* Δρ. Βασίλης Χ. Γερογιάννης (gerogian@teilar.gr), Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Διοίκησης και Διαχείρισης Έργων ΤΕΙ Λάρισας
Γενικός Γραμματέας e-TEE
Στην ανοικτή διαβούλευση επί του Σχεδίου Νόμου για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, που πρότεινε το Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης συμμετείχε καταθέτοντας τις προτάσεις του το Τμήμα Πληροφορικής και Επικοινωνιών του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (e-TEE) .
Βασική πρόταση του e-TEE είναι να θεσπιστεί η λειτουργία ενός και μόνο σημείου μιας στάσης (one stop shop) για τη δημοσίευση του περιεχομένου και για την παροχή ηλεκτρονικών δημόσιων υπηρεσιών, με επιμέρους τις ακόλουθες λειτουργίες:
* Υποχρεωτική δημοσίευση (σε διασύνδεση με την πύλη ΔΙΑΥΓΕΙΑ), όλων των προκηρύξεων του δημοσίου για προμήθειες αγαθών/ παροχή υπηρεσιών καθώς και πλήρη ενημέρωση για την εξέλιξη και τα αποτελέσματα όλων των δημόσιων διαγωνισμών, ανεξάρτητα με τον τρόπο ανάθεσης (ανοιχτοί, κλειστοί και πρόχειροι διαγωνισμοί, απ’ ευθείας αναθέσεις, αναθέσεις με διαπραγμάτευση ακόμα και με συμφωνίες πλαίσιο).
* Υποχρεωτική δημοσίευση των απαραίτητων βημάτων και εγγράφων για το σύνολο των συναλλαγών με τη δημόσια διοίκηση καθώς και καθορισμό προβλεπόμενων (ανώτατων) χρόνων διεκπεραίωσης.
* Παροχή εξατομικευμένης και ασφαλούς δυνατότητας σε κάθε πολίτη/επιχείρηση ώστε να ενημερώνεται πλήρως για την εξέλιξη κάθε αιτήματός του/της προς τη δημόσια διοίκηση, λαμβάνοντας πληροφορίες για τα στοιχεία χρέωσης του αιτήματος που καταθέτει ηλεκτρονικά.
Αναφορικά με τις διατάξεις του Σχεδίου Νόμου και λαμβάνοντας υπόψη αντίστοιχα πλαίσια αλλά και καλές πρακτικές που ισχύουν εδώ και χρόνια σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες (www.epractice.eu/en/factsheets/), οι προτάσεις του e-TEE έχουν ως εξής:
1. Προτείνουμε να διασφαλιστεί ότι κάθε δημόσιος φορέας, έχοντας στην κατοχή του ηλεκτρονικά έγγραφα-πιστοποιητικά για ένα πολίτη ή μια επιχείρηση, δεν θα αιτείται τα ίδια ηλεκτρονικά έγγραφα, περισσότερες από μία φορές, από τον πολίτη ή την επιχείρηση. Ανάλογες δεσμεύσεις καθορίζονται στο αντίστοιχο νομικό πλαίσιο αρκετών χωρών και υλοποιούνται στην πράξη (π.χ. στην Τσεχία, Γαλλία και Ιταλία) με εφαρμογές όπως είναι τα personalized/certified data boxes/mail boxes.
2. Προτείνουμε την αναβάθμιση του Συνηγόρου του Πολίτη (ή εναλλακτικά, αν και την ίδρυση νέων υπηρεσιών τη θεωρούμε άσκοπη σπατάλη, τη θέσπιση μιας νέας ανεξάρτητης αρχής) προκειμένου να αναλάβει το ρόλο του «Ηλεκτρονικού Συνηγόρου του Πολίτη», διεκπεραιώνοντας προβλήματα και παράπονα πολιτών/επιχειρήσεων, στην περίπτωση που τα ηλεκτρονικά αιτήματά τους δεν εξυπηρετούνται από τις δημόσιες υπηρεσίες. Αντίστοιχες δομές που ασκούν έλεγχο για την καλή λειτουργία της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης λειτουργούν με επιτυχία στη Μ. Βρετανία (UK First-tier Tribunal/Information Commissioner), στην Ισπανία (e-Government Ombudsman), στη Σουηδία (Parliamentary Ombudsman), στη Γαλλία και στην Πορτογαλία (Commission for Access to Administrative Documents). Εκτός όμως από συγκεκριμένες καταγγελίες πολιτών, ένας ανεξάρτητος ελεγκτικός μηχανισμός θα μπορεί να παρακολουθεί τις διαθέσιμες πληροφορίες και θα είναι σε θέση να αποκαλύπτει αδυναμίες δημοσίων φορέων, αναφορικά με την ασφάλεια στην τήρηση/επεξεργασία αυτών των πληροφοριών.
3. Προτείνουμε να κατοχυρωθεί η ισχύς των αιτημάτων που υποβάλλονται από πολίτες/επιχειρήσεις προς δημόσιους φορείς και μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail), όπως, για παράδειγμα, συμβαίνει στη Γαλλία, με την προϋπόθεση ότι εξασφαλίζεται η αυθεντικοποίηση και η ασφάλεια των αιτημάτων αυτών (π.χ. μέσω ηλεκτρονικής υπογραφής/ηλεκτρονικού πιστοποιητικού). Αυτό το μέτρο θα συμβάλει στην ευρύτατη διάδοση και χρήση των προσφερόμενων ηλεκτρονικών υπηρεσιών.
4. Προτείνουμε, εκτός από την ηλεκτρονική υπογραφή και τη χρονοσήμανση, που παρουσιάζεται ότι θα φέρουν τα ηλεκτρονικά έγγραφα, να είναι διαθέσιμα και να γίνεται χρήση τους, εφόσον γίνει καταγγελία για μεροληψία και καθυστερήσεις, και τα στοιχεία επικοινωνίας του παραλήπτη δημόσιου λειτουργού/υπαλλήλου του αντίστοιχου αιτήματος ενός πολίτη/επιχείρησης. Θα πρέπει να ορίζεται προβλεπόμενο και ανώτατο χρονικό όριο για τη διεκπεραίωση κάθε ηλεκτρονικής υπόθεσης. Για παράδειγμα, στη Δανία το όριο αυτό καθορίζεται στις 10 ημέρες, στη Φινλανδία στις 14 ημέρες, ενώ στη Γαλλία στον 1 μήνα.
5. Προτείνουμε την αναγνώριση των ψηφιακών δημόσιων διαδικασιών ως μέρος μιας ουσιαστικής πρωτοβουλίας για τη μείωση της χρήσης χαρτιού στις δημόσιες συναλλαγές (paper use reduction / paper work reduction).
6. Προτείνουμε την αναγνώριση του ρόλου του Παρατηρητηρίου της Κοινωνίας της Πληροφορίας ως φορέα διεξαγωγής μετρήσεων αξιολόγησης της εξέλιξης της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης στη χώρα μας. Στην κατεύθυνση αυτή προτείνουμε να προσδιοριστεί ένα κοινό εθνικό πλαίσιο αξιολόγησης της επάρκειας, της εξέλιξης και της ωριμότητας της Ελληνικής Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (Hellenic e-Government Maturity Framework). Το εθνικό αυτό πρότυπο θα βασίζεται σε διεθνή πρότυπα αξιολόγησης (π.χ. του ΟΗΕ, της Παγκόσμιας Τράπεζας, της Eurostat κλπ.), λαμβάνοντας υπόψη αντίστοιχα ολοκληρωμένα πρότυπα ωριμότητας που προτείνονται στην επιστημονική βιβλιογραφία. Ως e-TEE μπορούμε να συμβάλουμε στην προδιαγραφή του προτύπου σε συνεργασία με το Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας αλλά και με άλλους επιστημονικούς φορείς.
7. Είναι επιτακτική η λειτουργία του συστήματος δημόσιων ηλεκτρονικών προμηθειών για το σύνολο του δημοσίου τομέα (στενού και ευρύτερου αλλά και τοπικές αυτοδιοικήσεις), ένα έργο για το οποίο η χώρα μας έχει δεσμευτεί ρητά για την υλοποίησή του στην Ε.Ε., αλλά ουδέποτε το υλοποιεί.
Συμπερασματικά, οι διατάξεις του Σχεδίου Νόμου αποτελούν ένα βήμα για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Ωστόσο απαιτούνται ακόμη πολλά να γίνουν για την αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης ώστε να πραγματοποιηθούν αλλαγές που θα μεταβάλλουν ουσιαστικά την καθημερινότητα του πολίτη. Βάσει στοιχείων του 2010, που ανακοίνωσε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ελλάδα είναι η 32η μεταξύ 32 χωρών στην Ευρώπη σε υπηρεσίες που είναι πλήρως διαθέσιμες προς τους πολίτες ηλεκτρονικά. Η χώρα μας συνεπώς είναι πολύ μακριά από το στόχο της Ε.Ε., έως το 2015, ένας στους δύο πολίτες και τέσσερις στις πέντε επιχειρήσεις στην Ευρώπη να χρησιμοποιούν υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Το e-TEE, ως φορέας που δημιουργήθηκε για να προάγει το θεσμικό ρόλο του ΤΕΕ ως τεχνικού συμβούλου της Πολιτείας και στο χώρο των Τεχνολογιών Πληροφορικής Επικοινωνιών (ΤΠΕ), είναι πρόθυμο να συνεισφέρει εποικοδομητικά στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων των ΤΠΕ για τη βελτίωση της δημόσιας διοίκησης, για την ενίσχυση της διαφάνειας, προς όφελος, πρωτίστως, των ίδιων των πολιτών.
