Ιωάννης Καραστέργιος

Γεωπόνος

Γενικός Διευθυντής AGRONOMIA

Προσφάτως και λόγω κρίσης, ανακαλύφθηκε ο μόνος ίσως πραγματικά παραγωγικός τομέας της ελληνικής οικονομίας, που δεν είναι άλλος από τη γεωργία. Μια γρήγορη ματιά όμως στη μέχρι και σήμερα εφαρμοζόμενη εθνική αγροτική πολιτική, αναδεικνύει τις σκόπιμες παραλήψεις, τις γεωτεχνικές αστοχίες και τις καθυστερήσεις των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης. Μέτρα με βραχυπρόθεσμα οφέλη, που σχεδιάστηκαν και εφαρμόστηκαν με ψηφοθηρικά κριτήρια, αλλά και που δεν υπήρξαν ποτέ αποτελεσματικά όπλα στη φαρέτρα του Έλληνα αγρότη. Η ισχύουσα κοινή αγροτική πολιτική (ΚΑΠ), το νέο φορολογικό πλαίσιο για τις «αγροτικές επιχειρήσεις» και η ανυπαρξία διαθέσιμων κεφαλαίων στον αγροτικό τομέα, επιβάλλουν την άμεση εφαρμογή ενός μακρόπνοου εθνικού σχεδίου αναδιάρθρωσης της αγροτικής οικονομίας όσο ποτέ άλλοτε.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ

Ακόμη και σήμερα, η επιλογή της καλλιέργειας και της καλλιεργούμενης έκτασης βασίζεται στην πιθανή άμεση ή έμμεση επιδότηση, ενώ τα ποσά των επιδοτήσεων που δίδονται για τη στήριξη του αγροτικού εισοδήματος, την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων και τη στήριξη της εγχώριας βιομηχανίας, αθροίζονται λανθασμένα από τους παραγωγούς στη τελική τιμή του παραγόμενου προϊόντος. Αποτέλεσμα αυτής της λογικής είναι η μαζική και σε τακτά χρονικά διαστήματα μετακίνηση παραγωγών από τη μία καλλιέργεια στην άλλη, ακόμη και σε χρηματιστηριακά αγροτικά προϊόντα, αλλά και η ετήσια αυξομείωση της βασικής έκτασης που έχει οδηγήσει στο παρελθόν στην υπέρβαση του ορίου και άρα στη μείωση της ειδικής ενίσχυσης. Στον αντίποδα, η μη ύπαρξη επιδοτήσεων έχει συνήθως ως αποτέλεσμα την εγκατάλειψη ακόμη και δυναμικών στο παρελθόν καλλιεργειών, οι οποίες απέφεραν ένα αρκετά ικανοποιητικό εισόδημα και τροφοδοτούσαν την εγχώρια βιομηχανία. Στο τραπέζι του σχεδιασμού της εθνικής στρατηγικής έχει πέσει πολλές φορές η ιδέα των προτεινόμενων «ζωνών ή περιοχών» καλλιέργειας, οι οποίες μπορούν να συνδυαστούν με το νέο καθεστώς βασικής ενίσχυσης σε περιφερειακό επίπεδο (βοσκότοποι-αρόσιμες-δενδρώδεις). Μέτρα του νέου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) όπως τα «Συστήματα Ποιότητας» η «Βιολογική Γεωργία» και οι «Γεωργο-περιβαλλοντικο-κλιματικές ενισχύσεις» πρέπει να αναθεωρηθούν και να απλοποιηθούν (μείωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών), ενώ τιμήματά τους με ταυτόσημους στόχους θα μπορούσαν να ενοποιηθούν. Τα μέτρα μείωσης της ρύπανσης θα μπορούσαν να ενσωματωθούν σε συστήματα ολοκληρωμένης διαχείρισης που έχουν ως στόχους την προστασία του περιβάλλοντος, την ορθολογική χρήση εισροών, ενώ η «Βιολογική Γεωργία» θα μπορούσε να ενσωματωθεί στα «Συστήματα Ποιότητας». Το μόνο σίγουρο είναι ότι μέτρα του νέου ΠΑΑ που αφορούν την παραγωγική διαδικασία θα πρέπει να έχουν μετρήσιμους στόχους και να συνδέονται με τις αγορές.

ΑΓΡΟΤΕΣ (ΓΕΩΡΓΟΙ) - ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

Στις έννοιες «νέος γεωργός» και «ενεργός γεωργός» που ορίζονται στους νέους κανονισμούς (1305/2013 & 1307/2013), αλλά στην έννοια «κατά κύριο επάγγελμα αγρότης» που ορίζεται με εισοδηματικά κριτήρια, έρχεται να προστεθεί η έννοια «επιχειρηματίας αγρότης», που επιβάλλουν τόσο οι συνθήκες όσο και οι αγορές. Ως «γεωργός» νοείται το φυσικό πρόσωπο που διαθέτει εκμετάλλευση και ασκεί γεωργική δραστηριότητα. Ως «νέος γεωργός» νοείται πρόσωπο ηλικίας έως 40 ετών που εγκαθίσταται για πρώτη φορά σε γεωργική εκμετάλλευση ως υπεύθυνος της εκμετάλλευσης αυτής και διαθέτει επαρκή επαγγελματικά προσόντα και ικανότητες. Βασικές προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί κάποιος «ενεργός γεωργός» είναι η ελάχιστη άσκηση γεωργικής δραστηριότητας, το ποσό των άμεσων ενισχύσεων, αλλά και το ποσοστό του εξωγεωργικού εισοδήματος. Οι σύγχρονοι γεωργοί πρέπει να κατανοήσουν την έννοια της «διασποράς κινδύνου», δηλαδή την επιλογή περισσότερων από μία καλλιεργειών της ίδιας ή διαφορετικής ομάδας, έτσι ώστε να αποφεύγεται η στήριξη του εισοδήματος σε ένα και μοναδικό παραγόμενο προϊόν. Πρέπει ακόμη να διερευνήσουν τη δυνατότητα και τις μεθόδους συγκαλλιέργειας, αλλά και να σχεδιάσουν την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αξιοποίηση των αγροτεμαχίων τους σε ετήσια βάση. Κατανοητό είναι από τα παραπάνω πως μέτρα όπως οι «Συμβουλευτικές Υπηρεσίες», η «Μεταφορά Γνώσης και Ενημέρωσης» και η «Ανάπτυξη Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων και Επιχειρήσεων» (Εγκατάσταση Νέων Γεωργών) θα πρέπει να υλοποιηθούν άμεσα και χωρίς χρονοτριβές.

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ

Ο πιο σημαντικός παράγοντας στην ανάπτυξη ενός κλάδου είναι ένα σταθερό νομοθετικό πλαίσιο. Στην περίπτωση των Συνεταιρισμών και των Ομάδων Παραγωγών παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια συνεχείς μεταβολές της νομοθεσίας, χωρίς να έχουν εξεταστεί σε εθνικό επίπεδο οι δυνατότητες δημιουργίας και ανάπτυξης παραγωγικών οργανώσεων. Ο αριθμός των μελών, ο όγκος της εμπορεύσιμης παραγωγής, η συνολική καλλιεργήσιμη έκταση και οι δυνατότητες καθετοποίησης ανά Περιφέρεια ή/και Περιφερειακή Ενότητα, θα πρέπει να αποτελούν βασικά κριτήρια δημιουργίας και αναγνώρισης Συνεταιρισμών και Ομάδων, με πραγματικό κίνητρο και μακροχρόνιο εμπορικό πλάνο. Ο συνδυασμός των κριτηρίων (π.χ. μικρός αριθμός μελών και μεγάλο παραγωγικό δυναμικό) και το προτεινόμενο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (Business Plan) της οργάνωσης πρέπει να αξιολογούνται.