότι υπάρχει κι άλλη λύση στην κρίση της ευρωζώνης, που δεν προϋποθέτει λιτότητα: η παύση πληρωμών του δημόσιου χρέους και η έξοδος από το ευρώ που κατά πάσα πιθανότητα θα ακολουθήσει. Η παύση πληρωμών μπορεί να υλοποιηθεί με τη βοήθεια του λογιστικού ελέγχου του δημόσιου χρέους που θα αποκαλύψει τον παράνομο, απεχθή ή αντισυνταγματικό του χαρακτήρα, παρέχοντας το αποδεικτικό υλικό βάσει του οποίου θα απαιτηθεί η διαγραφή μέρους ακόμη και όλου του χρέους. Αυτή η λύση πιθανότατα θα οδηγήσει στην έξοδο από τη ζώνη του ευρώ. Στη μελέτη προσφέρεται ένας πλούτος επιχειρημάτων και δυνατοτήτων έτσι ώστε αυτή η προοπτική, που «θα αντλεί δύναμη από τη λαϊκή υποστήριξη – και ιδιαίτερα από την οργανωμένη εργασία – να επανακτήσει τον έλεγχο στα όργανα της οικονομικής πολιτικής. Θα μπορούσε να προσφέρει αποτελεσματική προστασία στην απασχόληση, η απώλεια της οποίας είναι η σημαντικότερη αιτία για τη φτώχεια των εργαζομένων. Θα μπορούσε επίσης να υποστηρίξει τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις – τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας αναπτύσσοντας πιστωτική και φορολογική πολιτική. Σταθερότητα της απασχόλησης και ένα σταθερό πλαίσιο για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα δημιουργούσε καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τους εργαζόμενους, ανεξάρτητα από το πραγματικό εισόδημα που μπορεί να εισρεύσει βραχυπρόθεσμα… Τα πιο αδύναμα τμήματα της κοινωνίας θα μπορούσαν να υποστηριχθούν μέσω επιλεκτικών αυξήσεων σε μισθούς και ημερομίσθια όπως επίσης και μέσω επιδοτήσεων στα δημόσια μέσα μεταφοράς, το πετρέλαιο θέρμανσης και άλλα κρίσιμα προϊόντα. Εξ ίσου σημαντικό είναι πως η αναδιανομή του εισοδήματος και του πλούτου θα μπορούσε να επηρεαστεί από την αναδιάρθρωση του φορολογικού συστήματος προς όφελος των άμεσων φόρων». Σημαντικό ρόλο σε αυτό το νέο, οικονομικό τοπίο θα παίξει το τραπεζικό σύστημα που θα πρέπει να εθνικοποιηθεί, χωρίς όμως αποζημίωση, ως άμεσο αποτέλεσμα των ζημιών ύψους 25-30 δις. ευρώ που θα εγγράψει στην περίπτωση διαγραφής του χρέους ύψους 50%. Οι τράπεζες σε αυτή την περίπτωση θα αναλάμβαναν να στηρίξουν την αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας.
Η μελέτη του RMF (που σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη) συνιστά μια συνεκτική εναλλακτική λύση για την αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας προς όφελος των λαϊκών συμφερόντων, αποδεικνύοντας ότι η υπό εξέλιξη πορεία παρακμής, που επιβάλλεται κάθε φορά με εκβιασμούς και απειλές, δεν είναι μονόδρομος.
