Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη

«Η επιστημονική κοινότητα δεν ανησυχεί, αλλά αντίθετα ψάχνει να βρει τρόπους και μεθοδολογίες προκειμένου να εντοπίζονται έγκαιρα οι περιοχές στις οποίες εμφανίζονται τα φαινόμενα αυτά. Αυτό το έχουμε επιτύχει ως ένα πολύ μεγάλο βαθμό με τις έγκαιρες προγνώσεις πολλές από τις οποίες είναι επιτυχείς. Βεβαίως, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποτραπούν τα φαινόμενα αυτά, δεδομένου ότι οι δυνάμεις της φύσης είναι πολύ ανώτερες από αυτές που διαθέτουμε». Αυτά επισημαίνει στην «Ε.τ.Δ.» ο δρ. Ευθύμης Λέκκας, καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών (2004) στον Τομέα Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, πτυχιούχος Γεωλογίας (1979) και διδάκτορας Γεωλογικών Επιστημών (1988) του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διορίστηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ως επιστημονικός συνεργάτης το 1982. Ο Ευθύμης Λέκκας έχει διδάξει σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο ενώ επιπρόσθετα έχει διοργανώσει περισσότερες από 100 ασκήσεις υπαίθρου φοιτητών. Έχει την επίβλεψη μεγάλου αριθμού Μεταπτυχιακών Διπλωματικών Εργασιών Ειδίκευσης και Διδακτορικών Διατριβών. Έχει παραστεί σε επιστημονικές διαλέξεις ως προσκεκλημένος καθηγητής σε Πανεπιστήμια της Γερμανίας, της Αγγλίας, της Τουρκίας και της Νέας Ζηλανδίας. Είναι επίσης επιστημονικός υπεύθυνος σε προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (e-learning) με αντικείμενο τη Διαχείριση Καταστροφών και την προστασία του Περιβάλλοντος. Ενώ σε αυτόν ανήκει η συγγραφή και έκδοση επιστημονικών βιβλίων και σημειώσεων. Τα βιβλία με τίτλο «Φυσικές και Τεχνολογικές Καταστροφές» και «Γεωλογία και Περιβάλλον» είναι τα μοναδικά στην Ελλάδα και διδάσκονται σε επτά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα.

Η συνέντευξη

* Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να πληθαίνουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα και στην πατρίδα μας, με χαρακτηριστικά όπως ανεμοστρόβιλοι ή υδροστρόβιλοι που βλέπουμε σε άλλες χώρες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα. Τι ακριβώς συμβαίνει; Θα πρέπει να ανησυχούμε;

- «Τα ακραία καιρικά φαινόμενα τα τελευταία χρόνια είναι ένας από τους πλέον συχνά εμφανιζόμενους κινδύνους που επιφέρει σημαντικές καταστροφές τόσο σε αστικά κέντρα όσο και σε περιοχές οι οποίες έχουν διαφορετική χρήση, για παράδειγμα αγροτικές περιοχές, τουριστικές περιοχές, βιομηχανικές περιοχές.

Ειδικότερα εκδηλώνονται ραγδαίες βροχοπτώσεις. Όταν είμαστε κοντά σε θαλάσσιες περιοχές εκδηλώνονται υδροστρόβιλοι, ενώ όταν είμαστε σε χερσαίες περιοχές εκδηλώνονται συνήθως ανεμοστρόβιλοι. Και τα δυο φαινόμενα, δηλαδή και οι υδροστρόβιλοι και οι ανεμοστρόβιλοι εκδηλώνονται δεδομένου ότι υπάρχει μια ταχεία εναλλαγή των θερμών και των ψυχρών μαζών σε συγκεκριμένες περιοχές οι οποίες ανταλλάσσοντας ενέργεια, δημιουργούν περιστροφές και ανοδικά ρεύματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχουν ιδιαίτερες επιπτώσεις τόσο σε κατασκευές αλλά όσο και σε υποδομές, κυρίως όμως σε κινούμενα αντικείμενα όπως οχήματα και μικρά σκάφη. Θεωρώ ότι όσο μεγαλύτερη γίνεται σταδιακά η παρέμβαση του ανθρώπου στη φύση τόσο πιο έντονα και πιο συχνά θα είναι τα φαινόμενα αυτά».

* Η επιστημονική κοινότητα είναι ανήσυχη από την έκταση αυτών των

φαινομένων;

- Η επιστημονική κοινότητα δεν ανησυχεί αλλά αντίθετα ψάχνει να βρει τρόπους και μεθοδολογίες προκειμένου να εντοπίζονται έγκαιρα οι περιοχές στις οποίες εμφανίζονται τα φαινόμενα αυτά. Αυτό το έχουμε επιτύχει ως ένα πολύ μεγάλο βαθμό με τις έγκαιρες προγνώσεις πολλές από τις οποίες είναι επιτυχείς. Βεβαίως, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποτραπούν τα φαινόμενα αυτά, δεδομένου ότι οι δυνάμεις της φύσης είναι πολύ ανώτερες από αυτές που διαθέτουμε.

* Επίσης τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε και μια μικρή έξαρση των σεισμών... Ποια η δική σας επιστημονική άποψη;

- Η έξαρση των σεισμικών φαινομένων δεν μπορεί να πιστοποιηθεί απόλυτα, δεδομένου ότι τα στοιχεία τα οποία υπάρχουν είναι στοιχεία μόνο λίγων δεκαετιών. Θεωρώ ότι σε παγκόσμιο επίπεδο η έκλυση της ενέργειας από σεισμούς παραμένει σχεδόν η ίδια, όμως αυξάνονται τα φαινόμενα τα οποία εκδηλώνονται κοντά σε κατοικημένες περιοχές όπως αυξάνονται και οι επιπτώσεις και οι καταστροφές.

* Ακούμε συχνά για βιβλικές καταστροφές από ακραία καιρικά φαινόμενα. Φταίνε μόνο αυτά ή και ο ανθρώπινος παράγοντας έχει το δικό του μεγάλο μερίδιο ευθύνης;

- Οι άνθρωποι έχουν πολύ μεγάλη ευθύνη για τις καταστροφές που γίνονται. Συνήθως οι καταστροφές γίνονται σε όχι καλά σχεδιασμένα έργα και στην άστοχη θέση των έργων. Βλέπουμε και απλές κατασκευές και δημόσια έργα να δομούνται πάνω σε κοίτες ποταμών, σε περιοχές κατολισθήσεων και σε περιοχές που το γεωδυναμικό πλαίσιο είναι αρνητικό. Έτσι δικαιολογείται το μεγάλο μέγεθος των καταστροφών που προκαλείται έστω και από μικρά φαινόμενα.

* Έχουν γίνει μέχρι τώρα τα αναγκαία αντιπλημμυρικά έργα, έχουμε

προετοιμαστεί για τέτοιες καταστάσεις; Ή έχουμε συνηθίσει να τα ρίχνουμε στην «εκδίκηση της φύσης;

- Τα αντιπλημμυρικά έργα τα οποία έχουν γίνει συνήθως μπορούν σε κάποιο βαθμό να παραλαμβάνουν τα φορτία τα οποία δέχονται. Όμως σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι καλά σχεδιασμένα ή δεν έχουν συντηρηθεί επαρκώς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη μειωμένη αποδοτικότητα. Σε κάθε περίπτωση πάντως, τα τελευταία χρόνια έχουμε κάνει σημαντικές προόδους προκειμένου να σχεδιάζονται έργα τα οποία να είναι ασφαλή και να εκπληρώνουν τους στόχους για τους οποίους έγιναν.