* ΕΠΕΙΔΗ οι περισσότεροι άνθρωποι δεν διαβάζουν βιβλία, το διάβασμα μερικές φορές θεωρείται ελιτίστικη απασχόληση. Στην πραγματικότητα όμως το διάβασμα δεν είναι πιο ελιτίστικο από το περπάτημα. Ίσως μάλιστα είναι και πιο προσιτό, αφού το Δημόσιο πληρώνει για να σε μάθει να διαβάζεις, ενώ αν αποφασίσεις να περπατήσεις θα πρέπει να τα καταφέρεις μόνος σου...

Ο Τζον Κάρεϊ, καθηγητής Λογοτεχνίας στην Οξφόρδη, επιχειρηματολογεί υπέρ της ανάγνωσης:

Αν πείτε ότι το διάβασμα διευρύνει τη σκέψη σας και σας επιτρέπει να ζείτε περισσότερες από μία ζωές, οι μη αναγνώστες θα σας απαντήσουν ότι ακριβώς αυτά τα πλεονεκτήματα κερδίζουν κι εκείνοι από τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Μια συγκριτική ατέλεια του βιβλίου όμως είναι το σπουδαίο πλεονέκτημά του. Οι εικόνες που μεταδίδονται από τον κινηματογράφο ή την τηλεόραση αποτελούν ένα σχεδόν τέλειο μέσο, επειδή μοιάζουν με αυτό που αντιπροσωπεύουν.

Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τις τυπωμένες λέξεις. Αυτές είναι απλώς μαύρα σύμβολα τυπωμένα στο χαρτί. Μόνο ένας εκπαιδευμένος ειδικός μπορεί να τις αποκρυπτογραφήσει. Παρόλο που αυτή η αποκρυπτογράφηση γίνεται αυτόματα στον αναγνώστη, η μετάφραση των τυπωμένων λέξεων σε εικόνες είναι ένα εκπληκτικά πολύπλοκο εγχείρημα. Προϋποθέτει τη δύναμη της φαντασίας. Αν καταργηθεί η ανάγνωση αυτή η δύναμη θα εξαφανιστεί. Η μεταβολή του τυπωμένου λόγου σε νοερές εικόνες καθιστά επίσης την ανάγνωση περισσότερο δημιουργική απ’ ό,τι είναι η επαφή με άλλα μέσα, γιατί κανένα βιβλίο, καμιά σελίδα δεν είναι απόλυτα ίδια για δύο διαφορετικούς αναγνώστες, ο καθένας τους εμπλέκεται σε ένα έντονα δημιουργικό εγχείρημα.

* * *

* ΒΑΛΤΕ στην άκρη το βιβλίο σας και ανοίξτε την τηλεόραση, προτρέπει ο καθηγητής. Η αίσθηση της χαλάρωσης έρχεται αμέσως. Αυτό συμβαίνει επειδή μεγάλο μέρος του εγκεφάλου σας σταματάει να λειτουργεί. Οι εικόνες εκπέμπονται κατευθείαν στον εγκέφαλο, δεν απαιτείται καμία δική σας συμμετοχή. Αυτό σημαίνει ότι μία δημοκρατία που αποτελείται κατά το μεγαλύτερο μέρος της από τηλεθεατές είναι δυνητικά μειονεκτική σε σύγκριση με μια δημοκρατία με περισσότερους αναγνώστες. Στο δεύτερο ήμισυ του εικοστού αιώνα, οι δικές μας δημοκρατίες μετατράπηκαν από το δεύτερο είδος στο πρώτο.

(και για την αντιγραφή)

Ζ.