Όπως είναι γνωστό, τα τρία βασικά εκλογικά συστήματα για την εκλογή βουλευτών στο Κοινοβούλιο είναι το πλειοψηφικό, η ενισχυμένη αναλογική και η απλή αναλογική. Το πλειοψηφικό δεν θεωρεί την επικράτεια ενιαίο εκλογικό χώρο, αλλά τη χωρίζει σε περιφέρειες. Ο συνδυασμός που παίρνει τις περισσότερες ψήφους στην περιφέρεια κερδίζει όλες τις έδρες της.
Στην απλή αναλογική ο αριθμός των εδρών που παίρνουν οι συνδυασμοί των κομμάτων εξαρτάται μόνο από το ποσοστό των ψήφων που παίρνουν στην επικράτεια της χώρας, ανεξάρτητα από τα ποσοστά που πήραν στις εκλογικές περιφέρειες. Είναι το μοναδικό δίκαιο εκλογικό σύστημα, γιατί αποτυπώνει ακριβώς τη λαϊκή βούληση. Το μειονέκτημά της είναι ότι δεν δίνει ισχυρές πλειοψηφίες. Για να βρούμε τον αριθμό των εδρών που παίρνει ένα κόμμα με την απλή αναλογική πολλαπλασιάζουμε το ποσοστό που πήρε στις εκλογές με το 300, που είναι το σύνολο των εδρών του Κοινοβουλίου, και το γινόμενο το διαιρούμε με το 100. Π.χ. 5%χ300=1500:100=15 έδρες κ.ο.κ.
Η ενισχυμένη αναλογική είναι εκλογικό σύστημα μικτό, είναι συνδυασμός πλειοψηφικού και απλής αναλογικής. Σ’ αυτό η εκπροσώπηση των κομμάτων σε έδρες στη Βουλή είναι δυσανάλογη με το ποσοστό των ψήφων τους. Και αυτό βέβαια γίνεται σε βάρος των άλλων κομμάτων και κυρίως των μικρών. Το πλεονέκτημά της είναι ότι εξασφαλίζει ευκολότερα αυτοδυναμίες και δίνει σταθερές κυβερνήσεις.
Στην Ελλάδα από το 1844 ως το 1923 είχαμε το πλειοψηφικό σύστημα, από το 1926 ως το 1956 εφαρμοζόταν εναλλακτικά το πλειοψηφικό με το αναλογικό και μετά το 1956 καθιερώθηκε το αναλογικό. Οι προηγμένες πολιτικά χώρες της Ευρώπης εφαρμόζουν πάγιο εκλογικό νόμο στις βουλευτικές εκλογές. Αντίθετα, στη χώρα μας η αλλαγή του εκλογικού νόμου είναι φαινόμενο συνηθισμένο. Το κόμμα που ελέγχει κάθε φορά την πλειοψηφία στη Βουλή αποφασίζει για τον εκλογικό νόμο που θα ισχύσει στις επόμενες εκλογές με κριτήριο τι συμφέρει στο ίδιο. Έτσι ο εκάστοτε προτεινόμενος εκλογικός νόμος άλλοτε κλίνει προς την απλή αναλογική και άλλοτε προς την ενισχυμένη. Το περίεργο δε είναι ότι τα κόμματα μεταβάλλουν συχνά απόψεις για το εκλογικό σύστημα που προτιμούν ανάλογα με τις αλλαγές που παρατηρούνται στις προτιμήσεις του εκλογικού σώματος.
Πρόκειται πράγματι για μια γελοία συνήθεια των κομμάτων που συμπληρώνει την εικόνα της παθογένειας του πολιτικού μας συστήματος. Τα πολιτικά κόμματα πρέπει κάποτε να συμφωνήσουν στην εφαρμογή ενός πάγιου εκλογικού νόμου, από τον οποίο θα προκύπτει η καλύτερη δυνατή εκπροσώπηση του εκλογικού σώματος στη Βουλή, αλλά και θα αποτρέπει την αβεβαιότητα και την ακυβερνησία. Οι πολιτικοί μας πρέπει να αντιληφθούν κάποτε ότι είναι προσωρινοί και περαστικοί από τα βουλευτικά έδρανα και ότι κανένα εκλογικό σύστημα δεν μπορεί να τους κρατήσει μόνιμα στην εξουσία. Μια αδιαμφισβήτητη αλήθεια, που θύμιζε συχνά στους πολιτικούς άρχοντες της εποχής του πριν από 2.500 περίπου χρόνια ο Αθηναίος τραγικός ποιητής Αγάθων ο Τεισαμενού, λέγοντας: «Τον άρχοντα τριών ‘‘δεν’’ μέμνησθαι; Πρώτον, επί ανθρώποις άρχει, δεύτερον, παρά νόμοις άρχει και τρίτον, ουκ αεί άρχει».
