«Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, δεν «κουρεύτηκαν» μόνο οικονομικές αξιώσεις των πολιτών αλλά και θεμελιώδεις αρχές του κοινωνικού κράτους δικαίου. Δυστυχώς στην Ελλάδα υπέρτατο νόμο αποτελεί όχι το Σύνταγμα αλλά το «παρασύνταγμα» της τρόικα».
Ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Λάρισας και εκ νέου υποψήφιος στις εκλογές της Κυριακής δεν «μασάει τα λόγια του». Αντιθέτως: ο κ. Δημήτριος Κατσαρός συμμερίζεται απόλυτα την εκφρασθείσα άποψη ότι «άλλη θα ήταν η πορεία της χώρας, αν διαφορετική ήταν και η στάση της Δικαιοσύνης απέναντι στα μνημόνια».
Αναφερόμενος στα του οίκου του, περιγράφει με μελανά χρώματα την κατάσταση των Λαρισαίων συναδέλφων του, κάνοντας λόγο για κρίση που επιδείνωσε έναν ήδη μαστιζόμενο από την ανεργία και υποαπασχόληση επαγγελματικό χώρο. Σε αντιδιαστολή δε με τον δικηγορικό πληθωρισμό, μιλά για «ιδεοληψία των κλειστών επαγγελμάτων» αντιπαραθέτοντας εκείνα που παραμένουν «κλειδαμπαρωμένα», όπως είναι «οι εκμεταλλευτές των τηλεοπτικών συχνοτήτων και οι αλυσίδες μεγαλοκαταταστημάτων που πωλούν βασικά καταναλωτικά αγαθά σε τιμές απλησίαστες για τους πολίτες».
Καταγγέλλει τέλος σειρά νομοθετικών παρεμβάσεων που κατέστησαν «απαγορευτική» τη Δικαιοσύνη σε μεγάλη μερίδα πολιτών, λόγω των οικονομικών επιβαρύνσεων που συνεπάγεται.
Η συνέντευξη:
* Σε ποιο βαθμό έχει αγγίξει η κρίση το δικηγορικό επάγγελμα; Διότι υπάρχει η αίσθηση ότι η «καταιγίδα» των μέτρων (οικονομικών, εργασιακών κ.ο.κ.) των τελευταίων 4 χρόνων, στέλνει πολύ κόσμο στα δικαστήρια. Και με ένα λαό εκ φύσεως δικομανή, θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει ότι η κρίση έφερε δουλειά στους δικηγόρους. Είναι έτσι;
- Η επαγγελματική οικονομική πίεση στους δικηγόρους υπήρχε και πριν την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης. Η μείωση των εισοδημάτων των συμπολιτών μας που έγινε με τον γνωστό μνημονιακό και οριζόντιο τρόπο, επιδείνωσε περισσότερο τα πράγματα στον χώρο μας. Έτσι, είχαμε μια αύξηση του φαινομένου της εξόδου συναδέλφων ειδικά όσων είχαν θεμελιώσει σύνταξη ή ήσαν κοντά στον χρόνο αυτό και μια μείωση εισόδου νέων, σε αντίθεση με το πριν το 2008 χρονικό διάστημα. H μεγάλη δαπάνη των ασφαλιστικών εισφορών, σε συνδυασμό με τη φορολογική επιβάρυνση από το πρώτο ευρώ, η οποία προβλέπεται στον άδικο και αποκεφαλιστικό για τους ελεύθερους επαγγελματίες φορολογικό νόμο, είναι παράμετροι που επιδρούν αρνητικά στον δικηγόρο και ειδικά στον νεότερο. Η κρίση όμως αποτέλεσε και το πρόσχημα για σειρά νομοθετικών παρεμβάσεων που έπληξαν καίρια το δικαίωμα δικαστικής προστασίας. Σήμερα η πρόσβαση στη Δικαιοσύνη είναι πλέον «απαγορευμένη» σε μεγάλη μερίδα πολιτών, λόγω των οικονομικών επιβαρύνσεων που συνεπάγεται. Ένα θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα, έχει καταστεί είδος πολυτελείας. Ίσως γι’ αυτό φαίνεται ότι από το 2010 επεβλήθη ΦΠΑ 23% στις δικηγορικές υπηρεσίες... Η απάντηση λοιπόν είναι όχι. Η κρίση δεν αύξησε τον κύκλο εργασιών των δικηγόρων. Απεναντίας περιορίστηκε σημαντικά ο χώρος στον οποίο ασκούν τη δραστηριότητά τους και το γεγονός αυτό επιδρά αρνητικά στη σταδιοδρομία, προκοπή και επαγγελματική αξιοπρέπειά τους.
* Μπορεί να γίνει μια αποτίμηση των επιπτώσεων της οικονομικής δυσπραγίας στο δικηγορικό επάγγελμα; Πόσοι δικηγόροι, στη Λάρισα, κάνουν τις παραστάσεις εκείνες που τους επιτρέπουν μια αξιοπρεπή διαβίωση; Από την άλλη: Πώς συμβαδίζει να γνωρίζω δικηγόρους που ακολουθούν άλλο επάγγελμα για να επιβιώσουν –προφανώς και λόγω ανταγωνισμού που προκαλεί ο υπερπληθυσμός- και την ίδια ώρα να μιλάμε για απελευθέρωσή του;
- Αναφορικά με τις παραστάσεις τα στατιστικά στοιχεία κατά μέσο όρο στις χρονιές της κρίσης είναι αμείλικτα για το μέγεθος του προβλήματος. Ένα 10% των δικηγόρων του συλλόγου μας δεν έχει καμία παράσταση ετησίως, ένα 30% έως δέκα παραστάσεις και μόνο ένα 20% υπερβαίνει τις πενήντα παραστάσεις. Είναι προφανές ότι το οικονομικό βάρος των παραστάσεων είναι διαφορετικό για κάθε υπόθεση. Άλλη είναι η αμοιβή για υπόθεση Ειρηνοδικείου και άλλη, μεγαλύτερη δηλαδή, για υπόθεση ανώτερου δικαστηρίου. Και όλα αυτά σε έναν κλάδο που το κυρίαρχο στοιχείο του είναι η ελεύθερη και ανεμπόδιστη πρόσβαση στο επάγγελμα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η Ελλάδα να είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη αναλογία σε δικηγόρους σε σχέση με τον πληθυσμό της. Παρά ταύτα όμως, στη χώρα μας λειτούργησε η ιδεοληψία των «κλειστών επαγγελμάτων». Το γνωστό παραισθησιογόνο που χρησιμοποιείται για τον αποπροσανατολισμό της κοινωνίας και για την εξόντωση επαγγελματικών ομάδων και όχι μόνον των δικηγόρων. Ένας πραγματικός μύθος με σκοπό εν προκειμένω, τη διευκόλυνση δημιουργίας μονοπωλιακών καταστάσεων στον χώρο της δικηγορίας και κατ’ επέκταση της Δικαιοσύνης. Η τεράστια αντίφαση την οποία υπαινίσεσθε είναι μάλλον προφανής. Θα έλεγα ότι καθίσταται απολύτως ξεκάθαρη, αν αναλογισθεί κανείς ότι τα πραγματικά κλειστά επαγγέλματα παραμένουν «κλειδαμπαρωμένα». Μεταξύ αυτών, οι εκμεταλλευτές των τηλεοπτικών συχνοτήτων, οι αλυσίδες μεγαλοκαταταστημάτων που πωλούν βασικά καταναλωτικά αγαθά σε τιμές απλησίαστες για τους πολίτες, που είδαν τους μισθούς τους να σφαγιάζονται από τα μνημόνια και τα αλλεπάλληλα τέλη - χαράτσια - που δυστυχώς σφραγίστηκαν και με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αυτά βέβαια κανείς δεν τολμά να τα ανοίξει. Αυτά όμως νοθεύουν τον υγιή ανταγωνισμό μιας πραγματικά ελεύθερης και όχι ασύδοτης δράσης στον χώρο της οικονομίας.
* Ποιες είναι οι θέσεις του υποψήφιου προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Λάρισας, αφενός μεν για τα προβλήματα του κλάδου του, αφετέρου όμως και για μια σειρά κοινωνικά ζητήματα, όπως είναι οι κατασχέσεις και οι πλειστηριασμοί, τα «κόκκινα δάνεια» και οι συλλήψεις μεγάλων αλλά και μικροοφειλετών για χρέη και εισφορές;
- Κυριότερο πρόβλημα είναι η δραματική υποβάθμιση του επιπέδου διαβίωσης πολλών δικηγόρων. Το αρνητικό αυτό φαινόμενο συναρτάται απολύτως με τον περιορισμό πρόσβασης των πολιτών στο Δικαστήριο. Επιπρόσθετα, φορολογία 26% από το πρώτο ευρώ, το τέλος επιτηδεύματος, η παρακράτηση 55%, οι υψηλές ασφαλιστικές εισφορές, σε ένα ήδη οριακό εισόδημα, είναι «ασφαλή εργαλεία» για την ασφυξία και «φτωχοποίηση» του επαγγελματία δικηγόρου. Οι κατασχέσεις χωρίς προηγούμενη ενημέρωση του πολίτη, «με το πάτημα του κουμπιού» παραβιάζουν κατάφωρα το Σύνταγμα και ειδικότερα το δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης, αλλά και το δικαίωμα δικαστικής προστασίας. Τα «κόκκινα δάνεια» και οι πλειστηριασμοί μεσούσης της οικονομικής κρίσης και της ύφεσης, σε μεγάλο βαθμό είναι απόρροια της εφαρμογής των μνημονίων και των εφαρμοστικών νόμων (μείωση συντάξεων, μισθών κ.λπ). Εν προκειμένω δηλαδή, από κάποιους πολίτες απαιτούνται τα αδύνατα. Από τη μια μεριά τους περιορίζουν το εισόδημα και από την άλλη τους καλούν να πληρώσουν. Ταυτόχρονα παραβιάζεται και η αρχή της ισότητας διότι αποκλείεται από τις ρυθμίσεις μεγάλη κατηγορία πολιτών λόγω των σωρευτικών κριτηρίων που απαιτούνται για την εξαίρεση από τους πλειστηριασμούς. Π.χ. κάποιος πολίτης συγκεντρώνει τα τρία κριτήρια και όχι το τέταρτο του εισοδήματος. Έτσι ένας με δεκαπέντε χιλιάδες εισόδημα εξαιρείται και ένας με ελάχιστη απόκλιση με δεκαέξι χιλιάδες όχι. Αναφορικά με τις συλλήψεις των πολιτών με την κατασκευή «ψευδοαδικημάτων», όπως είναι η ποινικοποίηση διοικητικών διαφορών, ενίοτε ακόμη και η αναδρομική ποινικοποίηση μιας ιδιωτικής διαφοράς και ιδίως η μετάλλαξη της έννοιας του αυτοφώρου σε αδίκημα που πράττεται διαρκώς, είναι ενδεικτικά αρνητικά φαινόμενα των καιρών παραβίασης του Συντάγματος. Επίσης, η φυλάκιση πολιτών για δέκα, δεκαπέντε χιλιάδες ευρώ ενώ μένουν στο απυρόβλητο μεγάλα τρωκτικά του δημόσιου χρήματος, αποτελεί πρόκληση και αντιβαίνει στην αρχή της αναλογικότητας. Τούτο διότι το ίδιο κράτος που κλείνει στη φυλακή τον πολίτη, αυτό ταυτόχρονα δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του προς αυτόν. Π.χ. μη απόδοση ΦΠΑ, όταν εκδίδει τιμολόγιο στο δημόσιο και όχι μόνο δεν τον πληρώνει για τη συγκεκριμένη συναλλαγή αλλά τον διώκει γι’ αυτό που δεν πληρώνει.
* Η έκρηξη των κοινωνικών προβλημάτων, θέτει ένα άλλο θέμα. Πόσο εφικτή οικονομικά είναι η πρόσβαση του αδύναμου πολίτη στη Δικαιοσύνη; Και για να πάω ακόμη παραπέρα: Τα Μνημόνια έφεραν μια σειρά νομοθετικών παρεμβάσεων, η συνταγματικότητα των οποίων όχι μόνο αμφισβητείται, αλλά πλέον καταρρίπτεται. Ποια είναι η άποψη του νομικού Δημήτρη Κατσαρού, σε ζητήματα που άπτονται και της ποιότητας της σημερινής δημοκρατίας, όπως είναι οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, η κρατική βία και αυθαιρεσία –όταν και όπου αυτή ασκείται-, οι εκπτώσεις στο κοινωνικό κράτος κ.ο.κ.;
- Δυστυχώς στη χώρα μας, τα τελευταία χρόνια υπέρτατο νόμο αποτελεί όχι το Σύνταγμα αλλά το «παρασύνταγμα» της τρόικας. Δηλαδή ό,τι αναφέρεται στα μνημόνια και στους εφαρμοστικούς νόμους. Η εφαρμογή του «παρασυντάγματος» από αρκετά Δικαστήρια αποδεικνύει ότι η «ταχεία εκκαθάριση των εκκρεμών δικαστικών υποθέσεων» γίνεται με την επιβολή αφόρητων οικονομικών περιορισμών στο δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο και σε δίκαιη δίκη. Πρόσφατα, ο πρώην πρόεδρος του Αρείου Πάγου Β.Κόκκινος, σε δημόσια παρέμβασή του δήλωσε ότι άλλη θα ήταν η πορεία της χώρας, αν διαφορετική ήταν και η στάση της Δικαιοσύνης απέναντι στα μνημόνια, άποψη την οποία συμμερίζομαι. Από θέση αρχής, είμαι εναντίον της αλόγιστης και άσκοπης χρήσης βίας, ιδίως όταν οι πολίτες ασκούν συνταγματικά δικαιώματά τους όπως το δικαίωμα του συνέρχεσθαι, κ.λπ. Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, δεν «κουρεύτηκαν» μόνο οικονομικές αξιώσεις των πολιτών αλλά και θεμελιώδεις αρχές του κοινωνικού κράτους δικαίου. Εν προκειμένω, αναδείχθηκαν έντονα τα φαινόμενα, τα οποία συνιστούν βαρύτατο πλήγμα και σοβαρή μετάλλαξη του αντιπροσωπευτικού συστήματος. Η υποκατάσταση του νομοθετικού έργου της Βουλής από την εκτελεστική εξουσία με πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, η ψήφιση πολυνομοσχεδίων με τη μορφή ενός μόνο άρθρου, για να στερήσει από τους βουλευτές το δικαίωμα ελεύθερης γνώμης σε επι μέρους ρυθμίσεις και η εισαγωγή «ντροπολογιών» σε άσχετα νομοσχέδια, είναι τα κυριότερα από αυτά.
Δημήτρης Χατζηευθυμίου
