Του Κώστα Τσόλα
Φωτ:. Σ. Κυπαρίσης
Πλήθος κόσμου και φέτος συνέρρευσε στη Σαμαρίνα Γρεβενών για να τιμήσει την Παναγία. Αποκορύφωμα των εκδηλώσεων χθες Κυριακή 16 Αυγούστου.
Πραγματικά, το αδιαχώρητο και φέτος στη Σαμαρίνα Γρεβενών για την γιορτή της Μεγάλης Παναγιάς.
Το μεγάλο κεφαλοχώρι της Βόρειας Πίνδου, όπως όλα τα Βλαχοχώρια, αλλά και το χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας στη Σμίξη κατακλύστηκαν και φέτος κυριολεκτικά από χιλιάδες επισκέπτες οι οποίοι απόλαυσαν τη θερμή φιλοξενία.
Σε ό,τι αφορά τη Σαμαρίνα, ήταν και είναι τόσο μεγάλη η προσέλευση ντόπιων και επισκεπτών που η πληρότητα στα ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια ήταν 100%, αλλά σε πολύ προσιτές τιμές. Άλλοι πάλι φιλοξενήθηκαν σε φιλικά και συγγενικά τους πρόσωπα για να μπορέσουν να συμμετάσχουν στις πλούσιες θρησκευτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις στην πανέμορφη Σαμαρίνα.
Πανελλαδικά, μετά την Τήνο, την Παναγία Σουμελά στο Βέρμιο και την Παναγία την Εκατονταπυλιανή στην Πάρο να είναι ο κύριος προορισμός από τη Θεσσαλία, την Ήπειρο, τη Δυτική Μακεδονία αλλά και από όλη την Ελλάδα γενικότερα, για τη γιορτή της Παναγιάς.
Χθες Κυριακή 16 Αυγούστου στις 10 το πρωί έγινε εκκλησιασμός στον ιερό Ναό της Μεγάλης Παναγιάς. Αμέσως μετά ακολούθησε ο «Τσιάτσιος», ο μεγάλος παραδοσιακός χορός. Στις 12.30 το μεσημέρι παρουσιάστηκαν τοπικοί χοροί στην πλατεία της Σαμαρίνας.
Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΧΟΡΟΣ Ο «ΤΣΙΑΤΣΙΟΣ»
Σύμφωνα με τον καθηγητή Φ.Α. κ Μιχάλη Πλίτση, τον Μεγάλο Χορό της Σαμαρίνας – «Τσιάτσιος» συντονίζουν ένας ή δύο οργανωτές -τελετάρχες, που βρίσκονται στο κέντρο του κύκλου, κρατώντας κλίτσα στο χέρι τους. Αυτοί είναι πρόσωπα αποδεκτά απ’ όλους και φροντίζουν για τη σωστή τοποθέτηση των χορευτών, τη ρυθμική επανάληψη των στίχων και την αλλαγή των τραγουδιών. Ο «Μεγάλος χορός» έχει άμεση σχέση με τον αρχαίο διθύραμβο, καθώς έχουμε την ύπαρξη του κορυφαίου του χορού σαν ηγεμόνα, τον τελετάρχη σαν υποκριτή και τον υπόλοιπο χορό, που συμμετέχει τραγουδώντας.
Η αποκλειστικότητα του δωρικού αυτού χορικού άσματος από τους Βλάχους είναι ένα ατράνταχτο στοιχείο για την αρχαιοελληνική καταγωγή τους.
Οι χορευτές χορεύουν αργά και περπατητά, εκτός από τους πρώτους, που χορεύουν «στα τρία». Η λαβή των χορευτών είναι από τις παλάμες και αρχική θέση η προσοχή, με μέτωπο στο κέντρο του κύκλου.
Πρώτο τραγούδι, όπως είναι φυσικό, είναι του «Τσιάτσιου»:
Ο Τσιάτσιος εκατέβαινε,
(ολέλε, Τσιάτσιο μ’ αγρήγορε)
γιε μ’ ο Τσιάτσιος κατεβαίνει,
(λε-λε Τσιάτσιο μ’ αντρειωμένε).
- Τσιάτσιο μ’ το πούθεν έρχεσαι
κι απ’ το πούθεν κατεβαίνεις.
- Από τη Φούρκα έρχομαι
και στη Σαμαρίνα πάω,
(λε-λε Τσιάτσιο μ’ αντρειωμένε).
Το δεύτερο ηρωικό – κλέφτικο τραγούδι είναι του «Σμαήλ – Αγά». Αναφέρεται στον Τουρκαλβανό Ζαμπίτη και δερβέναγα Ισμαήλ Ντάμση, που στα 1775 καταδυνάστευε τις περιοχές Φούρκας και Σαμαρίνας. Οι Σαμαριναίοι κλέφτες του στήσανε ενέδρα στη θέση «Σκούρτζια» και τον σκότωσαν:
Δεν σ’ άρεζε Σμαήλ-αγά Φούρκα και Σαμαρίνα
μον’ γύρευες και στο Ντουσκό να πας αρματολίκι.
Κι οι απάνω κλέφτες φώναζαν, πανώ κλέφτες φωνάζουν:
- Σμαήλα ρίξε τ’άρματα, Σμαήλα ξαρματώσου.
- Το πώς να ρίξω τ’ άρματα, το πώς να ξαρματώσω.
Εγώ είμαι ένας Σμαήλ- αγάς, στο κόσμο ξακουσμένος.
Το τρίτο τραγούδι είναι του «Σιώμου», πιθανόν κι αυτό ηρωικό – κλέφτικο.
3) Σιώμο μου για δε φαίνεσαι
τούτο το καλοκαίρι,
πού’ησαν καημένε Σιώμο.
Να βγεις απάνω στα βουνά,
ψηλά στη Σαμαρίνα.
Εκεί που ψένουν πρόβατα,
τα τρυφερά σουγκάρια,
πού’ησαν καημένε Σιώμο.
Στη χθεσινή θρησκευτική και πολιτιστική πανήγυρη στη Σαμαρίνα, στη Μεγάλη Παναγιά παρευρέθηκαν ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Γρεβενών Δαβίδ, οι βουλευτές κ. Μάξιμος Χαρακόπουλος, Τιμολέων Κοψαχείλης και Κώστας Γκιουλέκας, ο περιφερειάρχης Ηπείρου κ. Αλέκος Καχριμάνης, ο εκπρόσωπος του περιφερειάρχη Θεσσαλίας Κ. Αγοραστού κ. Αθανάσιος Παιδής, οι δήμαρχοι της αδελφοποιημένης με τη Σαμαρίνα Ιερής Πόλης Μεσολογγίου κ. Νίκος Καραπάνος, Τυρνάβου κ. Παναγιώτης Σαρχώσης και Γρεβενών κ. Γιώργος Βασταμάνης, ο αντιδήμαρχος Γρεβενών κ. Ζήσης Κιάκας, ο πρόεδρος της Τ.Κ. Σαμαρίνας κ. Γιάννης Λυγούρας, ο πρώην κοινοτάρχης Σαμαρίνας κ. Γιώργος Λιούπας, το στέλεχος της Πανελλήνιας Ένωσης Κτηνοτρόφων κ. Ζήσης Παρλίτσης, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων κ. Μιχάλης Μαγειρίας, ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Βλάχων Δίστρατου κ. Κώστας Παγανιάς, πρόεδροι, εκπρόσωποι γειτονικών κοινοτήτων, φορέων και πλήθος κόσμου.
