Νίκος Κύρκος
Ξαναπήγα στο πατρικό σπίτι μετά από απουσία εβδομάδων λόγω μετακόμισης, για να παραλάβω κάποια προσωπικά είδη που χρειαζόμουν. Άφησα εκεί πράγματα που μια ζωή με συντρόφευαν. Παραπονεμένα μου φάνηκαν που τα εγκατέλειψα απροστάτευτα σ’ ένα άδειο σπίτι. Για μια στιγμή νοστάλγησα τη ζωή μου μαζί τους. Τα κρεβάτια που κοιμόμουν, τις κουβέρτες που σκεπαζόμουν, το παλιό μπρίκι για τον καφέ στο μάτι της κουζίνας, τις φωτογραφίες. Υποσχέθηκα στον εαυτό μου πως στο εξής θα το επισκέπτομαι συχνότερα. Θα το φροντίζω, θα το βάφω, θα μερεμετίζω, θα ποτίζω τα λουλούδια. Ό,τι δύναμαι. Αλλιώς θα σωριαστεί, αφρόντιστο.
Έρημα σπίτια υπάρχουν πολλά. Είτε επειδή οι ιδιοκτήτες τους μετέβησαν σε άλλη πόλη είτε επειδή μετακόμισαν στην ίδια, σε άλλη περιοχή. Άλλα δόθηκαν αντιπαροχή. Και στη θέση που υπήρχε ένα φτωχόσπιτο, τώρα υψώνεται μια αγέρωχη πολυκατοικία. Σε εκείνα όμως που μένουν ακόμα όρθια, η ζωή συνεχίζεται σε πείσμα του πανδαμάτορα. Σε πολλά ξεχάστηκαν φωτογραφίες, που μπορεί τα πρόσωπα που φαίνονται σ’ αυτές να τις έχουν λησμονήσει, εκείνες όμως δεν ξεχνούν και δεν λησμονούν. Συνομιλούν μεταξύ τους. Ψιθυρίζουν και θυμούνται τις καλές ή κακές στιγμές της ζωής των κατοίκων. Και τι δεν έχουν να διηγηθούν και να ομολογήσουν, απ’ όσα άκουσαν και είδαν να διαδραματίζονται στις μικρές κάμαρες. Το πικάπ να παίζει, τα νεανικά πάρτι και τους χορούς πάνω στα ασπροκόκκινα πλακάκια, με κονιάκ και βερμούτ να κερνιούνται με φειδώ. Bουβά κλάματα, τραγούδια που τα συνόδευε ένα παράφωνο βιολί και τις τρεις μικρές αδερφές να δοκιμάζουν τα πρώτα βήματα στο ταγκό. Μια όμορφη γλυκόπικρη καθημερινότητα. Άλλοτε γελούν με τις αναμνήσεις, άλλοτε κλαίνε, άλλοτε νοσταλγούν. Οι φωτογραφίες. Μέρα νύχτα. Κυρίως τη νύχτα.
Τα περισσότερα από αυτά τα σπίτια (κυρίως μονοκατοικίες), κτίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του πενήντα. Όσοι είχαν έρθει από τα χωριά, εύρισκαν ένα οικόπεδο, στην άκρη πάντα της πόλης, συμφωνούσαν στην τιμή με τον οικοπεδούχο κι έδιναν καπάρο. Με δόσεις φυσικά. Είκοσι δραχμές το μήνα. Μια οκά λάδι κόστιζε τρεις δραχμές. Αγόραζαν το οικόπεδο χωρίς καν τίτλους κυριότητος (παραλίγο να πω τίτλους ευγενείας), με προσύμφωνο και βλέπουμε. Ένα οικόπεδο τυφλό, χωρίς σχέδιο πόλεως. Αυτό έγινε πολύ αργότερα. Έπειτα ήρθε ο ΕΝΦΙΑ και τα λοιπά δεινά. Ύστερα έπαιρναν έναν οικοδόμο για το κτίσιμο και όλα τα άλλα τα φρόντιζαν οι ίδιοι. Έφκιαναν λάσπη, ασβέστη, έκοβαν πλιθιά, τα φόρτωναν στον ώμο και τα ανέβαζαν στη σκαλωσιά. Εκεί ψηλά περίμενε ο μάστορας.
Το παλάτι αυτό (ένα ή δύο δωμάτια με μια μικρή κουζίνα κι ένα καμπινέ στην άκρη της αυλής), που με τόσα βάσανα και χρέη κατόρθωναν να σηκώσουν οι μεροκαματιάρηδες, ήταν η περιουσία τους όλη, η φωλιά τους, οι κόποι τής μέχρι τότε άπονης ζωής. Έψηναν το Πάσχα το αρνί στις αυλές κάτω από την κληματαριά ή στο στενό δρομάκι, γλεντούσαν, στενοχωριούνταν, έκλαιγαν, γελούσαν, τα χρέη έτρεχαν, μετά παντρεύονταν, έκαναν παιδιά, αυτά παντρεύονταν επίσης, ώσπου μια μέρα ή νύχτα το εγκατέλειπαν, γιατί στο μεταξύ τα οικονομικά τους βελτιώθηκαν, η οικογένεια μεγάλωσε, τα παιδιά σπούδασαν τεχνίτες, τεχνικοί, τεχνοκράτες, το σπίτι δόθηκε προίκα, αντιπαροχή, χίλια δυο. Πήραν μαζί τους τα απαραίτητα, τα αξίας πράγματα. Τις φωτογραφίες όμως τις άφησαν. Στο διαμέρισμα με τα καινούργια έπιπλα δεν ταίριαζαν. Κι έμειναν μόνες να νοσταλγούν τα περασμένα. Να λένε καλημέρα το πρωί. Καληνύχτα το βράδυ.
Δραπετεύουν από τα άλμπουμ ή τα συρτάρια όπου είναι καταχωνιασμένες και εξερευνούν τα σιωπηλά δωμάτια. Τα γεμίζουν με την παρουσία τους. Κατεβαίνουν από τις παλιοκαιρισμένες κορνίζες και κάνουν περιπολίες. Σιγά, μην ακουστούν. Με προσοχή μη λερώσουν τα πλακάκια. Μέχρι και τη σόμπα ανάβουν. Μέχρι και τα βιβλία ξεφυλλίζουν. Φροντίζουν το σπίτι. Μη στάξει, όταν βρέξει. Μη βουλιάξει η σκεπή, όταν χιονίσει.
Θυμίζουν όλη μας τη ζωή οι παλιές φωτογραφίες. Πώς ήμασταν, πώς ήμαστε.
