* Του Κώστα Γιαννούλα
Το φαινόμενο της αστυφιλίας άρχισε να κάνει αισθητή την παρουσία του τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, πήρε ανησυχητικές διαστάσεις κατόπιν και αποτελεί στις μέρες μας σημαντικότατο κοινωνικό πρόβλημα, που χρήζει αντιμετώπισης.
Πριν αυτή κάνει την εμφάνισή της ο ελληνικός πληθυσμός ήταν απλωμένος σ’ ολόκληρη την επικράτεια και μάλιστα αυτός της υπαίθρου, συγκρινόμενος μ’ αυτόν των αστικών κέντρων, ήταν κατά πολύ μεγαλύτερος και η επαρχία κα η ύπαιθρος γενικότερα έσφυζε από ζωή.
Οι κοινωνικές συνθήκες, ωστόσο, εξαιτίας, κυρίως, των αρνητικών συνεπειών του Β’ παγκοσμίου Πολέμου αλλά και του εμφυλίου πολέμου, χρόνο με το χρόνο, άλλαξαν. Σιγά – σιγά πλήθη επαρχιωτών άρχισαν να συρρέουν στα αστικά κέντρα, είτε για να μάθουν τα παιδιά τους γράμματα, μια που στα χωριά λειτουργούσαν κατά βάση μόνο Δημοτικά Σχολεία, είτε, κυρίως, για να εξασφαλίσουν πιο προσοδοφόρα εργασία, μια που η χειρωνακτική γεωργοκτηνοτροφία ήταν εξουθενωτική και δεν απέδιδε, είτε γενικότερα για να αναζητήσουν καλύτερη τύχη γοητευμένοι, μάλιστα, απ’ την ιδέα να ζήσουν σε διαμέρισμα πολυκατοικίας.
Όταν η αστυφιλία, κατόπιν, πήρε ανησυχητικές διαστάσεις και το κλεινόν άστυ, που λέγεται Αθήνα, συγκέντρωσε σχεδόν το μισό πληθυσμό της Ελλάδας, γιγάντωσαν τα περιφερειακά αστικά κέντρα και η ύπαιθρος ερήμωσε, άρχισε να γίνεται λόγος για τα κακά του υδροκέφαλου κράτους και του συγκεντρωτισμού μαζών και εξουσιών και να προωθείται ως λύση του προβλήματος η προσπάθεια αποκέντρωσης εξουσιών και δημιουργίας συνθηκών για συγκράτηση του πληθυσμού της υπαίθρου, πολλώ δε μάλλον επιστροφής σ’ αυτή.
Η προσπάθεια αυτή δεν έφερε, ακόμη, τα αναμενόμενα αποτελέσματα και κατά πάσα πιθανότητα με την τακτική, που ακολουθούμε ως Πολιτεία, αυτά δεν θα έρθουν ποτέ, παρότι οι συνθήκες, που επικρατούν σήμερα στα αστικά κέντρα, είναι προβληματικές και οι αστικοί πληθυσμοί στενάζουν.
Αυτό συμβαίνει γιατί στη φάση, που διανύουμε, υπάρχει μια σύγχυση στα κεφάλια και αυτών, που καθοδηγούν, και αυτών που υφίστανται τις συνέπειες των οδηγιών και αλλαγών, μια που με έργα αποδεικνύουν ότι δεν έχουν ξεκαθαρίσει, αν τάσσονται πραγματικά υπέρ της αποκέντρωσης και επιστροφής στην ύπαιθρο ή υπέρ του συγκεντρωτισμού και της αστυφιλίας.
Υπενθυμίζω ότι στην προ αστυφιλίας εποχή αλλά και μέχρι πρότινος η Ελλάδα ήταν χωρισμένη σε 6.000 περίπου Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και καθένας απ’ αυτούς διέθετε, αν μη τι άλλο, το Δημοτικό ή κοινοτικό κατάστημα με το συμβούλιό του, το δημοτικό σχολείο με τους δασκάλους του, την εκκλησία με τον παπά της. Οι τρεις αυτοί πόλοι με επικεφαλής το δήμαρχο ή τον κοινοτάρχη, το διευθυντή του σχολείου και τον παπά συντελούσαν τα μέγιστα για την εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και το δέσιμο των ανθρώπων της τοπικής κοινωνίας μεταξύ τους.
Όταν η αστυφιλία άρχισε να θεωρείται πρόβλημα, το επίσημο κράτος, σε μια προσπάθεια να συγκρατήσει τους πληθυσμούς στην ύπαιθρο, εκτός από δημοτικά σχολεία άρχισε να ιδρύει, να κτίζει και να λειτουργεί γυμνάσια και λύκεια σε κωμοπόλεις και χωριά, με αποτέλεσμα να γεμίσει η Ελλάδα από τέτοια.
Όταν ενταχθήκαμε, όμως, στην ευρωπαϊκή οικογένεια, αρχίσαμε είτε κατ’ ανάγκη είτε κατ’ επιλογήν να υιοθετούμε και να αντιγράφουμε ως χώρα πρακτικές και διοικητικά μοντέλα, που δεν συνάδουν ούτε με το αυτοδιοικητικό σύστημα, που γέννησε ο τόπος μας και γνώριζε ο λαός μας, ούτε με την ιδιοσυγκρασία μας. Έτσι στο πλαίσιο του «Καποδίστρια» κάναμε τους Δήμους και τις κοινότητες 1100 περίπου, ενώ στο πλαίσιο του «Καλλικράτη» 325, δίνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο συγκεντρωτικό χαρακτήρα στις προσπάθειές αναδιοργάνωσης του κράτους.
Παράλληλα, αυτές τις μέρες στο πλαίσιο και πάλι του «Καλλικράτη», επιχειρούμε, εκτός των άλλων, καταργήσεις και συγχωνεύσεις μικρών επαρχιακών σχολείων με άλλα μεγαλύτερων χωριών ενισχύοντας ακόμη περισσότερο το συγκεντρωτικό χαρακτήρα των προσπαθειών μας, χωρίς να λογαριάζουμε καν του κόσμου τα εκατομμύρια, που διατέθηκαν, για να κτισθούν σχολεία και κοινοτικά ή δημοτικά καταστήματα και μάλιστα αρκετά απ’ αυτά πολύ πρόσφατα.
Την ίδια ώρα, ωστόσο, συνιστούμε σ’ όσους μαστίζει η ανεργία και τα εξουθενωτικά οικονομικά μέτρα να μετακινηθούν προς την επαρχία και να δραστηριοποιηθούν σε διάφορους τομείς, που προσφέρονται εκεί. Πώς, όμως, να επιστρέψει και να εγκατασταθεί κανείς σε περιοχές, τη στιγμή που σ’ αυτές νεκρώνονται βασικές κοινωνικοπολιτικές λειτουργίες;
Συμπέρασμα: Όσο θα συνεχίζουμε να πορευόμαστε με προχειρότητα και χωρίς σχέδιο, σήμερα έτσι και αύριο αλλιώς, ακολουθώντας την τακτική του ράβε ξήλωνε και ό,τι ήθελε προκύψει, όσο θα πελαγοδρομούμε και δεν θα ξεκαθαρίζουμε, αν πραγματικά επιθυμούμε και παλεύουμε για αποκέντρωση και επιστροφή στην ύπαιθρο, η χώρα μας και μαζί ο λαός μας θα ταλανίζεται και θα ανακυκλώνει τα προβλήματά του.
