Γράφει ο Δημήτρης Βάλλας

Η ιστορία του όπως και το όνομα που φέρει ο τύπος του είναι ιδιαίτερα βαριά, ή όψη του όμως θυμίζει ασχημόπαπο και όπως χαρακτηριστικά είχε πει τότε και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρούσβελτ που έδωσε και το πράσινο φως για τη μαζική παραγωγή του «δεν είναι για να το κοιτάζεις»…

Ήταν ένα πλοίο ανάγκης, γεννημένο μέσα στη δίνη και στην ταραχή του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου που όμως διαδραμάτισε ίσως τον σημαντικότερο ρόλο στη μεγάλη νίκη των συμμαχικών δυνάμεων.

Ήταν όμως και το πλοίο που το όνομά του συνδέθηκε με την αναγέννηση της ελληνικής Εμπορικής Ναυτιλίας και πολλοί ακόμα αναφέρονται σε αυτό συνδέοντάς το με την αρχή της ιστορίας της.

Στα χνάρια λοιπόν αυτού του… ασχημόπαπου θα βρεθούμε σήμερα , του θρυλικού φορτηγού πλοίου Liberty που ναυπηγήθηκε μαζικά και γρήγορα στις ΗΠΑ και στον Καναδά για να καλύψει τις αυξημένες μεταφορικές ανάγκες των Συμμάχων λόγω των συνεχών απωλειών που είχαν από τορπιλισμούς και αεροπορικές επιδρομές.

Το πλοίο λοιπόν της «ελευθερίας» όπως ονομάστηκε το συγκεκριμένο σκάφος ανήκει στην κατηγορία των Λίμπερτυ, των 2.742 πλοίων που ναυπηγήθηκαν βιαστικά κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου για να εξυπηρετήσουν τις θαλάσσιες μεταφορές προϊόντων. Είναι τα πλοία αυτά που αψήφησαν νάρκες, που γλίτωσαν από φονικές τορπίλες, που ταξίδεψαν σε πύρινες ζώνες.

Τα πλοία Liberty ήταν λίγο πάνω από 441 πόδια (134 μέτρα) μήκος και 57 πόδια (17 μέτρα) πλάτος. Ήταν εφοδιασμένα από έναν 3 κύλινδρο κινητήρα ατμού, ισχύος 2.500 ίππων, και θα μπορούσε να αναπτύξει ταχύτητα 11 κόμβων με πλήρες φορτίο άνω των 10.000 τόνων . Είχαν πέντε αμπάρια φορτίου, τρία μπροστά και δύο πίσω με υπερυψωμένο μεσόστεγο και χαμηλά το πρόστεγο και το επίστεγο.

Για την κατασκευή απαιτούνταν: 3.400 τόνοι σκληρού χάλυβα (ατσάλι) μόνο για τον σκελετό και τα διαφράγματα, 2.750 τόνοι λαμαρίνες, 700 περίπου τόνοι διαμορφωμένα υλικά και 50.000 περίπου χυτά μέρη (τεμάχια).

Ποτέ άλλοτε στην παγκόσμια ιστορία δεν ταυτίστηκαν οι έννοιες "ναυπήγηση" και παραγωγή". Ο ίδιος ο ναυπηγός τους που έστηνε ναυπηγεία στα πιο απίθανα μέρη με απανωτές καθελκύσεις Liberty ομολογούσε: «Εγώ δεν ναυπηγώ ούτε κατασκευάζω αλλά παράγω πλοία»! Τα ναυπηγεία Oregon Shipbuilding Co. ολοκλήρωσαν τη ναυπήγηση του 1ου πλοίου σε 253 ημέρες, το 10ο σε 154 ημέρες, το 19ο σε 86 μέρες. Επίσης το ναυπηγείο του Ρίτσμοντ (Καλιφόρνια) σε 16 ημέρες! Συγκεκριμένα λέγεται πως η ναυπήγηση του Liberty "Ρόμπερτ Πίρι", που αριθμούσε 250.000 μεταλλικά μέρη, συναρμολογήθηκε μέσα σε 4 μέρες και 15 ώρες! Μέχρι το 1944 ο μέσος χρόνος για την κατασκευή ενός πλοίου Liberty ήταν κάτω από 42 ημέρες !

Ένα Liberty εθεωρείτο ότι είχε εκπληρώσει με επιτυχία την αποστολή του εάν πραγματοποιούσε έστω και ένα υπερατλαντικό ταξίδι, με πλήρες φορτίο. Κατά τη διάρκεια του πολέμου χάθηκαν γύρω στα 400 τέτοια πλοία. Από τα 2.350 περίπου εναπομείναντα πλοία, τα 450 πωλήθηκαν από την κυβέρνηση των Η.Π.Α. στους συμμάχους με ευνοϊκούς όρους ως πολεμική αποζημίωση, αντί μικρού ποσού της πραγματικής τους αξίας. Τα «ευλογημένα πλοία» που αγοράστηκαν από Έλληνες πλοιοκτήτες αποτέλεσαν τον πυρήνα της αναγέννησης της μεταπολεμικής ναυτιλίας, που ανέδειξε το ελληνικό εμπορικό ναυτικό ως τη μεγαλύτερη παγκόσμια δύναμη (συμπεριλαμβανομένων και των ελληνικών πλοίων με ξένες σημαίες, όπως του Παναμά, της Λιβερίας κ.ά.). Συνολικά αγοράστηκαν από Έλληνες 107 πολεμικά πλοία: 98 λίμπερτυ, 2 φορτηγά κλάσεως C-1 (διαφορετικού τύπου αλλά αναλόγου μεγέθους με τα λίμπερτυ) και 7 μεγαλύτερα δεξαμενόπλοια τύπου Τ-2, 16.000 τόνων το καθένα. Τα 43 (40%) από τα 107 πλοία που μεταβιβάστηκαν σε ελληνική ιδιοκτησία, νηολογήθηκαν στη Χίο ή αγοράστηκαν από Χιώτες πλοιοκτήτες. Ο μέσος όρος ζωής τους μετά τον πόλεμο ήταν περίπου 25 χρόνια. Τα περισσότερα διαλύθηκαν γύρω στο 1970, τρία όμως από αυτά (2 λίμπερτυ και ένα δεξαμενόπλοιο Τ-2) επιβίωσαν μέχρι το 1985 - κάτι αρκετά σημαντικό, αν σκεφτεί κανείς ότι αυτά τα πλοία ήταν προορισμένα να κάνουν ένα μόνο υπερατλαντικό ταξίδι! Στα πλοία αυτά η ελληνική ναυτιλία σήμερα οφείλει την ανάπτυξη και τη δύναμή της. Σε αυτά στηρίχθηκαν τα πρώτα επιχειρηματικά βήματα πολλών φτασμένων και επιτυχημένων σήμερα Ελλήνων εφοπλιστών. Είναι τα πλοία αυτά που ανέδειξαν την ελληνική ναυτοσύνη και ταξίδεψαν την ελληνική σημαία στα πέρατα του πλανήτη. Είναι τα πλοία αυτά που πρόσφεραν μεροκάματο σε Έλληνες ναυτικούς και χόρτασαν ψωμί χιλιάδες οικογένειες σε μια κατεστραμμένη χώρα από την Κατοχή και τον Εμφύλιο.

Σήμερα παγκοσμίως υπάρχουν μόνο τρία πλοία τέτοιου τύπου. Τα δύο βρίσκονται στη Βαλτιμόρη και στο Σαν Φρανσίσκο και λειτουργούν ως μουσεία. Το τρίτο, είναι το δικό μας πλέον «Liberty Hellas», που μας το παραχώρησε πριν μερικά χρόνια η Αμερική και λειτουργεί σαν μουσείο στο λιμάνι του Πειραιά.

Στην Ελλάδα, όχι τυχαία ,οι Έλληνες ναυτικοί τα ονόμασαν «Ευλογημένα» και τα θυμούνται ακόμα…