Σύμφωνα, λοιπόν, με πρόσφατη έρευνα που αφορά στην περίοδο 2008-2014, το 10% των φτωχότερων νοικοκυριών υπέστη απώλεια εισοδήματος της τάξης του 85%, ενώ το 30% των υψηλότερων εισοδημάτων δοκίμασε μειώσεις που κυμαίνονταν μεταξύ 17%-20%.
Επίσης, στην ίδια έρευνα, από την άθροιση των άμεσων φόρων με τους φόρους ακινήτων προκύπτει ότι η συνολική φορολόγηση των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων κατά την περίοδο 2008-2012 αυξήθηκε κατά 338%, ενώ των υψηλότερων μόνο κατά 9%. (1)
Την ίδια περίοδο, η ανεργία στην Ελλάδα έχει εκτιναχθεί στο υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης (27,5%) και πλήττει τις νεώτερες ηλικίες στο 60% περίπου.
Η απελπιστική κατάσταση που αποτυπώνεται στα πορίσματα των ερευνών επιτείνεται, εάν συνεκτιμηθούν δύο σημαντικές παράμετροι. Πρώτον, τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα και κυρίως η μεσαία τάξη, συγκροτούν κατά βάση τον παραγωγικό ιστό της ελληνικής οικονομίας, με αποτέλεσμα η καταβαράθρωσή τους να έχει αντίκτυπο σε πολλούς τομείς της οικονομίας.
Επίσης, η αποδυνάμωση των χαμηλών στρωμάτων συνυφαίνεται με την κατάρρευση του κοινωνικού κράτους. Γι’ αυτό, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει η κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των συσσιτίων που οργανώνονται καθημερινά από την Εκκλησία και διάφορους φορείς στα μεγάλα αστικά κέντρα, κυρίως την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, στα οποία προσέρχονται πλέον πολίτες που πριν από μερικά χρόνια διαβιούσαν άνετα ή ακόμη και με κάποια επίφαση πολυτέλειας. Πρόκειται για εικόνες που αναβιώνουν τη σκληρή καθημερινότητα της Κατοχής (1941-1944).
Το τραγικότερο όμως από όλα είναι η αύξηση των αυτοκτονιών που «αγγίζει» βέβαια και πλούσιους που πτώχευσαν, με πρόσφατο παράδειγμα την αυτοχειρία του αξιοπρεπούς (ανήκε, ως φαίνεται στους λιγοστούς…) επιχειρηματία Κυριάκου Μαμιδάκη, ο οποίος δεν ακολούθησε την «προσφιλή» πρακτική άλλων συναδέλφων του που βρέθηκαν στην ίδια θέση, να εξαπατούν και να συμπεριφέρονται στους εργαζόμενους των εταιρειών τους σαν να ήταν «ιθαγενείς».
Οι αριθμοί εδώ είναι αμείλικτοι και σκιαγραφούν μια εικόνα εφιαλτική και ασύλληπτη, πριν από μερικά χρόνια, για την ελληνική κοινωνία, που τότε βίωνε «αποχαυνωμένη» μια ψεύτικη ευημερία μέσω του εξωτερικού δανεισμού, μέσα σε κλίμα καταναλωτικού ευδαιμονισμού και εύκολου πλουτισμού.
Το 2011, λοιπόν, καταγράφηκαν στην Ελλάδα 477 περιπτώσεις αυτοκτονιών. Πρόκειται για το μεγαλύτερο αριθμό αυτοκτονιών που έχει σημειωθεί τα τελευταία πενήντα χρόνια στη χώρα. Το υψηλότερο ποσοστό αυτών συνέβησαν στην Αθήνα (περίπου 35% επί του συνόλου των αυτοκτονιών).
Γεγονός είναι ότι η Ελλάδα συνεχίζει να βρίσκεται σε καθεστώς μνημονιακής ομηρίας, την οποία μάλιστα συνομολόγησαν, υπό την απειλή ενός επώδυνου Grexit, όλες σχεδόν οι κοινοβουλευτικές δυνάμεις, τον Αύγουστο του 2015.
Κατά συνέπεια, οι πληγές της ελληνικής κοινωνίας μένουν ακόμη «ανοιχτές», καθώς το ποσοστό της ανεργίας παραμένει δραματικά υψηλό. Ωστόσο, ο ελληνικός λαός, μετά το ισχυρό σοκ που υπέστη αρχικά, απέδειξε ότι διαθέτει τις ψυχικές δυνάμεις για να ανορθώσει την κατεστραμμένη χώρα.
Βέβαια, οι απώλειες είναι σημαντικές και σε ανθρώπινο δυναμικό, καθώς περίπου μισό εκατομμύριο Ελλήνων επιστημόνων, οι περισσότεροι εξ αυτών υψηλής εξειδίκευσης, αναζήτησαν από την αρχή της κρίσης εργασία στο εξωτερικό και σήμερα διαβιούν εκεί.
Αναμφίβολα όμως, η συσπείρωση διαφόρων κοινωνικών ομάδων και η συγκρότηση και δραστηριοποίηση σε πολλά επίπεδα της «Κοινωνίας των πολιτών», σε συνάρτηση με την αναβίωση του εθελοντισμού σε συνθήκες βαθιάς κρίσης και ύφεσης, είναι σημάδια ότι η ελληνική κοινωνία ακόμη «ανασαίνει».
(1). Τα στοιχεία προέρχονται από έρευνα των Giannitsi-Zografakis (2015), για λογαριασμό του γερμανικού ιδρύματος Hans Boekler Stiftung, με θέμα τη σταθερότητα και την οικονομική προσαρμογή της Ελλάδας στα χρόνια της κρίσης.
