* Του Νικολάου Κατσιαβριά, διευθυντή του 1ου ΕΠΑΛ Βόλου
Στη Γερμανία το 75% των μαθητών ακολουθούν την επαγγελματική εκπαίδευση ενώ στην Ελλάδα μόνο το 30%. Στη Γαλλία, ενώ στα επαγγελματικά σχολεία μαθητεύει το 55% των μαθητών, θεωρούν πως η επαγγελματική τους εκπαίδευση πρέπει να γίνει περισσότερο ελκυστική και μεθοδεύουν τρόπους να αυξήσουν τους μαθητές της.
Γιατί άραγε γίνεται αυτό; Επειδή απλά ο κόσμος έχει άγνοια του τι είναι η επαγγελματική εκπαίδευση. Σε αυτό το σημείωμα θα επιχειρήσουμε να δώσουμε απάντηση σε δύο καίρια ερωτήματα: 1η: Τι διαφέρουν τα ΕΠΑΛ από τις ΕΠΑΣ;
2η. Γιατί ένας μαθητής να πάει στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και όχι στη Γενική;
Εκ προοιμίου σημειώνουμε πως έχουμε αντιρρήσεις για πολλές πτυχές του εκπαιδευτικού μας συστήματος, τις οποίες έχουμε δημοσιεύσει. Δεν πιστεύουμε πως υπάρχει τέλειο σύστημα. Φτιάχνεις ένα όσο το δυνατόν σωστότερο σύστημα και η μάχη κερδίζεται από τη στελέχωσή του. Απάντηση στο ερώτημα 1. Τα ΕΠΑΛ είναι τριτάξια Λύκεια. Οι μαθητές τους παίρνουν απολυτήριο Λυκείου και πτυχίο ειδικότητας στην ειδικότητα που έχουν επιλέξει. Αυτό σημαίνει πως αφ’ ενός έχουν δυνατότητα να πάνε στις Ανώτατες Σχολές και επίσης επαγγελματικά δικαιώματα στον τομέα τους, δηλαδή να βγουν στην αγορά εργασίας ως ειδικευμένοι υπάλληλοι, τεχνίτες νοσηλευτές και λοιπά. Για να γίνει αυτό δυνατό αφαιρούνται μαθήματα (όπως Αρχαία, Θρησκευτικά...) και προστίθενται βαθμηδόν μαθήματα ειδικότητας και εργαστήρια (9 ώρες στην Α΄ τάξη, 17 ώρες στη Β΄ τάξη και 23 ώρες στην Γ΄ τάξη).
Οι ΕΠΑΣ είναι επαγγελματικές σχολές διετούς διάρκειας. Δέχονται μόνο μαθητές που έχουν τελειώσει την Α΄ τάξη Γενικού ή Επαγγελματικού Λυκείου. Στις ΕΠΑΣ γίνεται κυρίως κατάρτιση σε ένα αντικείμενο, τα γενικά μαθήματα είναι ελάχιστα και οι απόφοιτοι παίρνουν μόνο πτυχίο ειδικότητας επιπέδου 3. Μπορούν να βγουν στην αγορά εργασίας αλλά δεν έχουν πρόσβαση στις ανώτατες σχολές.
Απάντηση στο ερώτημα 2. Για να κατανοήσουμε τα κίνητρα καλό είναι να γνωρίζουμε πού πάνε οι μαθητές μετά τα 18 τους. Σήμερα η πλειοψηφία δίνει πανελλαδικές εξετάσεις για τις ανώτατες σχολές. Το 2007 υπήρχαν 140.000 υποψήφιοι. Από αυτούς 40.000 πέρασαν στα ΑΕΙ, 40.000 στα ΑΤΕΙ, και 60.000 έμειναν εκτός. Για κάθε μια από αυτές τις ομάδες η επαγγελματική εκπαίδευση έχει κάτι σημαντικό να προσφέρει. Ας τα δούμε: 1. Αυτοί που στοχεύουν ΑΕΙ, ΑΤΕΙ κ.λπ.
Δεν έχει πολλά να προσφέρει το ΕΠΑΛ στους μαθητές που θέλουν να σπουδάσουν φυσικομαθηματικά, φιλολογικά, νομική, θεολογία και λοιπά. Αντιθέτως πολλά μπορεί κανείς να ωφεληθεί από το ΕΠΑΛ εκείνος που θέλει να σπουδάσει ιατρικά και νοσηλευτικά, πολυτεχνεία, οικονομικά και παρόμοιες επιστήμες. Ο μαθητής που θέλει να σπουδάσει π.χ. μηχανολόγος αρχίζει από την Α΄ Λυκείου τεχνικό σχέδιο. Την επόμενη χρονιά θα ασχοληθεί με μηχανές στο εργαστήριο. Έτσι όταν θα βρεθεί είτε σε ΑΕΙ είτε σε ΑΤΕΙ σε μηχανολογική σχολή θα είναι προετοιμασμένος όπως εκείνος που πάει στο Φυσικό από το Γενικό Λύκειο. Το ίδιο ισχύει για το λογιστή, τον οικονομολόγο, το γιατρό, το νοσηλευτή.
Συμβαίνει μάλιστα και το εξής: Στα 18 του χρόνια ο μαθητής είναι ειδικευμένος μηχανικός, νοσηλευτής, λογιστής με δικαιώματα εργασίας. Αν πάει παραπάνω θα «πιάνει πουλιά στον αέρα» και θα έχει και εμπειρική γνώση στο αντικείμενό του.
Επιπλέον από τα 6 εξεταζόμενα μαθήματα για εισαγωγή σε ΑΕΙ και ΑΤΕΙ για τον απόφοιτο του ΕΠΑΛ τα δύο θα είναι μαθήματα ειδικότητας.
2. Αυτοί που στοχεύουν μόνο ΑΤΕΙ. Εδώ ισχύει ό,τι και στην προηγούμενη ομάδα. Επί πλέον όσοι μαθητές δηλώσουν πως επιθυμούν να πάνε μόνο σε ΤΕΙ εξετάζονται μόνο σε τέσσερα μαθήματα: Νέα Ελληνικά, Μαθηματικά Ι και δύο μαθήματα ειδικότητας. Επιτυγχάνεται ευκολότερη πρόσβαση αλλά και καλύτερες σπουδές λόγω της προετοιμασίας του μαθητή στην ειδικότητα από τα 16.
3. Αυτοί που μένουν εκτός. Αντί να είναι ανειδίκευτοι στα 18 τους είναι ειδικευμένοι. Αφενός μπορεί να εργασθούν στον τομέα τους και αφετέρου μπορεί να βελτιωθεί η κατάρτισή τους στο αντικείμενο με σπουδή στα ΙΕΚ, όπου γίνονται δεκτοί κατά προτεραιότητα. Η Επαγγελματική Εκπαίδευση είναι μια χρυσή επιλογή, που αξιοποιείται ευρέως στις αναπτυγμένες χώρες, επειδή λύνει πολλά προβλήματα στην κατάρτιση και επαγγελματική αποκατάσταση των νέων. Δυστυχώς πολλοί από τους ενδιαφερόμενους έχουν άγνοια. Για να την ακολουθήσει κανείς πρέπει απλά να γνωρίζει το γνωστικό τομέα με τον οποίο θέλει να ασχοληθεί, όταν αποφοιτά από το Γυμνάσιο. Μειονέκτημά της είναι είναι κάποιο έλλειμμα στα Αρχαία και τα Θρησκευτικά, τα οποία ο μαθητής, αν χρειαστεί οφείλει να τα αναπληρώσει μόνος του.
