Το πρόβλημα έγκειται στο φλέγον ζήτημα της κοινωφελούς εργασίας και σχετίζεται με την αλλαγές που επήλθαν από τη στιγμή της εφαρμογής του νέου Ποινικού Κώδικα. Ενώ υπάρχουν δικαστήρια του Πρωτοδικείου που βγάζουν αποφάσεις για μετατροπή χρηματικών ποινών σε παροχή κοινωφελούς εργασίας (για πράξεις που έγιναν πριν την 1η Ιουλίου 2019), η Εισαγγελία Πρωτοδικών δεν μπορεί να τις εκτελέσει με αποτέλεσμα να ισχύει η προηγούμενη απόφαση. Δηλαδή θα πρέπει ο καταδικασθείς να πληρώσει ή στη χειρότερη περίπτωση, αν δεν έχει χρήματα ή δεν πρόλαβε να βρει με κάποιον τρόπο, να οδηγηθεί πίσω από τα κάγκελα. Ας κάνουμε όμως μια προσπάθεια να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά διαπιστώνοντας τα εξής: Η κοινωφελής εργασία με τον παλιό ΠΚ (συγκεκριμένα με το άρθρο 82 στην παράγραφο 8) ήταν ένας εναλλακτικός τρόπος έκτισης ποινής. Από στερητική μετατρεπόταν σε χρηματική και υπό κάποιες προϋποθέσεις μπορούσε να μετατραπεί σε προσφορά κοινωφελούς εργασίας. Με τον νέο ΠΚ όμως (συγκεκριμένα με το άρθρο 55) η παροχή κοινωφελούς εργασίας μετατρέπεται σε κύρια ποινή. Όπως είναι δηλαδή η στέρηση ελευθερίας και η χρηματική ποινή.
Η ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΩΝΙΑΣ
Η κύρια διαφωνία ανάμεσα στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Λάρισας από τη μια, και τους δικαστές του Πρωτοδικείου και το δικηγορικό σώμα από την άλλη, σύμφωνα με πληροφορίες της «Ε», εντοπίζεται στην ερμηνεία μιας μεταβατικής διάταξης. Αυτή του άρθρου 465 του νέου ΠΚ που αναφέρει ακριβώς ότι «Οι διατάξεις του προϊσχύσαντος ΠΚ για τη μετατροπή της ποινής σε χρηματική ποινή, την αναστολή εκτέλεσης της ποινής και την απόλυση υπό όρο εφαρμόζονται για πράξεις που τελέστηκαν μέχρι τη θέση σε ισχύ του παρόντος». Πάνω σ’ αυτήν τη διάταξη «πατούν» οι δικαστικές αποφάσεις, τις οποίες όμως δεν της εκτελεί η αρμόδια Εισαγγελία με διάταξή της, στην οποία αναλύει τους λόγους. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Εισαγγελία ισχυρίζεται πως λαμβάνει υπόψη τον χρόνο τέλεσης της πράξης μόνο για τις τρεις αυτές περιπτώσεις που αναφέρονται και όχι για τη μετατροπή της χρηματικής σε κοινωφελή εργασία. Εξηγείται χαρακτηριστικά πως είναι ρητή επιλογή του νομοθέτη να μην συμπεριλάβει τίποτα άλλο εκτός από αυτές τις τρεις περιπτώσεις. Γι’ αυτό και δεν τις εκτελεί. Διαφορετική φαίνεται όμως να είναι η άποψη των Λαρισαίων δικηγόρων. Έμπειρος νομικός εξηγεί στην «Ε» για τη συγκεκριμένη διαφωνία, πως ο νομοθέτης πολλές φορές δεν ορίζει. «Γι’ αυτό και υπάρχει η νομολογία και η θεωρία. Δεν είναι δυνατόν να επιτρέπει τη μετατροπή σε χρηματική και να μην επιτρέπει τη δοσοποίησή της ή την περαιτέρω μετατροπή σε κοινωφελή» υπογραμμίζει.
ΚΟΛΑΖ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ
Ένα άλλο πεδίο διαφωνίας (που εμφανίζεται πάλι στις αποφάσεις δικαστηρίων που όμως δεν εκτελούνται) εντοπίζεται στο άρθρο 2 του ΠΚ και αφορά στην αναδρομική ισχύ του ηπιότερου νόμου και την ευμενέστερη μεταχείριση του κατηγορούμενου. Πηγές της Εισαγγελίας αναφέρουν πως ναι μεν οι εκάστοτε δικαστές επικαλούνται το εν λόγω άρθρο στις αποφάσεις τους, όμως η αρμόδια Εισαγγελία δεν μπορεί να κάνει αναγωγή σε θέματα εκτέλεσης σε διατάξεις που είναι κατηργημένες, με αποτέλεσμα να διαπιστώνεται «νομικό κενό». Για τη διαφωνία αυτή δικηγορικοί κύκλοι επικαλούνται καθηγητές Νομικής που ήταν μέλη της νομοπαρασκευαστικής για τον νέο ΠΚ που σε εκδηλώσεις στη Λάρισα εξέφρασαν την άποψη πως στην παρούσα φάση «πρέπει να χρησιμοποιείται κολάζ διατάξεων για την ευνοϊκότερη μεταχείριση». Δηλαδή διατάξεις και του παλιού ΠΚ. Όλο αυτό, υπογραμμίζουν, έχει σαν αποτέλεσμα να είναι «εγκλωβισμένος» ο πολίτης εξαιτίας «μιας ασάφειας δικαίου» και να δημιουργείται «ανασφάλεια σε όλους τους συλλειτουργούς της Δικαιοσύνης».
ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ
Αυτή την περίοδο στη Λάρισα δεν μετατρέπεται πρακτικά από το Πρωτοδικείο καμία χρηματική ποινή σε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Αυτό γιατί οι πράξεις που συνέβησαν πριν την 1η Ιουλίου 2019 -πριν την έναρξη δηλαδή του νέου Ποινικού Κώδικα- βρίσκουν τον «τοίχο» της διαφωνίας που αναπτύχθηκε στο ρεπορτάζ, ενώ για τις πράξεις που έγιναν μετά την 1η Ιουλίου αναστέλλεται η παροχή κοινωφελούς εργασίας, μέχρι νεωτέρας με το άρθρο 98 του νόμου για το επιτελικό κράτος. Σύμφωνα με πηγές του Υπουργείου Δικαιοσύνης, η αναστολή του συγκεκριμένου μέτρου ισχύει μέχρις ότου οργανωθούν κατάλληλα οι δομές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να μπορεί να λειτουργήσει σωστά η κοινωφελής εργασία. Το ζήτημα αφορά αρκετό κόσμο στη Λάρισα, αν αναλογιστούμε πως για το έτος 2018 στον Δήμο Λαρισαίων κατατέθηκαν συνολικά 180 αιτήσεις για παροχή κοινωφελούς εργασίας, οι οποίες στη συντριπτική πλειοψηφία τους έγιναν δεκτές. Για το έτος 2019 μέχρι και χθες οι αιτήσεις έφταναν τις 50.
Του Κώστα Γκιάστα
