* Γράφει ο Γιώργος Νάνος, καθηγητής Δενδροκομίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Μιας και όλοι εφαρμόζουν διάφορα λιπάσματα αυτή την εποχή στα δέντρα, θεώρησα σωστό να αναφέρω μερικά κοινά λάθη ή μερικές ορθές πρακτικές για τη λίπανση των δέντρων.

Πρώτα από όλα κατά τη φύτευση, τελευταία συνηθίζεται να εφαρμόζουν μέσα στη γούρνα φύτευσης διάφορα πράγματα από εκχυλίσματα φυκιών έως μυκόρριζα, κοπριές, κ.λπ. Πολλά από αυτά δεν είναι σίγουρα αποτελεσματικά και η δράση τους εξαρτάται από την προετοιμασία και τις εδαφικές ιδιότητες του χωραφιού. Σε δοκιμές μας με όχι προετοιμασμένο χωράφι μισός κουβάς κοπριά καλά χωνεμένη επιφανειακά μετά τη φύτευση και άρδευση με εκχύλισμα φυκιών βελτίωσε την ανάπτυξη των νεοφυτεμένων αμυγδαλιών. Μέσα στη γούρνα κατά τη φύτευση να μην ακουμπούν οι ρίζες του νεόφυτου με κανένα λίπασμα ή οργανικό υλικό. Από τα λιπάσματα το μόνο που επιτρέπεται είναι λίγος φώσφορος (λιγότερο από μισό κιλό υπερφωσφορικό) στον πάτο της γούρνας, κάλυψη του με έδαφος και μετά φύτευση του δέντρου. Άζωτο ή κάλιο ή βόρακας κ.λπ. λιπάσματα δεν επιτρέπονται μέσα στη γούρνα του νεαρού φυτού.

Αν το έδαφος είναι σχετικά γόνιμο το νεαρό δέντρο ενός έτους δεν θα χρειαστεί πάνω από 100 γραμμάρια αζώτου όλο το έτος σε 2-3 δόσεις. Προσθέστε το πολύ άλλα 100 γραμμάρια αζώτου ανά έτος για τα επόμενα έτη (δηλ. 200 γραμ σε διετές, 300 γραμ σε τριετές και <400 γραμ σε 4 ετών δέντρο).

Στα ώριμα δέντρα οδηγός για πόσο λίπασμα θα βάλετε και ποια θρεπτικά θα προσθέσετε κάθε χρόνο είναι η εδαφολογική και η φυλλοδιαγνωστική ανάλυση. Προσοχή, τις περισσότερες φορές δεν ταιριάζουν οι δύο αναλύσεις. Καλό θα ήταν να κάνετε εδαφολογική πριν τη φύτευση των δέντρων και να ρυθμίσετε το έδαφος για τα επόμενα τουλάχιστον 5 χρόνια. Λογικό είναι ότι η εδαφολογική δείχνει τι λείπει και τι ανισορροπίες έχει το έδαφος. Είναι πολύτιμη για πριν τη φύτευση και για τα στοιχεία φώσφορο και κάλιο. Θέλετε όμως να βελτιώσετε το έδαφος ή να βελτιώσετε τη λειτουργία του φυτού και να αυξήσετε την ποιότητα και παραγωγή καρπών;

Η ποσότητα αργίλου στο έδαφος είναι σημαντική, γιατί δείχνει πόση ικανότητα έχει το έδαφος να συγκρατεί και προσφέρει τα θρεπτικά που έχει ή που εφαρμόζουμε. Αν το έδαφος έχει πολύ υψηλή ποσότητα άμμου (>75%) και λίγη άργιλο, πρέπει να εφαρμόζουμε το άζωτο σε πολλές μικρές δόσεις. Όταν το pH του εδάφους είναι <6, πρέπει τουλάχιστον να εφαρμόζουμε ασβεστούχα λιπάσματα και όχι οξινοποιά. Αν το εδαφικό pH είναι >7,5, πρέπει να εφαρμόζουμε οξινοποιά λιπάσματα. Και στη μία και στην άλλη περίπτωση μπορούμε να βελτιώσουμε το pH με εφαρμογή μεγάλων ποσοτήτων εδαφοβελτιωτικών (ασβέστη ή θείου), αλλά το κόστος είναι συνήθως απαγορευτικό και καλό είναι να γίνει πριν τη φύτευση. Κοπριά χωνεμένη από αιγοπρόβατα ή αγελάδες μέχρι 1,5 τόνο το στρέμμα κάθε 3 χρόνια ή στη φύτευση βοηθά σημαντικά σε όλα τα προβλήματα που προανέφερα.

Η φυλλοδιαγνωστική ανάλυση δείχνει τι λείπει πραγματικά από το δέντρο. Με βάση αυτή μπορούμε να κάνουμε τμηματικά διορθωτικές βελτιώσεις, ποτέ μεγάλες ποσότητες από κάτι, που βρέθηκε ας πούμε να είναι κάτω από το όριο επάρκειας. Είναι ο καλύτερος οδηγός που έχουμε για να λιπάνουμε.

Το κάλιο χρειάζεται για την ανάπτυξη των καρπών. Όσο μεγαλύτερη παραγωγή, τόσο περισσότερο κάλιο χρειάζεται να εφαρμόσουμε. Και επειδή οι καρποί μεγαλώνουν το καλοκαίρι πολύ, τότε χρειάζεται το εξτρά κάλιο. Φυσικά οι περισσότεροι το ρίχνουν το χειμώνα και στα περισσότερα εδάφη με μπόλικη άργιλο δεσμεύεται και δίνεται στα φυτά τμηματικά. Αλλά το καλοκαιρινό κάλιο είναι άμεσα αφομοιώσιμο όταν το εφαρμόζουμε με την υδρολίπανση. Και κάτι για όλα τα δέντρα και όλα τα θρεπτικά: να τα εφαρμόζετε εκεί που θα έχουμε τη μεγαλύτερη δραστηριότητα των ριζών όλο το έτος: προφανώς εκεί που ποτίζουμε. Ειδικότερα για το κάλιο και το φώσφορο προτείνεται να εφαρμόζεται σε λωρίδες και όχι σκορπιστά εκεί που ποτίζουμε αλλά όχι πολύ κοντά στον κορμό.

Ο φώσφορος είναι το λιγότερο απαιτούμενο θρεπτικό στοιχείο (χρειάζεται 4-5 φορές λιγότερο από το άζωτο και το κάλιο), το έδαφος πολύ συχνά το δεσμεύει έντονα, η αντίδραση των δέντρων στο φώσφορο είναι αργή ή ανύπαρκτη. Δεν προτείνω συνήθως πολύ λίπασμα με φώσφορο. Μόνο πριν τη φύτευση, θα ήταν τέλειο, αν η εδαφολογική ανάλυση δείξει μερική ή έντονη έλλειψη φωσφόρου, να προστεθεί κοντά στη γραμμή φύτευσης και να ενσωματωθεί αρκετό υπερφωσφορικό, ώστε οι ρίζες να το έχουν δίπλα τους τα επόμενα χρόνια και να το χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά. Η φωσφορική αμμωνία φαίνεται να δίνει πιο αφομοιώσιμο φώσφορο στα δέντρα, άγνωστο γιατί. Αν ρίχνετε πλήρη σύνθετα λιπάσματα (από αυτά που περιέχουν και τα τρία βασικά στοιχεία), μάλλον ρίχνετε περισσότερο φώσφορο από αυτό που χρειάζονται τα δέντρα. Αλλά δεν θα μπορούν να τον πάρουν από το έδαφος! Γι’ αυτό τελευταία φαίνεται ότι ο διαφυλλικός φώσφορος οικονομικά μειώνει οποιαδήποτε προβλήματα έχουμε με τη θρέψη φωσφόρου. Απαιτούνται 2-3 ψεκασμοί μαζί με τα φυτοπροστατευτικά την άνοιξη για να ‘φουλάρουν’ τα φύλλα με φώσφορο.