Είναι, ίσως, μοιραίο η ελληνική κοινωνία να λειτουργεί σχεδόν διπολικώς καθότι δεν είναι μόνο η τωρινή και πανταχού παρούσα οικονομική κρίση που μας έριξε συλλογικώς σε βαριά κατάθλιψη.
Φαινόμενα ψυχολογικής παλινδρόμησης (Στέλιος Ράμφος, «Το ελληνικό πρόβλημα») θα δούμε να διατρέχουν τον ελληνισμό από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα αφού π.χ. πολύ εύκολα από την εποποιία της εθνικής αντίστασης περιήλθαμε στον εμφύλιο σπαραγμό και πολύ γρήγορα από τον άθλο της διοργάνωσης των ολυμπιακών αγώνων πέσαμε στην παρ’ ολίγον χρεοκοπία.
Ίσως, στους χρόνους μας, για όλα αυτά να ευθύνεται το ότι μέσα μας υφίσταται η διαρκής σύγκρουση ανάμεσα στον Έλληνα δυτικό άνθρωπο και στον Έλληνα που είναι βαθιά ανατολίτης. Ίσως να φταίει το πολιτισμικό μας επίπεδο. Ίσως είναι η κατάρα του διχασμού. Ίσως πολλά άλλα.
Εκεί, πάντως, που πάμε να ορθοποδήσουμε ψυχολογικά και να ξεχάσουμε, προς στιγμήν, τα προβλήματά μας λόγω Χριστουγέννων, εμφανίζεται αίφνης ο ευφυής, μεν, αλλά ελάχιστα σοφός και κυρίως αθυρόστομος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και γκρεμίζει την καρδάρα με το γάλα εκτοξεύοντας τα βέλη του πότε ενάντια στη μια και πότε ενάντια στην άλλη ομάδα εργαζομένων αλλά ποτέ στους οικονομικά ισχυρούς. Είναι τυχαίο; Δεν νομίζουμε.
Φυσικά ο κ. Πάγκαλος λησμονεί να αναφερθεί στις ευθύνες του πολιτικού μας συστήματος για την κατάντια στην οποία περιήλθαμε ως χώρα και κυρίως παραλείπει να μιλήσει για το σκέλος της ουσιαστικής ανάληψης ευθυνών. Όταν είπε ότι «μαζί τα φάγαμε» θα έπρεπε ταυτόχρονα να υποβάλλει την παραίτησή του. Διότι αυτό σημαίνει ανάληψη ευθυνών.
Εν πάση περιπτώσει ας μην ρίχνουμε το ανάθεμα συλλήβδην στο πολιτικό σύστημα αφενός διότι δεν γνωρίζουμε καλύτερη εναλλακτική λύση και αφετέρου διότι πολλοί από τους εκπροσώπους μας-οι περισσότεροι-είναι εξαιρετικοί επιστήμονες και άνθρωποι καθόλα έντιμοι.
Απλώς, οι φοβίες τους περί πολιτικής αστάθειας, ο κομματικός πατριωτισμός, ο φόβος της επανεκλογής (κυρίως), η δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία και ίσως ένα έλλειμμα παιδείας τους οδήγησαν πολλάκις να υποκύψουν στον πειρασμό της καλλιέργειας των πελατειακών σχέσεων και στο φόβο του να θέτουν προς συζήτηση μείζονα πολιτικά ζητήματα ώστε αυτά να αντιμετωπίζονται και να επιλύονται.
Η μόνη, λοιπόν, εναλλακτική λύση είναι μια καλύτερη πολιτική εκπροσώπηση στο πλαίσιο, βεβαίως, του κοινοβουλευτισμού που θα έχει την απαιτούμενη αποφασιστικότητα να θέτει το δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων στο θέμα π.χ. της λειτουργίας των ΜΜΕ ή των «νταβατζήδων» (για να θυμηθούμε και τη ρήση του πρώην πρωθυπουργού). Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται ένα άλλο εκλογικό σύστημα (εδώ θα συμφωνήσουμε με τον κ. Πάγκαλο) και φυσικά αλλαγή του νόμου περί ευθύνης υπουργών.
Προς το παρόν η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου έκανε στο διάστημα του ενός και πλέον χρόνου που έχει την κύρια ευθύνη για τις εξελίξεις πολλά και σημαντικά βήματα με τα οποία μπορεί κανείς να συμφωνεί ή να διαφωνεί (π.χ. ασφαλιστικό, διαφάνεια στις αποφάσεις, αποφυγή ή μετάθεση της χρεοκοπίας, Καλλικράτης κλπ) αλλά –παρά τις διακηρύξεις- δεν εξέπεμψε το σήμα της κοινωνικής δικαιοσύνης στις αποφάσεις της.
Επίσης πήρε σκληρές και μονομερείς είναι αλήθεια αποφάσεις που αφορούν το εισόδημα των αδυνάτων ενώ άφησε ανέγγιχτους τους πιο ισχυρούς οικονομικά. Οι αποφάσεις αυτές είναι βέβαιο πως θα οδηγήσουν σε απόγνωση και θα συνθλίψουν σαν «μυλόπετρες» ανθρώπους που είτε παγιδεύτηκαν σε λάθος επιλογές είτε παρασύρθηκαν από τις σειρήνες του καταναλωτισμού και οι οποίοι θα «ωριμάσουν» στα σκοτεινά ύδατα της ανέχειας.
Φυσικά πολλοί από αυτούς δεν θα τα βγάλουν πέρα, κάποιοι θα χάσουν την υγεία τους, άλλοι θα οδηγηθούν σε απονενοημένες πράξεις ενώ η παραβατικότητα και η εγκληματικότητα-κυρίως των νέων- θα πάρουν διαστάσεις μάστιγας.
Όλα αυτά, είναι βέβαιο, πως θα δοκιμάσουν τις αντοχές των πολλών σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο αλλά και την ανθεκτικότητα των θεσμών που δημιουργήσαμε για να λειτουργούμε ως κοινωνίες. Μοναδικό αντίδοτο στην παρούσα φάση είναι-όπως θα έλεγε και ο κ. Παπούλιας- να πληρώσουν αναλογικά και οι κατέχοντες τον πλούτο αφού, όμως, πρώτα πετάξουν τα «καβούρια» από την τσέπη τους.
Τα σκληρά οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης είναι απολύτως βέβαιο ότι θα βελτιώσουν τους δείκτες (μείωση του ελλείμματος, βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου πληρωμών, τιθάσευση του πληθωρισμού κ.α.) αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα μας βγάλουν από την κρίση δεδομένου ότι η λύση εδώ είναι συνάρτηση πολύ-παραγοντική με παραμέτρους που υπερβαίνουν τα εθνικά όρια.
Η προσπάθεια του πρωθυπουργού με τη συνδρομή του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης αλλά και άλλων Ευρωπαίων ηγετών για την έκδοση ευρωομολόγου μπορεί προς το παρόν να σκοντάφτει στην άρνηση της κ. Μέρκελ να αποδεχθεί επί της ουσίας την επί ίσοις όροις πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης, βάζοντας κατά μέρος τις ηγεμονικές της βλέψεις, είναι βέβαιο, όμως, πως θα επιφέρει κάποιου είδους συμβιβασμό.
Από τη μεριά μας εμείς οι απλοί πολίτες ας βοηθήσουμε τη χώρα μας προτιμώντας στις αγορές μας τα καλά ελληνικά προϊόντα έτσι ώστε το ντόπιο επιχειρείν να αποκτήσει το απαραίτητο σφρίγος και την ποιότητα εκείνη που θα το καταστήσει ανταγωνιστικό στις διεθνείς αγορές. Είτε πρόκειται για παπούτσια, ρούχα, έπιπλα, τουριστικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας είτε πρόκειται για αγροτο-κτηνοτροφικά προϊόντα. Και κάτι ακόμη: ο καθένας μας στη δουλειά του ας δείξει ένα «κλικ» μεγαλύτερου ενδιαφέροντος ώστε να γίνουμε πιο αποτελεσματικοί.
Παπούτσι από τον τόπο μας λοιπόν και μεγαλύτερη αφοσίωση στη δουλειά μας μπορεί να είναι τελικώς τα κλειδιά για το ξεπέρασμα της μεγαλύτερης κρίσης που είδε ο τόπος μας αλλά και όλος σχεδόν ο κόσμος. Για να ξαναβρούμε επιτέλους το χαμόγελο της αισιοδοξίας.
* Ο Δημήτρης Νούλας είναι χημικός
