κατεβαίνει από τα όρη
κι ο Λαός την αγκαλιάζει
και χορεύει και γιορτάζει
«Είναι αξέχαστες οι στιγμές που έζησε ο λαρισαϊκός λαός. Αλαλαγμοί και δάκρυα χαράς, άνθη και ασπασμοί αναστάσιμοι, σκηνές και ρίγη ιερής συγκινήσεως συγκλόνιζαν τη ρημαγμένη πολιτεία. Χνώτο βαρβάρου δεν μόλυνε πια την απαλή φθινοπωρινή ατμόσφαιρα. Ο λαϊκός στρατός, η αντάρτικη Ταξιαρχία Ιππικού με τον ένδοξο ήρωα Μπουκουβάλα και τους ατελείωτους Θεσσαλούς μαχητές της ελευθερίας αποθεώνονται στην είσοδο της πόλης. Η Λάρισα ανήκει στους κατοίκους της, γίνεται πάλι ελληνική...»1.
76 χρόνια πέρασαν από τη μέρα που ο Λαϊκός Στρατός – Ε.Λ.Α.Σ.2 απελευθερώνει την πρωτεύουσα του Θεσσαλικού κάμπου.
Έχουμε γράψει παλιότερα πως κάθε φορά θα αναδείχνουμε διαφορετικά σημαντικά και «εν πολλοίς» άγνωστα ιστορικά γεγονότα που συνέβηκαν εκείνην τη μέρα.
Το μεγάλο ΠΑΡΟΝ στην Απελευθέρωση της Λάρισας του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ το επιβεβαιώσαμε. Οι Άγγλοι «Σύμμαχοι» που είναι;
Αυτοί είχαν - υποτίθεται - την πολεμική επιχειρησιακή ευθύνη στη νότια Βαλκανική με βάση τον επιχειρησιακό καταμερισμό με τους άλλους μεγάλους Συμμάχους.
Μάλλον ενδιαφέρονταν και ετοιμάζονταν για κάτι άλλο!
Είναι γνωστό, πλέον, πως περισσότερο τους ενδιέφερε η «επόμενη μέρα» στην Ελλάδα και η επιστροφή του Γκλίξμπουργκ.
Παράλληλα τους ένοιαζε να μείνει όσο γίνεται αλώβητος ο ναζιστικός στρατός για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα τον επελαύνοντα Κόκκινο Στρατό, που απελευθέρωνε τη μία χώρα μετά την άλλη, στην ανατολική και κεντρική Ευρώπη... Παράλληλα επιδίωκε να παραμείνουν οι Γερμανοί ισχυρός αντίπαλος του ΕΛΑΣ, αφού ήταν ο μόνος ουσιαστικός ένοπλος φορέας που τους πολεμούσε.
Ο θρυλικός Καπετάνιος της Ταξιαρχίας Ιππικού, Μίμης Μπουκουβάλας «κάπου»... τους είδε εκείνην τη μέρα (!) και μας περιγράφει τη συνάντηση:
«Αργά το απόγευμα [23 Οκτώβρη] κατεύθασε ο Εγγλέζος ταξίαρχος Τζέλικο, διοικητής του «Αγγλικού εκστρατευτικού σώματος», με το επιτελείο του σε δύο αυτοκίνητα. Άπλωσε τον χάρτη του. Σκοπός του ήταν να προλάβει κάπου τους Γερμανούς. Οι γέφυρες κομμένες.
- Μα δεν ακούτε ούτε Λονδίνο; Αφού στις 21 κατέλαβες τη Λάρισα! Πού είναι το τμήμα σου; Του είπα.
- Στη Λαμία...
Του μίλησα έτσι, σαρκαστικά, γιατί το Μπι-Μπι-Σι είχε μεταδώσει ότι βρετανικά μηχανικίνητα υπό τον ταξίαρχο Τζέλικο είχαν ελευθερώσει τη Λάρισα στις 21 Οκτωβρίου. Οι Εγγλέζοι με τους κατασκόπους τους ήξεραν και τα κουτάλια μας, δεν ήξεραν ότι στις 21 και 22 του μηνός δίναμε μάχη στον Πλατύκαμπο και στις παρυφές της πόλης; Αλλά συνέχιζαν την πολιτική τους. Να μην ακούγεται ο ΕΛΑΣ, να προβάλλονται οι Εγγλέζοι. Να μας μειώνουν. Τώρα ο κύριος Τζέλικο ήθελε τη βοήθειά μας. Εμείς είχαμε εξακριβώσει ότι έμεινε απείραχτη η παλιά γέφυρα στο Κεραμίδι. Του έδειξα στον χάρτη του. Έφυγε προς τη Λαμία για να συναντήσει το τμήμα του».3
Από την πλευρά του Γερμανικού Ράιχ έχουμε την επιβεβαίωση για τη στάση των Άγγλων έναντι των Γερμανών από το πολεμικό ημερολόγιο του Oberkommando της Wehrmacht4. Αναφέρει ότι η εκκένωση της Ελλάδας ήταν χωρίς παρενοχλήσεις από τις Αγγλικές επιθέσεις, επειδή οι Άγγλοι ήθελαν να παραμείνουν οι Γερμανοί για να αποτελέσουν ασπίδα, έναντι του Σοβιετικού στρατού που ήδη εμφανίστηκε στη Βουλγαρία, και να υπάρξει ως αντίβαρο στην Ελλάδα για τον ΕΛΑΣ. «Ο Führer είπε την άποψη (που καταγράφηκε από τον Αρχηγό του WF στις 14 Σεπτεμβρίου) ότι οι Βρετανοί προφανώς δεν είχαν καμία αντίθεση αν οι Γερμανοί παρέμεναν στα νησιά ως είδος αστυνομικής δύναμης για να αποτρέψουν την εξάπλωση του Μπολσεβικισμού»5.
Η δεύτερη πηγή είναι απ' το γνωστό βιβλίο απομνημονευμάτων του Άλπερτ Σπέερ6 και γράφει: Ότι οι Γερμανοί αποχώρησαν ανενόχλητοι γιατί είχαν συμφωνία με τους Άγγλους, με αντάλλαγμα η Θεσσαλονίκη να παραδοθεί κατ' ευθείαν στους Άγγλους και να μην προλάβουν να την καταλάβει ο ΕΛΑΣ...
Ακόμα και οι ίδιοι οι Άγγλοι το ομολογούν με γελοία επιχειρήματα7, όπως του αρχιπράχτορα της SOE Woodhouse, πως: «Ήταν δύσκολη ακόμα και η επαφή με τις οπισθοφυλακές τους. Οι συμμαχικές δυνάμεις [εννοεί τις Βρετανικές] ακολουθούσαν συχνά με μιας ολόκληρης μέρας καθυστέρηση, επειδή την προώθησή τους επιβράδυναν από τη μια τα προβλήματα ανεφοδιασμού και επικοινωνιών, από την άλλη η ενθουσιώδης υποδοχή που συναντούσαν.»[!]. Αλήθεια, αεροπλάνα δεν είχαν; Όταν σ’ όλους είναι γνωστό πως η ΡΑΦ, τότε, είχε τεράστιο αεροπορικό πλεονέκτημα, έναντι της Luftwaffe.
Ο επικεφαλής της SOE στην Ελλάδα, Enty Mayers, γράφει ότι: «Φτάνοντας στο Λονδίνο... σχημάτισα την εντύπωση ότι το Υπουργείο Πολέμου εξακολουθούσε να απαιτεί από τους αντάρτες το μάξιμουμ της συνεισφοράς τους για την τελική έκβαση του πολέμου.
Ύστερα από μια συζήτηση με τους κυβερνητικούς υπευθύνους του Προγράμματος Επιχειρήσεων, ανακάλυψα με μεγάλη απογοήτευση ότι σκοπός των Συμμάχων, όταν θα ερχόταν η ώρα, ήταν να στείλουν τη μικρότερη δυνατή στρατιωτική δύναμη να ελευθερώσει την Ελλάδα»8.
Αυτός ο ύπουλος ρόλος των Εγγλέζων αποκαλύφθηκε στη συνέχεια, δυστυχώς, με τον πιο δραματικό τρόπο που το πλήρωσε ο λαός μας με τα Δεκεμβριανά, την «Λευκή τρομοκρατία», τον εμφύλιο, τις εκτελέσεις, τις διώξεις, παίρνοντας στη συνέχεια τη σκυτάλη οι Αμερικάνοι και αφήνοντας ανεκπλήρωτο το όραμα της Λευτεριάς, της Εθνικής Ανεξαρτησίας, της Κοινωνικής Απελευθέρωσης...
ΜΠΑΡΜΠΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ
takis-mp@hotmail.com
1. «ΑΛΗΘΕΙΑ» 23.10.1945.
2. Ο Ε.Λ.Α.Σ., το ένοπλο «παιδί» της νέας Φιλικής Εταιρείας του Ε.Α.Μ., που προήλθε κυρίως από την αντιφασιστική και αντιναζιστική «μήτρα» του Κ.Κ.Ε.
3. ΑΛΕΞΗ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ, ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑΣ ΤΟ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ ΙΠΠΙΚΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑ-ΛΙΑΣ, εκδ. Γ. Χ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ, έκδοση Ε’, σ.222.
4. Oberkommando der Wehrmacht ήταν η Υψηλή Διοίκηση του Wehrmacht της ναζιστικής Γερμανίας. Δημιουργήθηκε το 1938, το OKW αντικατέστησε το Υπουργείο Πολέμου του Ράιχ.
5. Kriegstagebuch des Oberkommandos der Wehrmacht 1940-1945, σ.718-719]
6. INSIDE THE THIRD REICH, Memoirs by Albert Speer, εκδ. The Macmillan Company, σ. 4].
7. C.M. WOODHOUSE, ΤΟ ΜΗΛΟ ΤΗΣ ΕΡΙΔΟΣ, εκδ. ΕΞΑΝΤΑΣ, σ. 396.
8. E.C.W. MYERS, Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΛΟΚΗ, ΟΙ ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ εκδ. ΕΞΑΝΤΑΣ, σ. 256.
