Από τον Θρασύβουλο Καβασίδη

Συμπληρώνονται εφέτος εβδομήντα χρόνια από την υπογραφή, στην ιταλική Πόλη Καζέρτα, της φερώνυμης «Συμφωνίας», η οποία ήταν η συνέχεια και η συνέπεια της προηγηθείσας λίγους μήνες πριν (Μάϊος 1944) στο «Συνέδριο του Λιβάνου».

Η συμφωνία αυτή υπογράφηκε από τους εκπροσώπους των ανταρτών, το Στέφανο Σαράφη, εκ μέρους του ΕΛΑΣ και το Ναπολέοντα Ζέρβα εκ μέρους του ΕΔΕΣ., το Γιάννη Ζεύγο εκ μέρους του ΚΚΕ/ΕΑΜ, τον τότε Πρωθυπουργό της εξόριστης Ελληνικής Κυβέρνησης Γεώργιο Παπανδρέου, τον Άγγλο στρατηγό Ουίλσον και τον Άγγλο Υπουργό Μακ Μίλαν. Το πλέον παράδοξο είναι ότι η συμφωνία αυτή ανακοινώθηκε στους δημοσιογράφους της Αθήνας «απ’ ευθείας από τον γκαουλάϊτερ πρωθυπουργό των γερμανών κατακτητών Γιάννη Ράλλη» - πατέρα του Γεωργίου Ράλλη, τον ιδρυτή των Ταγμάτων Ασφαλείας που καταδικάσθηκε μετά την απελευθέρωση ως δοσίλογος και πέθανε στις φυλακές!

Η συμφωνία της Καζέρτας χαρακτηρίσθηκε – όχι άδικα – ως «το τρίτο μεγάλο και αποφασιστικό λάθος της καθοδήγησης του ΚΚΕ, έπειτα από την υποταγή του ΕΛΑΣ στο αγγλικό στρατηγό της Μέσης Ανατολής και «τη συμφωνία του Λιβάνου», η οποία σήμαινε την «πλήρη υποταγή και συνθηκολόγηση στους Άγγλους ιμπεριαλιστές» (Βασ. Μπαρτζιώτας, σελ. 289).

[Παρέκβαση: 1. Η εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση στις 7 Σεπτεμβρίου 1944 είχε μετακομίσει από το Κάϊρο στη μικρή πόλη της Ιταλίας Cava dei Tirreni, που βρίσκεται ανάμεσα στο μεγάλο λιμάνι της πόλης Salerno και την Caserta. 2. Ο τωρινός δήμαρχος της πόλης Cava dei Tirreni πρόσφερε στη χώρα μας την αποζημίωση που λαμβάνει ως δήμαρχος. 3. Πριν από την υπογραφή της συμφωνίας στην Καζέρτα ο Γ. Παπανδρέου είχε συναντηθεί στη Ρώμη με τον Πρωθυπουργό της Αγγλίας Τσώρτσιλ].

Με τη συμφωνία αυτή η Ελληνική Κυβέρνηση (α) έθετε τις δυνάμεις όλων των ανταρτικών σωμάτων κάτω από τις διαταγές του Άγγλου Στρατηγού Σκόμπι (Ronald Mackenzie Scobie, 1893 – 1969), ενώ οι αρχηγοί των ανταρτών αναλάμβαναν την υποχρέωση να απαγορεύσουν κάθε απόπειρα των μονάδων τους να αναλάβουν την εξουσία στα χέρια τους. (β) Τα Τάγματα Ασφαλείας που, όπως προαναφέρθηκε, συνέστησε η Κυβέρνηση Ράλλη, θεωρούνταν – και ήταν πράγματι - όργανα του εχθρού, εκτός αν παραδίνονταν σύμφωνα με τις διαταγές του Σκόμπι! (γ) Όλες οι ανταρτικές δυνάμεις δήλωσαν ότι θα σχηματίσουν Εθνική Ένωση για τον καλύτερο συντονισμό της δράσης τους, (δ) Ο Ζέρβας θα συνέχιζε να δρα μέσα στα εδαφικά όρια της συμφωνίας της Πλάκας (Ήπειρο, Δυτική Στερεά), ενώ ο Σαράφης κυρίως Ρούμελη, Θεσσαλία, Αν. Στερεά, εκτός της Αττικής. Στην Αττική όλα τα στρατεύματα θα διοικούνταν από τον στρατηγό Σπηλιωτόπουλο, κατοχικό διοικητή της Χωροφυλακής (!), – Πελοποννήσου, αργότερα Θράκης, συμπεριλαμβανομένης και της Θεσσαλονίκης. Η υπογραφή της συμφωνίας αυτής, προκάλεσε σοβαρές τριβές στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ γιατί έθετε τον ΕΛΑΣ υπό τον πλήρη έλεγχο των Άγγλων και των αντιδραστικών ελληνικών δυνάμεων. Λέγεται ότι ο Σαράφης δεν ήθελε να υπογράψει τη δέσμευση αυτή και υπερθεμάτιζε με την άποψή του και ο καθηγητής Κων. Δεσποτόπουλος, ο οποίος μάλιστα δημιούργησε και σοβαρό επεισόδιο με τον Πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου. Ο Σαράφης τελικά υποχώρησε, ύστερα από πίεση των υπουργών της αριστεράς και ιδίως του Αλεξ. Σβώλου και του Γιάννη Ζεύγου. Ο Ζεύγος μάλιστα είπε στο Σαράφη: «Αν δεν υπογράψουμε συμφωνία θα ναυαγήσει η Εθνική Ενότητα και όλη η έως τώρα πολιτική μας. Για μια τέτοια ενέργεια εγώ δεν έχω δικαιοδοσία» (Σ. Γρηγοριάδης, σελ. 509).

Εδώ επαληθεύεται η άποψη του Κρις Γουντχάουζ όταν γράφει (σελ. 191) πως «η συμφωνία του Λιβάνου (σ.σ.: που προηγήθηκε της Καζέρτας) επιτεύχθηκε με το να φέρουν τους αντιπροσώπους της ΠΕΕΑ, του ΕΑΜ και του ΚΚΕ σε κατάσταση αποβλάκωσης που δεν τους άφηνε πια την ευθύνη των πράξεών τους…» Πιο γλαφυρός, όμως, είναι ο Θανάσης Χατζής που υποστηρίζει (σελ. 123) πως «όταν η ηγεσία, παρά την επίμονη αντίδραση της βάσης, δέχτηκε τη συμφωνία του Λιβάνου, έστειλε υπουργούς στην αστική κυβέρνηση των εξορίστων και υπέγραψε τη συμφωνία της Καζέρτας, η βάση, κυριαρχημένη από επαναστατικό ενθουσιασμό, δεν κατάλαβε την αλλαγή που έγινε και πίστεψε πως η καθοδήγηση κάνει πολιτικούς ελιγμούς για να οδηγήσει τον αγώνα στη νίκη αποτελεσματικότερα και με μικρότερες θυσίες, εξουδετερώνοντας τις μηχανορραφίες των Άγγλων και της αντίδρασης. Δεν έβλεπε ότι η ηγεσία του κινήματος είχε χάσει το δρόμο της και ακολουθούσε τη δική της γραμμή, τη γραμμή της συνθηκολόγησης. Τέτοια ήταν η γραμμή της πλειοψηφίας του ΠΓ και ΚΕ του ΚΚΕ...».

Εδώ ισχύει το γνωστό: «Ενός λάθους μύρια έπονται». Και διευκρινίζονται τα παγκοίνως παραδεκτά λάθη που διαπράχθηκαν: Συμφωνία του Λιβάνου – Συμφωνία της Καζέρτας (που έφεραν τα Δεκεμβριανά) – Συμφωνία της Βάρκιζας (12.02.1945) – Αποχή από τις εκλογές της 31.03.1946 (που με την επιδρομή στο Σταθμό Χωροφυλακής Λιτοχώρου) και καταλήξαμε στον ανοικτό Εμφύλιο Πόλεμο, ο οποίος τερματίσθηκε με την ήττα του «Δημοκρατικού Στρατού» τον Αύγουστο του 1949.

Τα εγκληματικά αυτά λάθη πλήρωσε πολύ ακριβά η συντριπτική αντιδεξιά πλειοψηφία του ελληνικού λαού, με την εγκαθίδρυση του σκληρού μετεμφυλιακού καθεστώτος, στο οποίο εντάχθηκαν και όλα τα αντιδραστικά στοιχεία, όπως οι δωσίλογοι, τα κοινωνικά αποβράσματα. Όσοι από τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης δεν αυτοεξορίσθηκαν στις διάφορες κομμουνιστικές Χώρες της Ευρώπης και της Ασίας (Τασκένδη) ή όσοι για διάφορους λόγους δεν συμμετείχαν στις εκλογές, υπέστησαν διωγμούς και αποκλεισμούς από τους ριψάσπιδες ή τους συνεργάτες των κατακτητών. Κατάληξη του μετεμφυλιακού Κράτους ήταν η δικτατορία των συνταγματαρχών της 21.4.1967, η οποία κράτησε 3650 ημερόνυχτα και οδήγησε στην προδοσία της Κύπρου.

Βιβλιογραφία

1. Βουρνά Τ. «Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας», τ. Γ΄ εκδόσεις Τολίδη, Αθήνα 1969

2. Γρηγοριάδη Σ. «Συνοπτική Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης (1941 – 45)», εκδόσεις Κ. Καπόπουλου, Αθήνα 1986

3. Μπαρτζιώτα Β. – «Εθνική Αντίσταση και Δεκέμβριος 1944», εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1979

4. Richter H. «1936 – 1946, Δύο Επαναστάσεις και Αντεπανάστασεις στην Ελλάδα», τ. Β΄ εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ

5. Σακελλαρόπουλου Τ. «Κατοχή – Αντίσταση (1941 – 1944», εκδόσεις ΔΟΛ – ΤΑ ΝΕΑ, Αθήνα 2010

6. Woodhouse C. «Το μήλο της έριδος», εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ, Αθήνα 1976