Κάτι ασαφές και απροσδιόριστο (μέχρι στιγμής) φαίνεται πως «παίζεται» στις σχέσεις Αθηνών – Αγκύρας, σε μια χρονική συγκυρία, κατά την οποία πολλά λέγονται και γράφονται περί συνεκμεταλλεύσεως στο Αιγαίο (λύση την οποία προωθούν οι Αμερικανοί), το Κυπριακό συνεχίζει να καρκινοβατεί, η δε ελληνική κυβέρνηση επιμένει να δηλώνει πως επίλυσή του είναι προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ για τη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Μέσα στο πλαίσιο αυτό, ο πρωθυπουργός Γιώργος Α. Παπανδρέου θα έχει νέο κύκλο διαβουλεύσεων με τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καθώς (θα) είναι ένας από τους προσκεκλημένους στη φετινή, τρίτη συνάντηση των στελεχών του τουρκικού διπλωματικού σώματος, που θα πραγματοποιηθεί στις αρχές του 2011 στην Άγκυρα και το Ερζερούμ.

Ο δε υπουργός των Εξωτερικών Δημήτρης Δρούτσας, εκτιμώντας πως παραμένει βαλτωμένη η υπόθεση της εντάξεως της Τουρκίας στην Ε.Ε., τείνει χείρα βοηθείας στη γείτονα και προωθεί την ιδέα να συγκληθεί μια Σύνοδος Κορυφής Τουρκίας και ΕΕ τον προσεχή Ιούνιο ή το προσεχές φθινόπωρο.

ΝΕΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ;

Ειδικότερα για το Κυπριακό, συγκλίνουσες πληροφορίες επιμένουν ότι στο παρασκήνιο είναι έτοιμη μια παραλλαγή του Σχεδίου Ανάν, το οποίο επιχειρήθηκε «να περάσει» το 2004, αλλά απερρίφθη στο δημοψήφισμα.

Τότε ο επικεφαλής του ΑΚΕΛ και σημερινός Πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας είχε αναγκαστεί να το απορρίψει, αλλά σήμερα το κλίμα φαίνεται να είναι διαφορετικό.

Ο Κύπριος Πρόεδρος είχε, προ ολίγων ημερών, άγονες διαβουλεύσεις με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ντερβίς Έρογλου στην Νέα Υόρκη, μαζί με το ΓΓ του ΟΗΕ, αλλά ο Μπαν Κι Μουν επί της ουσίας πιέζει να βρεθεί λύση, είναι δε χαρακτηριστικό πως αποκαλεί «Νότο» την Κυπριακή Δημοκρατία, πολλοί μάλιστα κάνουν λόγο για εκ μέρους του τελεσίγραφο στις δύο πλευρές.

Και αυτό γιατί ο Μπαν Κι Μουν στην έκθεσή του αναφέρει:

«Οι κοινοβουλευτικές εκλογές στον Νότο (έτσι αποκαλεί την Κυπριακή Δημοκρατία) έχουν προγραμματισθεί για το Μάιο, ενώ εκλογές θα διεξαχθούν στην Τουρκία τον Ιούνιο».

Σημειώνει ότι η διεξαγωγή των εκλογών δεν προσφέρεται για συμβιβασμούς και τονίζει, εν είδει προειδοποιήσεως: «Αν ουσιαστική συμφωνία για όλα τα κεφάλαια δεν μπορεί να ολοκληρωθεί προ του εκλογικού κύκλου, οι συνομιλίες μπορεί να μπουν σε εκκρεμότητα και υπάρχει σοβαρός κίνδυνος οι διαπραγματεύσεις να πληγούν θανάσιμα».

Και καταλήγει λέγοντας ότι την ευθύνη για το ναυάγιο θα την έχουν αποκλειστικά οι ηγέτες των δυο Κοινοτήτων.

Οι κ. Χριστόφιας και Έρογλου θα συναντηθούν εκ νέου στη Γενεύη, στις 25 με 26 Ιανουαρίου, ο δε Μπαν Κι Μουν επιθυμεί να υπάρξει πρόοδος έως τότε...

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ

Εξ άλλου, προ ημερών γνωστοποιήθηκε από την τουρκική κυβέρνηση, πως ο Γιώργος Α. Παπανδρέου θα μετάσχει στην ετήσια συνάντηση εξωτερικής πολιτικής που οργανώνει το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, το δεύτερο 15μερο του Ιανουαρίου στο Eρζερούµ της Ανατολικής Τουρκίας.

Η κυβέρνηση λέει πως το ταξίδι θα πραγµατοποιηθεί, εφόσον το επιτρέψει το πρόγραµµα του πρωθυπουργού, αν και στην Άγκυρα το θεωρούν βέβαιο και τονίζουν μάλιστα πως η νέα αυτή συνάντηση των κ. Παπανδρέου και Ερντογάν θα δώσει ακόμα μεγαλύτερη ώθηση στην πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Σημειώνεται πως οι δύο άνδρες συναντήθηκαν στην Τρίπολη της Λιβύης προ ημερών, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής ΕΕ – Αφρικής.

ΚΑΙ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΡΟΥΤΣΑ

Στο μεταξύ, ο Υπουργός των Εξωτερικών Δημήτρης Δρούτσας διετύπωσε, προ ημερών, μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πολιτικής, στις Βρυξέλλες, πρόταση για τη σύγκληση Συνόδου Κορυφής της ΕΕ με την Τουρκία, το καλοκαίρι ή το Φθινόπωρο του 2011.

Μπροστά στο αδιέξοδο που προδιαγράφεται, μπροστά σε μια ενταξιακή διαδικασία που προχωρά με «ρυθμό χελώνας» και μπροστά στο δεδομένο ότι τον Ιούνιο θα υπάρξουν εκλογές στην Τουρκία, εμείς προτείνουμε μια Σύνοδο Κορυφής, η οποία θα δώσει πολιτική ώθηση και πνοή σ’ αυτή τη διαδικασία της τουρκικής εντάξεως στην ΕΕ, δήλωσε ο εκπρόσωπος του Υπουργείου των Εξωτερικών Γρηγόρης Δελαβέκουρας και πρόσθεσε ότι πρέπει σ' αυτή τη διαδικασία «να μπούμε ξανά πολιτικά» για να δούμε «πού πάει αυτή η σχέση (της Τουρκίας με την ΕΕ) και ποια είναι τα εμπόδια, ξεπερνώντας τα γραφειοκρατικά και τεχνοκρατικά όρια που υπάρχουν, εκ των πραγμάτων».

Ανέφερε δε τα βασικά εμπόδια της ενταξιακής διαδικασίας της γείτονος, που είναι ο αργός ρυθμός μεταρρυθμίσεων στην Τουρκία, η αμφιβολία για το αποτέλεσμα αυτής της πορείας - δηλαδή η πλήρης ένταξη - και η συνεχιζόμενη άρνηση της Άγκυρας να εφαρμόσει τις υποχρεώσεις της.

«Δεν ξέρουμε και αυτή τη φορά, αν η Τουρκία θα ανταποκριθεί, αλλά θέλουμε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για έναν ξεκάθαρο διάλογο, για να πάρει η διαδικασία σάρκα και οστά και πολιτικό περιεχόμενο και να τεθούν συγκεκριμένα ορόσημα για την υλοποίηση συγκεκριμένων δεσμεύσεων», επιμένει η Αθήνα.

Η ΣΠΕΚΟΥΛΑ (;) ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ

Ωστόσο, την ίδια στιγμή, η μεν Άγκυρα δίνει αισιόδοξη προοπτική στις διερευνητικές συζητήσεις μεταξύ των δύο χωρών (τα δε ΜΜΕ στη γείτονα κάνουν λόγο ακόμη και για συμφωνία ως το τέλος του χρόνου) πλην, όμως, η Αθήνα επιμένει πως «δεν μπορούμε να ανακοινώσουμε συγκεκριμένη πρόοδο, αλλά συνεχίζουμε γι’ αυτό το σκοπό» και ότι «πρέπει να δοθεί έμφαση στην ενίσχυση της διαδικασίας των διερευνητικών επαφών».

Όλο αυτό το πλαίσιο έχει τροφοδοτήσει έντονη φημολογία ότι προχωρά το σενάριο της συνεκμεταλλεύσεως στο Αιγαίο, φημολογία που ενίσχυσε όσους ισχυρίζονται πως υπάρχουν προς τούτο μυστικές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία.

Μάλιστα η εφημερίδα «Ο Κόσμος του Επενδυτή» δημοσίευσε αποσπάσματα άκρως απόρρητου σημειώματος του ελληνικού Υπουργείου των Εξωτερικών προκειμένου να στοιχειοθετήσει την εκδοχή περί μυστικών διαπραγματεύσεων.

«Το εν λόγω έγγραφο ουδεμία σχέση έχει με τη διαδικασία των διερευνητικών επαφών. Το έγγραφο προκλήθηκε από σχετικό ερώτημα της Υπηρεσιακής ηγεσίας (...) με σκοπό τη διερεύνηση ορισμένων τεχνικών και νομικών παραμέτρων που αφορούν την υφαλοκρηπίδα, προκειμένου να διαμορφωθεί καταλλήλως η ελληνική απάντηση σε αβάσιμους τουρκικούς ισχυρισμούς σε διαμαρτυρίες μας περί παραβίασης της ελληνικής υφαλοκρηπίδας», απάντησε το Υπουργείο.

Επισημαίνεται πως τον ισχυρισμό για μυστικές διαπραγματεύσεις Ελλάδος – Τουρκίας για το Αιγαίο, έχουν προβάλλει ο αρχηγός της ΝΔ Αντώνης Σαμαράς και ο Πρόεδρος του ΛΑΟΣ Γιώργος Καρατζαφέρης, η δε Αριστερά επιμένει να τονίζει πως «κάτι γίνεται» σε βάρος των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων στο Αιγαίο.

Ο Αντώνης Σαμαράς τόνισε χαρακτηριστικά ότι «γνωρίζουμε ότι υπάρχει μυστική διπλωματία γύρω από τα ελληνοτουρκικά και ακόμα περισσότερο ανησυχητικές φήμες, που αφορούν κυρίως στο Αιγαίο» και προειδοποίησε την κυβέρνηση να μην προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις, όταν η χώρα βρίσκεται σ' αυτή την πρωτοφανή οικονομική κρίση.

Πάντως, ο Γιώργος Α. Παπανδρέου μιλώντας στη Βουλή, διέψευσε τα πάντα, αλλά δεν είναι λίγοι εκείνοι που σπεύδουν να υπενθυμίσουν ότι η εν λόγω διάψευση μπορεί να έχει την ίδια αξία με την προεκλογική του (το 2009) δήλωση ότι «υπάρχουν λεφτά».

«Δεν τίθεται θέμα συνεκμετάλλευσης με την Τουρκία ενεργειακών πόρων στο Αιγαίο», δήλωσε ο κ. Παπανδρέου και τόνισε ότι δεν μπορεί να γίνει παρόμοια συζήτηση με τη γείτονα, εφ’ όσον, καταρχάς, υπάρχει η απειλή του «casus belli», εφόσον αμφισβητούνται κυριαρχικά μας δικαιώματα - με τις συνεχείς παραβάσεις και παραβιάσεις, γιατί δεν έχει αναγνωρίσει η Τουρκία το Δίκαιο της Θάλασσας και γιατί δεν έχει επιλυθεί το ζήτημα της οριοθετήσεως της υφαλοκρηπίδας.

Προ ημερών έγινε γνωστό πως υπάρχουν στο Αιγαίο, αλλά και στην περιοχή του Ιονίου πελάγους πλούσια – εκμεταλλεύσιμα – κοιτάσματα φυσικού αερίου και αυτή η ύπαρξη επιβεβαιώνεται από μελέτες που έκανε το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ μέσα στο 2010.

Επισημαίνεται πως η Τουρκία δεν αναγνωρίζει ότι τα νησιά του Αιγαίου δικαιούνται Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και υφαλοκρηπίδας, παρ’ ότι αυτό προβλέπει η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (η οποία έχει κυρωθεί από περίπου 160 χώρες και αποτελεί διεθνές δίκαιο και δίκαιο της ΕΕ).

Σύμφωνα με τον αρθρογράφο της «Καθημερινής» Σταύρο Λυγερό, η Τουρκία «απαιτεί να αποκτήσει δικαιώματα εκμετάλλευσης του βυθού δυτικά της αλυσίδας των ελληνικών νησιών, που αρχίζει από τη Σαμοθράκη και τελειώνει στη Ρόδο», αλλά αυτό αντιτίθεται στο διεθνές δίκαιο.

Και εξ αυτού, τονίζει ο κ. Λυγερός, «αντί να επιδιωχθεί η οριστική επίλυση των υφιστάμενων προβλημάτων, αναζητείται τρόπος να υπογραφεί κατ’ ευθείαν συμφωνία συνεκμετάλλευσης των πιθανολογούμενων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στο Αιγαίο».

«Μόνο, όμως, εάν έχει προηγηθεί η οριοθέτηση της ΑΟΖ / υφαλοκρηπίδας θα είναι σαφές ποια ποσοστά από τα κέρδη θα δικαιούται η μία και ποια η άλλη παράκτια χώρα. Εάν δεν είναι σαφές αυτό, η διαπραγμάτευση θα γίνει στον αέρα και βεβαίως προς όφελος της Άγκυρας, η οποία είναι αυτή που αμφισβητεί, πιέζει και διεκδικεί (...). Θα μας πουν ότι ειδικά τώρα που έχουμε ζωτική ανάγκη, είναι προτιμότερο να μοιραστούμε με τους Τούρκους τα οφέλη από την εκμετάλλευση των πιθανολογούμενων κοιτασμάτων στο Αιγαίο, επειδή αλλιώς αυτά θα παραμείνουν ανεκμετάλλευτα», προσθέτει.