Ελληνική Οικονομία: Οι Προκλήσεις του 2024 & πώς θα πλοηγηθεί μέσα σε ταραγμένα νερά

Από τον Στυλιανό-Ειρηναίο Μακρή, οικονομολόγο-λογιστή-συμβ. Επιχειρήσεων ΜΒΑ-MSc στη Λογιστική & Χρηματοοικονομικά

Ο αρχαίος τραγικός ποιητής Ευριπίδης στο θεατρικό του έργο «Ικέτιδες» αναφέρει ότι «Ση πατρίς εν γαρ τοις πόνοισιν αύξεται», δηλαδή η πατρίδα σου με τις αντιξοότητες γίνεται πιο δυνατή. Και πραγματικά είναι σαν να προέβλεπε τις αλληλεξαρτώμενες, αλληλοτροφοδοτούμενες και διαδοχικές κρίσεις που λαμβάνουν χώρα σε παγκόσμιο επίπεδο δοκιμάζοντας τις αντοχές εθνών-κρατών και θεσμών.

Ήδη βιώνουμε κοσμογονικές αλλαγές και αναπάντεχες κρίσεις, όπως ο πληθωρισμός που ροκανίζει το διαθέσιμο εισόδημα και απομειώνει την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, ο αδιέξοδος πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, η τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και η ανταπάντηση του Νετανιάχου με την ανθρωπιστική ισοπέδωση της λωρίδας της Γάζας, τα υψηλά επιτοκιακά επίπεδα τα οποία καταστούν το χρήμα ακριβότερο για κατανάλωση και επενδύσεις, τα τύμπανα πολέμου στην Υεμένη από τους Χούθι, διαταράσσοντας τις εφοδιαστικές αλυσίδες και την ομαλή ροή αγαθών, αλλά και οι υποψήφιοι δημαγωγοί πρόεδροι που διεκδικούν θώκους εξουσίας απειλώντας να υψώσουν εμπορικά τείχη με δασμολογικούς περιορισμούς, θυμίζοντας μερκαντιλιστικές εποχές προστατευτισμού, πλήττοντας το ελεύθερο εμπόριο.
Μέσα σε αυτά τα αχαρτογράφητα νερά η «τριήρης» της ελληνικής οικονομίας προσπαθεί να μείνει αξιόπλοη και να βρει ένα ασφαλές απάγκιο προκείμενου να «ελλιμενιστεί» με ασφάλεια, έχοντας όμως να περάσει από τις «συμπληγάδες πέτρες» των διεθνών οίκων αξιολόγησης, την «οργή του Ποσειδώνα», δηλαδή την αντίθεση κοινωνικών ομάδων σε μεταρρυθμίσεις επειδή θίγονται τα συμφέροντα συντεχνιών, τις «σειρήνες» που τραγουδάνε για εύκολες λύσεις με μηδενικό πολιτικό κόστος, αλλά και 10 προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει με ταχύτητα και αποφασιστικότητα μέσα στο 2024.
Κλιματική Αλλαγή: Ο κρατικός μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας πρέπει να αναδιοργανωθεί ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε Περιφέρειας, ώστε να αυξηθεί η αποδοτικότητά του με απόρροια την απομείωση του κινδύνου από τα έντονα υδρομετεωρολογικά φαινόμενα και τις δασικές πυρκαγιές. Απαιτείται συντονισμός και διαλειτουργικότητα μεταξύ των διοικητικών και επιχειρησιακών δομών, αλλά και η σταθεροποίηση της σχετικής νομοθεσίας με τις απαραίτητες προληπτικές και όχι μόνο κατασταλτικές δράσεις με την παράλληλη αναβάθμιση επίγειων και πτητικών μέσων. Αυτόνομο κομμάτι αποτελεί ο σεισμικός κίνδυνος με τη θέσπιση αυστηρότερων κανονισμών με προσεισμικούς ελέγχους στο κτιριοδομικό απόθεμα.
Τομέας της Θέμιδας: Απαιτείται ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης σε υποθέσεις φυσικών και νομικών προσώπων, ώστε να μειωθούν οι χρόνοι έκδοσης των δικαστικών αποφάσεων, οι οποίες έχουν φτάσει σε επίπεδα αρνησιδικίας.
Φορολογικό Σύστημα: Η απλοποίηση και «αποθωμανοποίηση» του φορολογικού συστήματος, η μείωση των έμμεσων φόρων και των φορολογικών συντελεστών, η επέκταση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, η εμπέδωση της φορολογικής συνείδησης, αλλά και ανταποδοτικότητας θα στοχεύσουν στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, τη σταθεροποίηση των φορολογικών εσόδων με αναδιανεμητικό, αλλά και κεφαλαιοποιητικό πρόσημο.
Η Μάχη της Καθημερινότητας: Η ακρίβεια στα αγαθά πρώτης ανάγκης στα σούπερ μάρκετ και τις λαϊκές αγορές που εξαντλεί την αποταμιευτική δυναμικότητα των νοικοκυριών, το υψηλό κόστος στέγασης λόγω της λαίλαπας των βραχυχρόνιων μισθώσεων, το αίσθημα ασφάλειας στις γειτονιές ιδίως των μεγαλουπόλεων απειλεί να διαρρήξει τον κοινωνικό ιστό και να μεγεθύνει τις εισοδηματικές ανισότητες, καθιστώντας άμεση την προστασία των οικογενειακών προϋπολογισμών.
Ανταγωνιστικότητα: Η δυναμική της ελληνικής οικονομίας είναι αλληλένδετη με την απαρέγκλιτη συνέχιση της δημοσιονομικής πειθαρχίας, τη βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας, τη βαθμιδωτή αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους και την αναπτυξιακή έμφαση στον αγροδιατροφικό τομέα, τις ΑΠΕ, τη μεταποίηση, ενισχύοντας την εξωστρέφεια και την εξαγωγική προοπτική. Παράλληλα, νευραλγικής σημασίας αποτελεί η αξιοποίηση της αδρανοποιημένης δημόσιας περιουσίας, η οποία θα γεμίσει τα κρατικά ταμεία και θα ελαφρύνει τα φορολογικά βάρη.
Δημογραφικό-Ασφαλιστικό: Η συνεχής δημογραφική γήρανση του πληθυσμού αποτελεί «βόμβα» στα θεμέλια της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, καθιστώντας αναγκαία την «απενεργοποίησή» της με «πυροτεχνουργό» τη στοχευμένη αύξηση των κοινωνικών δαπανών, την ένταξη περισσοτέρων γυναικών στην αγορά εργασίας, ώστε να ενισχυθεί με πόρους το ασφαλιστικό σύστημα, διευκολύνσεις για πιστοδοτήσεις πρώτης κατοικίας σε νέα ζευγάρια, με απόρροια τη μείωση της κορυφής της δημογραφικής πυραμίδας και διαπλάτυνση της βάσης της.
Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία: Η βελτίωση του επιχειρηματικού και επενδυτικού περιβάλλοντος με την προσέλκυση ποιοτικών επενδύσεων με υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, η αύξηση του βαθμού προσβασιμότητας των ΜμΕ στον τραπεζικό δανεισμό εξασφαλίζοντας την απαιτούμενη ρευστότητα, ώστε να διατηρηθεί η «ραχοκοκαλιά» της οικονομίας, η προϊοντικοποίηση υπηρεσιών υψηλής τεχνολογίας και προστιθέμενης αξίας από εταιρείες start up, η επιστροφή του διανοητικού κεφαλαίου στη χώρα και η τόνωση του τεχνολογικού οικοσυστήματος θα βοηθήσουν ώστε να βελτιωθεί η «ιερή αγελάδα» της μακροοικονομίας, δηλαδή το ΑΕΠ.
Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας: Η αξιοποίηση και η άμεση απορρόφηση των κοινοτικών πόρων αποτελεί τη μεγαλύτερη ευκαιρία μετά τα πακέτα Ντελόρ της δεκαετίας του ‘80 και του ‘90. Η ταχύτητα με την οποία θα συνεργαστεί το κράτος μα τον ιδιωτικό τομέα για τη μελέτη, την προκήρυξη και τη συμβασιοποίηση των έργων αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την ένταξη και ολοκλήρωση αυτών.
Στρατηγικές Υποδομές: Η αναβάθμιση και συντήρηση στρατηγικών υποδομών εθνικής σημασίας αποτελεί κρίσιμη πρόκληση, ιδίως μετά τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία, αλλά και την εθνική τραγωδία με το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, με την καθολική καταγραφή, μοντελοποίηση και παρακολούθηση οδικών, λιμενικών, αντιπλημμυρικών, αρδευτικών και υδρευτικών δομών.
Εθνικό Υγειονομικό Σύστημα: Η διοικητική ανασυγκρότηση του ΕΣΥ με την εφαρμογή ψηφιακού φακέλου ασθενούς, τη μισθολογική αποκατάσταση ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, την ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, την κατάρτιση υγειονομικού χάρτη, τον εκσυγχρονισμό του ΕΟΠΠΥ, τη χρήση τηλεϊατρικής, την ανασύσταση του ΕΟΦ, τη διενέργεια προσυμπτωματικού ελέγχου υγείας και την αναδιοργάνωση του ΕΚΑΒ θα αυξήσουν την ποιότητα των παρεχόμενων υγειονομικών υπηρεσιών, τον βαθμό προσβασιμότητας των πολιτών στις υγειονομικές δομές και θα βελτιώσουν την υγεία του πληθυσμού.
Η χώρα πρέπει να ξαναστήσει τις ράγες πάνω στις οποίες θα τροχοδρομηθεί η οικονομία και να λάβει δέσμη μέτρων που θα λειτουργήσει ως αποσβεστήρας κραδασμών από εξωγενείς και ενδογενείς κρίσεις. Όπως έλεγε και ο Αυστριακός γκουρού του μάνατζμεντ Peter Drucker: «O μεγαλύτερος κίνδυνος σε μια περίοδο αναταραχών δεν είναι οι ίδιες οι αναταραχές, αλλά το να ενεργείς με βάση τη λογική του χθες».