Τα θεμέλια λοιπόν της πνευματικής ζωής είναι η νηστεία, η αγρυπνία και η προσευχή. Η νηστεία υπερασπίζεται κάθε αρετή, είναι η αρχή του πνευματικού αγώνα, το στεφάνι των αγωνιστών, η ομορφιά της παρθενιάς και η λαμπρότητα της σωφροσύνης. Η νηστεία είναι η αρχή της χριστιανικής ζωής, η μητέρα της προσευχής και η πηγή της αγνείας. Η νηστεία οδηγεί τους ανθρώπους στην εκτέλεση καλών έργων, σ’ αυτά που ευαρεστείται ο Θεός. Η νηστεία είναι δύσκολη αρετή, γιατί χρειάζεται θυσία. Όταν το σώμα νηστεύει, δεν θέλει να κοιμάται όλη τη νύχτα. Μετά από τη νηστεία εύκολα έρχεται η προσευχή και φεύγουν οι αισχροί λογισμοί που μολύνουν την ψυχή. Ο άνθρωπος που νηστεύει με διάκριση, έχοντας πνεύμα ταπείνωσης, δεν υποδουλώνεται εύκολα στα πάθη. Η νηστεία πρέπει να γίνεται με διάκριση, γιατί διαφορετικά καταστρέφει κάθε καλό έργο. Η νηστεία είναι η εντολή που δόθηκε από τον Θεό, για ν’ αποφεύγουμε την απόλαυση που είναι εμπόδιο της πνευματικής ζωής. Και ο ίδιος ο Σωτήρας μας, ο Ιησούς Χριστός νήστεψε στην έρημο σαράντα ολόκληρες μέρες και νύχτες, χωρίς να βάλει τίποτε στο στόμα του. Έτσι έβαλε το θεμέλιο της νηστείας και μας άνοιξε τον δρόμο της αρετής τονίζοντας στη διδασκαλία του ότι αρχή και τέλος της ζωής μας πρέπει να είναι η νηστεία. Η νηστεία είναι όπλο χαλκεμένο από τον Θεό και όποιος την παραμελεί θα δώσει λόγο σ’ Αυτόν. Ο Χριστός έβαλε τον νόμο της νηστείας αφού νήστεψε προηγουμένως ο ίδιος, κι έτσι μας έδωσε τον νόμο Του όχι με λόγια, αλλά με έργα. Επομένως έχουμε ευθύνη απέναντι στον Θεό όταν δεν νηστεύουμε στις καθιερωμένες από την εκκλησία νηστείες. Ο διάβολος συνετρίβη στην έρημο με τη νηστεία του Χριστού και από τότε τρέμει αυτούς που τον πολεμούν με το όπλο της νηστείας. Όποιος είναι οπλισμένος με τη νηστεία, έχει μέσα στην ψυχή του έναν ιερό ζήλο, γιατί υπερασπίζεται τον νόμο του Θεού. Με τη νηστεία αποκτά κανείς τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Όποιος αμελεί τη νηστεία, βρίσκεται στην αρχή της πνευματικής καταστροφής. Η νηστεία ισχυροποιεί τον άνθρωπο για ν’ αντιπαλέψει κατά του διαβόλου και της αμαρτίας. Όποιος εξασκεί τη νηστεία έχει «νουν Χριστού» και μένει ακλόνητος στις προσβολές του εχθρού. Οι άγιοι μάρτυρες με τ’ όπλο της νηστείας περίμεναν καθημερινά το στεφάνι του μαρτυρίου και αψηφούσαν όλα τα βασανιστήρια.

Μαζί με τη νηστεία οι μάρτυρες εξασκούσαν και την αγρυπνία, και την προσευχή. Κι εμείς, ακολουθώντας τα ίχνη των μαρτύρων, τα ίδια όπλα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε εναντίον του εχθρού, δηλαδή τη νηστεία, την αγρυπνία και την προσευχή. Όταν ο άνθρωπος δεν απαρνηθεί τον εαυτό του, δεν μπορεί να δουλέψει στις αρετές. Σημάδι ότι βρισκόμαστε στον δρόμο της κάθαρσης είναι τα δάκρυα της μετάνοιας, που βγαίνουν αυθόρμητα από τα μάτια μας. Είναι ο πόνος της ψυχής μας για τη σωτηρία μας. Αλλά τα δάκρυα είναι και χάρισμα που δίνεται από τον Θεό. Για να φτάσει βέβαια κανείς σ’ αυτό το προχωρημένο στάδιο της αρετής, χρειάζεται μεγάλος αγώνας. Τρία βασικά λοιπόν μέσα της σωτηρίας μας είναι η νηστεία, η αγρυπνία και η προσευχή. Μόνο έτσι υπάρχει ελπίδα σωτηρίας. Και όταν ο Θεός δει τη διάθεσή μας και την καλή μας προαίρεση, δεν θα μας αφήσει μόνους. Θα μας βοηθήσει να φτάσουμε στο τέρμα, που χαρίζει μόνος στους αληθινούς αγωνιστές της πίστης.

Από τον Γεώργιο Ν. Ξενόφο

* Ο Γεώργιος Ν. Ξενόφος είναι συγγραφέας