Το θαύμα της γέννησης του Χριστού, το ιστορούν οι Συνοπτικοί Ευαγγελιστές, ενώ ο Ιωάννης θεολόγησε με επιγραμματική λιτότητα «ο λόγος σάρξ, εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν «Η Εκκλησία, σύστησε γιορτή και μυσταγωγεί την πίστη μας στη Θεία Γέννηση, με ύμνους των Αγγέλων και των ανθρώπων «Δόξα εν Υψίστοις Θεώ και επί γης Ειρήνης» «Η Παρθένος σήμερον τον Υπερούσιον τίκτει».
Έτσι, ανείπωτη είναι η χαρά των Ελλήνων τις άγιες ημέρες του δωδεκαημέρου, όπου ο Ρωμανός ο Μελωδός γεμίζει με αγαλλίαση τις καρδιές μας και μας οδηγεί στην ουράνια κατοικία του Θεού, όταν ακούγονται οι στίχοι για το χαροποιό άγγελμα της Γέννησης του Χριστού. «Αι αγγελικαί προμηθεύεσθε δυνάμεις. Οι εν Βηθλεέμ ετοιμάσατε την φάτνην...».
Η Γέννηση του Χριστού αποτελεί το πιο μεγάλο γεγονός της ανθρώπινης ιστορίας, αφού τη χώρισε, στην προ Χριστού και μετά Χριστό εποχή.
Ακόμα και αλλόθρησκοι λαοί υιοθετώντας τη γέννηση του Χριστού ως βάση της χρονολογίας τους, δέχονται τη μοναδικότητα του Ιησού και τη γέννησή του ως το πιο μεγάλο ιστορικό γεγονός. Από τη νύχτα της άγιας αυτής ημέρας και μετά, μετρούμε τα χρόνια της ιστορίας. Τοποθετήθηκε στον μεσάζοντα χρόνο, από τον χειμωνιάτικο στον ανοιξιάτικο ήλιο, σύμβολο ενός νέου φωτός, μιας νέας ελπίδας, από την ταπεινή θεία βρεφική φάτνη. Ο ερχομός του Κυρίου για τη λύτρωση του κόσμου προαναγγέλθηκε νωρίς από τους προφήτες της Π. Διαθήκης. Η προσδοκία του Χριστού δεν ήταν μόνο αποκλειστικότητα των Ιουδαίων, αλλά και η προχριστιανική ανθρωπότητα περίμενε την έλευση του Λυτρωτή. Η κοινή προσδοκία για τον ερχομό του λυτρωτή, ανάγεται στην αρχή της ανθρώπινης ιστορίας, όταν μπήκε στη ζωή η κακοδαιμονία και ο θεός έδωσε υπόσχεση ότι την κακοδαιμονία αυτή θα άρει ο Γιος μιας Γυναίκας (Γεν. γ΄14). Έτσι, στην Κίνα υπήρχε η προσδοκία του «Αγίου της Δύσης» και ο Κουμφούκιος, ονομάζει τον άγιο αυτόν, θεάνθρωπο, ο οποίος θα σώσει την ανθρωπότητα, θα κυβερνήσει με σύνεση και θα οδηγήσει τον κόσμο στο Αγαθό «lun-yu,13,1». H ζωή του θα είναι λαμπρή και ο θάνατός του θα προκαλέσει θλίψη. Στους Πέρσες υπήρχε η αντίληψη ότι θα γεννηθεί σωτήρας εκ παρθένου και τη γέννησή του θα την αναγγείλει ένα λαμπρό αστέρι».
Στις παραδόσεις των αρχαίων Ελλήνων είναι έντονη η προσδοκία της έλευσης του θείου λυτρωτή. Η πρώτη μεσσιανική προφητεία αναφέρεται από τον Αισχύλο στην τραγωδία «Προμηθέας Δεσμώτης, στιχ. 772, 834, 848», όπου από τη στρηλατισμένη Ιώ, προφητεύεται πως ο λυτρωτής του θα είναι γιος του θεού και της παρθένου. Ο Σωκράτης στην απολογία του επισημαίνει στους δικαστές του ότι «θα κοιμάστε στην υπόλοιπη ζωή σας, μέχρι ο Θεός στείλει κάποιον άλλον να σας φροντίσει (Πλατ. Απολ. Σωκρ. 31). Εξάλλου, στην Πολιτεία του Πλάτωνα σκιαγραφείται η προσωπικότητα του λυτρωτή και γίνεται μνεία και για τον σταυρικό του θάνατο. Ο εορτασμός των Χριστουγέννων, με τα ποικίλα έθιμα παίρνει πανηγυρικό χαρακτήρα, αρχίζοντας με τα κάλαντα, τα οποία έρχονται από το Βυζάντιο, όπου τα παιδιά την παραμονή της γιορτής γύριζαν με τους αυλούς στην Κωνσταντινούπολη και έψαλαν τα εγκωμιαστικά κάλαντα. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας τα έλεγαν κυρίως άνδρες, γιατί τα μικρά παιδιά υπήρχε κίνδυνος να τα αρπάξουν οι Τούρκοι και να τα στείλουν στα χαρέμια τους. Τα κάλαντα επιβιώνουν και σήμερα και είναι γιορτή των παιδιών. Στην περιοχή Ελασσόνας, του Ολύμπου, Κισσάβου και Κοζάνης, οι τσοπάνηδες με τις χονδρές κάπες τους τυλιγμένοι, με τις γκλίτσες και τους τορβάδες, έπαιζαν τα λεγόμενα «κόλιντα» και μάζευαν κουλούρες, γλυκά, ξηρούς καρπούς.
Η χριστουγεννιάτικη κουλούρα υπάρχει και σήμερα σε πολλά μέρη της πατρίδας μας και κόβεται τα μεσάνυχτα των Χριστουγέννων, όπου ο πατέρας τη ραντίζει με λάδι και κρασί. Στη Μάνη έψηναν τα λαλάγια, ενώ στη Θεσσαλία τα λένε λαλαγγίτες. Στην Κρήτη τη νύχτα έβαζαν ζύμη και βεγγέριζαν, δηλαδή κουβέντιαζαν, ώσπου να φουσκώσει. Στη Μακεδονία το βράδυ της παραμονής βάζουν το Χριστόψωμο πάνω στο τραπέζι και δίπλα ένα ποτήρι με κρασί και το θυμιατό. Ο πατέρας θυμιατίζει το σπίτι και η μητέρα ρίχνει στο κρασί κομματάκια ψωμιού και μετά μεταλαβαίνουν όλοι από το κρασί. Ένα περίεργο έθιμο που συνάντησαν στον Έβρο και το περιέγραψαν οι μαθητές μου, ήταν το «Τσιτσί», το οποίο συνδέεται με τον ερχομό των καλικαντζάρων. Στο Πήλιο, καίει στο τζάκι συνέχεια το Χριστόξυλο, ενώ, σε ορισμένα Θεσσαλικά χωριά, υπήρχε το έθιμο: «Το τάισμα της βρύσης» και το ράντισμα των σπιτιών.
Βέβαια, οι άνθρωποι των αγροτικών και κτηνοτροφικών περιοχών έτρεφαν γουρούνι, το οποίο έσφαζαν τα Χριστούγεννα και κάλυπταν τις ανάγκες της χρονιάς από το κρέας του και το λίπος.
Από τον Απόστολο Ποντίκα, δάσκαλο, θεολόγο, φιλόλογο, πτυχ. Πολιτικών Επιστημών
