Του Απόστολου Σουρλαντζή
Δημοτικού συμβούλου, προέδρου Επιτροπής Πολιτιστικών Θεμάτων
Από το 2008 ο Διεθνής Οργανισμός για το θέατρο στην Εκπαίδευση IDEA (International Drama/ Theater &Education Assotiation) έχει ορίσει την 27η Νοεμβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα για το θέατρο στην Εκπαίδευση (IDEA DAY) και καλεί τα μέλη του αλλά και όλους όσοι εμπλέκονται με το θέατρο, το εκπαιδευτικό δράμα και το θεατρικό παιχνίδι να τη γιορτάζουν με παραστάσεις ,εκδηλώσεις, επιμορφωτικές συναντήσεις και παρεμβάσεις στα σχολεία.
Στην Ελλάδα τις κεντρικές εκδηλώσεις συντονίζει και προωθεί το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, στην ιστοσελίδα του οποίου υπάρχει «χρήσιμο υλικό», όπως προτάσεις και ιδέες για ανάλογες εκδηλώσεις.
Η αναγκαιότητα της θεατρικής παιδείας στην εκπαίδευση γίνεται όλο και περισσότερο επιτακτική. Σε μια χώρα που γέννησε το θέατρο, που αποτελούσε παιδευτικό μέσο για μικρούς και μεγάλους, η απουσία του από τη σχολική πράξη συνιστά έλλειψη πρωταρχικής σημασίας. Η διδασκαλία του δράματος στην εκπαίδευση έχει γίνει αντικείμενο συστηματικής έρευνας ,όσον αφορά τα παιδαγωγικά και πολιτιστικά οφέλη για τους μαθητές. Όμως η κορυφαία στιγμή έκφρασης του θεάτρου, η σχολική θεατρική παράσταση, που συνδυάζει εξίσου το καλλιτεχνικό με το παιδαγωγικό στοιχείο , δεν έχει αρκετά αναδειχθεί.
Η σχολική κοινότητα πρέπει να καλλιεργεί ευαισθησίες, αξίες και πρότυπα αναγκαία για τη διαπαιδαγώγηση δημοκρατικών πολιτών. Ένα «σχολείο πολιτισμού» του μέλλοντος δεν πρέπει να αρκείται στο να διασφαλίζει ένα πλούσιο γνωστικό υπόβαθρο στους μαθητές του. Πρέπει να θέτει ως προτεραιότητα την πνευματική και πολιτιστική καλλιέργειά τους, δεδομένου ότι αυτή θα τους επιτρέψει να αφομοιώνουν δημιουργικά τις γνώσεις που αποκτούν, αλλά και να τις αξιοποιούν προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Κάθε μαθητής πρέπει να ενθαρρύνεται για να συμμετέχει σε έναν τομέα πολιτιστικής δράσης, όπως για παράδειγμα, η χορωδία, η ορχήστρα, το θεατρικό εργαστήρι, η ομάδα κοινωνικής δράσης και προσφοράς. Η ολόπλευρη ανάπτυξη και πρόοδος των μαθητών συντελείται μέσα από τον πολιτισμό.
Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ειδικευμένοι εκπαιδευτικοί ή θεατροπαιδαγωγοί, που να ασχολούνται με τη διδασκαλία του θεάτρου στους μαθητές. Η θεατρική ανάγνωση και απόδοση των λογοτεχνικών κειμένων είναι ανύπαρκτη στη σχολική πρακτική. Αυτοί που αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για θεατρικές παραστάσεις στα σχολεία είναι εκπαιδευτικοί που διαθέτουν κάποιες γνώσεις και πολύ μεράκι ή έχουν ασχοληθεί ερασιτεχνικά με το θέατρο. Η συμβολή τους στον εμπλουτισμό της καλλιτεχνικής έκφρασης των μαθητών με τη θεατρική έκφραση είναι σημαντική.
Μια σχολική θεατρική παράσταση δεν είναι απλά ένα σημαντικό γεγονός για τη σχολική πραγματικότητα και για την τοπική κοινωνία . Είναι μια πολύπλευρη εκπαιδευτική ενασχόληση που αναδεικνύει ανάγκες και διαθέσεις τόσο των μαθητών όσο και των καθηγητών και αποσκοπεί στην πνευματική ανάπτυξη, στην αισθητική καλλιέργεια, στη δημιουργική έκφραση των μαθητών και στην ευαισθητοποίησή τους σε θέματα που αφορούν το στενότερο και ευρύτερο περιβάλλον τους. Φέρνει στο φως έναν εκφραστικό και καλλιτεχνικό πλούτο ,που διαπερνάει τα στενά όρια της σχολικής πραγματικότητας και γίνεται μέρος του κοινωνικού και πολιτιστικού γίγνεσθαι της τοπικής κοινωνίας.
Η σχολική θεατρική παράσταση, εκτός από εκπαιδευτικό αγαθό γίνεται και κοινωνικό αγαθό. Η σχολική κοινότητα δημιουργεί και η δημιουργία της διαχέεται εκτός των τειχών, ως πολιτιστικό αγαθό της τοπικής κοινωνίας. Έτσι η κοινωνία γίνεται αποδέκτης των μηνυμάτων που εκπέμπει μέσω του θεάτρου η σχολική κοινωνία και χτίζονται οι αναγκαίες γέφυρες για ένα πολιτιστικό διάλογο που θα ωφελήσει και τις δύο πλευρές. Η σχολική πραγματικότητα συνδέεται με την ευρύτερη κοινότητα, την επικαιρότητα και τις ποικίλες εικόνες της πραγματικότητας .
Σ’ αυτή την προσπάθεια σημαντικός είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Μόνο με συνειδητοποιημένους εκπαιδευτικούς μπορούν να επιτευχθούν τέτοιοι φιλόδοξοι στόχοι. Το όραμα ενός σχολείου εκσυγχρονισμένου και ανανεωμένου θα επιτευχθεί από εκπαιδευτικούς που επιθυμούν να μετατρέψουν την παραδοσιακή, τυποποιημένη και ανιαρή σχολική γιορτή του παρελθόντος σ’ ένα σύνθετο θέαμα πολιτισμού, σε μια εκδήλωση χαράς, καλλιτεχνικής δημιουργίας και έκφρασης. Μέσα από την πολυθεματικότητα του θεάτρου θα τεθούν ερωτήματα που απασχολούν τους μαθητές και αυριανούς πολίτες, αλλά και την κοινωνία μας: η διαπολιτισμικότητα, η βία, ο ρατσισμός, οι κοινωνικές και φυλετικές αντιθέσεις, τα ανθρώπινα δικαιώματα , περιβαλλοντικά και πολιτιστικά θέματα κ. ά.
Τα οφέλη που προκύπτουν κατά τη διαδικασία προετοιμασίας της θεατρικής παράστασης για τους μαθητές είναι πολλά. Καλλιεργείται το πνεύμα της συνεργασίας, ο σεβασμός του «άλλου», αμβλύνονται οι διαφορές μεταξύ τους και δημιουργείται ένα κλίμα οικειότητας μεταξύ τους και με τους εκπαιδευτικούς, που αναβαθμίζει τους μαθητές από παθητικούς δέκτες της μαθησιακής διαδικασίας σε παραγωγούς πολιτισμού και σε πρωταγωνιστές μιας προσπάθειας σημαντικής κι ενδιαφέρουσας. Μέσα από τη συμμετοχή τους σε μια θεατρική παράσταση, οι μαθητές διαμορφώνουν απόψεις και στάσεις ζωής, αποδέχονται την πολιτισμική ετερότητα, γνωρίζουν άλλα συστήματα αξιών, αναπτύσσουν τη δημιουργικότητα και την κριτική σκέψη τους κι έρχονται σ’ επαφή με την πολιτιστική κληρονομιά και με τον πολιτισμό, στις ποικίλες εκφάνσεις του.
Το θέατρο καλείται να διαδραματίσει και στις μέρες μας τον πρωταρχικό πολιτικό του ρόλο που είχε στην Αρχαία Αθήνα, το ρόλο του «σχολείου της Δημοκρατίας» . Τα υλιστικά και καταναλωτικά πρότυπα που καλλιεργούνται από άλλα κέντρα εξουσίας με σκοπό τη χειραγώγηση των συνειδήσεων των νέων, τίθενται σε αμφισβήτηση και προβάλλεται ένας άλλος κόσμος με ηθικές και αισθητικές αξίες, που θα διαχέονται δια στόματος των μαθητών στην τοπική κοινωνία. Μια τέτοια προσπάθεια στοχεύει σε κάτι πολύ βαθύτερο και ουσιαστικότερο από την επίτευξη ενός πολιτιστικού γεγονότος. Στοχεύει στην προώθηση «ενός πολιτισμού του διαλόγου», στους αντίποδες ενός πολιτισμού της βίας και της αντιπαράθεσης. Στοχεύει στο να μετασχηματίσει το σχολείο σε φυτώριο ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων, αυτόνομων και συνειδητοποιημένων ενεργών πολιτών. Έτσι το κλειστό σχολείο της ταχύρρυθμης κατάρτισης μετατρέπεται σ’ ένα ανοιχτό σχολείο διακίνησης ιδεών και πολιτιστικής έκφρασης.
Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας η Δημοτική Αρχή σε συνεργασία με το Γραφείο Σχολικών Δραστηριοτήτων ανέλαβαν την πρωτοβουλία να καλέσουν την Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου, στις 6 μ.μ. τους ενδιαφερόμενους εκπαιδευτικούς σε συνάντηση στο Χατζηγιάννειο Πνευματικό Κέντρο, με σκοπό τη δραστηριοποίηση προς αυτή την κατεύθυνση και την πραγματοποίηση Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος, παράλληλα με το Μαθητικό Φεστιβάλ Θεάτρου που πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια στο Β’ Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας.
