*Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου

Γιος του κτηματία και κοσμηματοπώλη Νικολάου Αρσενίδη (1840-1883) και της Φανής Σκαλιώρα (1857-1941), γεννήθηκε στη Λάρισα το 1875 [ι]. Σε ηλικία οκτώ ετών έμεινε ορφανός από πατέρα και την κηδεμονία του ανέλαβε η μητέρα του και ο θείος του Κωνσταντίνος Ι. Σκαλιώρας [2]. Ο τελευταίος υπέγραφε ως κηδεμόνας τα έγγραφα και δικαιολογητικά του Ελληνικού Σχολείου και του Γυμνασίου της Λάρισας [3]. Μετά την ενηλικίωσή του ανέλαβε τη διαχείριση των κτημάτων του πατέρα του στο χωριό Αλήφακα (σημ. Κάστρο) της Λάρισας. Εισήγαγε την εξειδικευμένη καλλιέργεια αιγυπτιακών καπνών με αποτέλεσμα να καταστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα ένας από τους πιο πετυχημένους καπνοπαραγωγούς της Θεσσαλίας. Στις 26 Ιουνίου 1912 με απόφαση του τότε υπουργού Εθνικής Οικονομίας Ανδρέα Μιχαλακόπουλου ορίστηκε ως μέλος της «εν Λαρίση συσταθείσης επιτροπής προς έρευναν περί του τρόπου της καλλιεργείας, συσκευής, καταναλώσεως και εν γένει εμπορίας του καπνού» [4].

Μετά το 1914 ασχολήθηκε με τα κοινά. Εκλέχθηκε δημοτικός σύμβουλος της Λάρισας επί δημαρχίας Μιχαήλ Σάπκα (1914-1915), Χρήστου Κουτσούμπα (1920-1922) και Δημητρίου Παπαγεωργίου (1922-1924). Στις 28 Σεπτεμβρίου 1923 ο τελευταίος ευρισκόμενος στην Αθήνα για λόγους υγείας υπέβαλε την παραίτησή του στον νομάρχη της Λάρισας. Η επιστολή παραίτησης αναγνώστηκε στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της Λάρισας στις 8 Ιανουαρίου 1924 και τρεις ημέρες αργότερα με μυστική ψηφοφορία μεταξύ των δημοτικών συμβούλων και των παρέδρων, εξελέγη παμψηφεί δήμαρχος ο Βασίλειος Αρσενίδης [5]. Ανέλαβε επισήμως τα καθήκοντά του στις 21 Ιανουαρίου 1924 και χωρίς καθυστέρηση εντρύφησε στα προβλήματα της γενέτειράς του. Μία από τις πρώτες προτεραιότητές του ήταν η λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων για την προφύλαξη της πόλης από τα κρούσματα του εξανθηματικού τύφου, καθώς και η ανέγερση πρόχειρων παραπηγμάτων για τη στέγαση των Κιρκασίων προσφύγων. Με εισήγησή του διατέθηκαν πιστώσεις για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων του Αρσακείου και της νυκτερινής σχολής των απόρων, για τη μελέτη και διαμόρφωση του χώρου της εβδομαδιαίας αγοράς, για τον εξωραϊσμό του Αλκαζάρ, για την καθαριότητα και δενδροφύτευση των οδών και των πλατειών της πόλης. Επί των ημερών του αποσπάστηκε ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους από τον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αχιλλίου αποτελώντας ίδια ενορία, ενώ δόθηκε η πρώτη επίσημη άδεια λειτουργίας περιπτέρου στη Λάρισα στον ανάπηρο πολέμου Νέστορα Ευθυμίου (8 Μαΐου 1925).

Η σύντομη όμως δημαρχία του Βασίλειου Αρσενίδη χαρακτηρίστηκε από ένα σημαντικό γεγονός στην ιστορία της πόλης. Στις 20 Οκτωβρίου 1924, με εισήγησή του, το Δημοτικό Συμβούλιο της Λάρισας κήρυξε έκπτωτη την εταιρεία «Ελληνικόν Ηλεκτρικόν Όμνιουμ» του Αθανασίου Ανεμογιάννη και των συνεταίρων του, η οποία είχε αναλάβει τον ηλεκτροφωτισμό της πόλης [6]. Λίγο αργότερα σε μία ιστορική σύσκεψη τοπικών παραγόντων, ο ηλεκτροφωτισμός και η ύδρευση της πόλης θα περνούσαν στη «Λαρισαϊκή Εταιρία Ύδρευσης και Ηλεκτροφωτισμού» η οποία συστάθηκε με μετόχους τους κατοίκους της πόλης και τον Δήμο, αποτελώντας τον πρόδρομο της σημερινής ΔΕΥΑΛ [7].

Ο Βασίλειος Αρσενίδης διακρίθηκε επίσης για τις πολιτιστικές του ευαισθησίες. Ήταν ο πρώτος που εισηγήθηκε τον Οκτώβριο του 1924 την ίδρυση Δημοτικού Ωδείου στη Λάρισα υπό τη διεύθυνση του Μανώλη Καλομοίρη. Οι προτάσεις του και οι συζητήσεις που ακολούθησαν, συνέβαλαν στην επίσημη ίδρυση του Ωδείου στις 17 Νοεμβρίου 1930 (ΦΕΚ 377/Α/25-11-1930). Λίγο πριν παραιτηθεί από τον δημαρχιακό θώκο (τον διαδέχθηκε ο Μιχαήλ Σάπκας), εισηγήθηκε τη διάθεση ειδικών πιστώσεων για την έκδοση της μελέτης του Επαμεινώνδα Φαρμακίδη [8] και την αγορά από τον Δήμο των δύο πρώτων πινάκων του ζωγράφου Αγήνορα Αστεριάδη [9].

Διετέλεσε αντιπρόεδρος του τμήματος του Ερυθρού Σταυρού της Λάρισας, ενώ τη δεκαετία του 1930 πρόεδρος και γενικός διευθυντής της «Τράπεζας Λαρίσης» [10]. Το 1941 αναγκάστηκε από τους Ιταλούς να εγκαταλείψει τη Λάρισα και εγκαταστάθηκε προσωρινά (με την θυγατέρα του Φανή) στην Αθήνα, ενώ η σύζυγός του παρέμεινε στη θεσσαλική πρωτεύουσα. Δεν θα έμελλε όμως να επιστρέψει στη γενέτειρά του αφού απεβίωσε στις 27 Δεκεμβρίου 1944. Κηδεύτηκε στην Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή των Αθηνών, ενώ αργότερα η σύζυγός του μετέφερε και εναπόθεσε τα οστά του στον οικογενειακό τάφο στο παλαιό νεκροταφείο της Λάρισας [11].

Από τον γάμο του με την Αγγελική (Κική), θυγατέρα του κτηματία Αναστασίου Οράτη (Αλεξάνδρεια Αιγύπτου, 1893 - Λάρισα, 8 Ιουνίου 1955) [12], απέκτησε τρία παιδιά: 1) τον γεωπόνο στο επάγγελμα Νικόλαο (1922-1969), 2) τη Φανή η οποία γεννήθηκε στις 22 Αυγούστου 1924 και απεβίωσε στις 16 Ιουλίου 1927 σε ηλικία τριών ετών, 3) τη Φανή στην οποία δόθηκε τιμής ένεκεν το όνομα της αποβιωσάσης μικρής αδελφής της. Η Φανή Αρσενίδου παντρεύτηκε τον ταγματάρχη των καταδρομών Επαμεινώνδα Χριστοδουλόπουλο (1921-1981), ο οποίος υπήρξε εγγονός του Επαμεινώνδα Φαρμακίδη. Μαζί του απέκτησε δύο παιδιά: Τον γνωστό Λαρισαίο γεωπόνο και επιχειρηματία Νικόλαο Χριστοδουλόπουλο και την εγκατεστημένη στην Τρίπολη, Μαρία (Μαρίλια), σύζυγο του Μιχαήλ Μιχαλόπουλου.

* Εκφράζονται θερμές ευχαριστίες στην κυρία Φανή Χριστοδουλοπούλου για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού και φωτογραφικού υλικού.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου, «Η οικογένεια του κοσμηματοπώλη Νικολάου Αρσενίδη», Ελευθερία (Λάρισα), 11 Οκτωβρίου 2015.

[2] Γενικά Αρχεία του Κράτους / Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Συμβολαιογραφικό Αρχείο Αγαθ. Ιωαννίδη, φκ. 005 [1883], πληρεξούσιο, αρ. 1242 (8 Φεβρουαρίου 1883). Οι ίδιοι ανέλαβαν και την κηδεμονία της Αθηνάς, της Κλεοπάτρας και της Αικατερίνης (αδελφές του Βασιλείου).

[3] ΓΑΚ/ΑΝΛ, Αρχείο Ελληνικού Σχολείου Λαρίσης, φκ. 001 [1881 -1889], Μαθητολόγια σχολικής περιόδου 1885-1886 (αρ. 738/206) και 1886-1887 (αρ. 864/20).

[4] Υπουργική Απόφαση 360 (26 Ιουνίου 1912): «Περί συστάσεως τοπικών υποεπιτροπών προς βελτίωσιν του καπνού» (ΦΕΚ 195/Α/28-6-1912). Ως μέλη της τοπικής επιτροπής ορίσθηκαν επίσης οι καπνέμποροι Δημήτριος Σαμουρσάκης και Κωνσταντίνος Κατσαούνης, καθώς και οι καπνοπαραγωγοί Χρήστος Καρύδης και Παναγιώτης Χατζίδης.

[5] ΓΑΚ/ΑΝΛ, Πρακτικά Δ.Σ. Λάρισας, φ. 014 [1922-1924], 8 και 11 Ιανουαρίου 1924.

[6] ΓΑΚ/ΑΝΛ, Πρακτικά Δ.Σ. Λάρισας, φκ. 015 [1924-1925], 20 Οκτωβρίου 1924.

[7] Στη σύσκεψη έλαβαν μέρος: ο Βασίλειος Αρσενίδης με την ιδιότητα του δημάρχου και του προέδρου της «Λαϊκής Επιτροπής» (η οποία είχε συσταθεί στη Λάρισα στις 27 Δεκεμβρίου 1918), ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Ν. Μανωλάκης, οι σύμβουλοι Β. Κέλλας, Δ. Πουλιάδης, Ι. Τσιμπούκης, Ν. Φίλιος, Αθ. Χαλκιόπουλος, Ηρ. Χατζημέμος, ο δικηγόρος Δημήτριος Χατζηγιάννης, ο τεχνικός σύμβουλος του Δήμου Θεόδωρος Σακελλάριος, ο ξυλέμπορος Πέτρος Γέμπτος, ο κεραμοποιός Ηλίας Κολέσκας, ο έμπορος Ανδρέας Κουτσίνας και ο αλευροβιομήχανος Φώτης Παππάς. Βλ. «75 Χρόνια ΔΕΥΑΛ», Reporter (μηναία έκδοση του δημοσιογραφικού οργανισμού «Ελευθερία»), τχ. 236 (24 Ιουλίου 2005), σ. 11.

[8] Η Λάρισα: Τοπογραφική και ιστορική μελέτη, Βόλος 1926. Επανέκδοση (εισαγωγή, σχόλια, επιμέλεια: Κώστας Σπανός), Λάρισα 2001.

[9] ΓΑΚ/ΑΝΛ, Πρακτικά Δ.Σ. Λάρισας, φκ. 015 [1924-1925], 8 Οκτωβρίου 1925.

[10] Ελευθερία (Λάρισα), φ. 3566 (15 Οκτωβρίου 1932).

[11] Αρκετά χρόνια αργότερα ο Δήμος Λαρισαίων ονοματοθέτησε προς τιμήν του οδική αρτηρία στη συνοικία της Νέας Πολιτείας.

[12] Εκτός από το φιλανθρωπικό έργο παρουσίασε σημαντική δράση κατά τη διάρκεια της κατοχής, αφού με κίνδυνο της ζωής της φιλοξένησε στην κατοικία της στη Λάρισα όλο το επιτελείο της Διεθνούς Βοήθειας του Ερυθρού Σταυρού.