οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας και την κρίση της πανδημίας ο χρόνος τελείωσε. Το προβληματικό κάδρο της ελληνικής οικονομίας και πολιτικής είναι πλέον διαυγές. Και είναι φανερό ότι δεν υπάρχει πια η πολυτέλεια η πολιτική και η οικονομία να καταντούν μέσα κατάκτησης μικροπολιτικών στόχων.
Κομβική ευκαιρία είναι το σχέδιο ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία, η γνωστή Έκθεση της επιτροπής Πισσαρίδη. Δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν στη χώρα μας. Θα δημιουργήσουν όμως μια νέα κοινωνική και πολιτική δυναμική; Αυτή είναι πλέον η δουλειά της κυβέρνησης. Να μεταφραστούν τα δισεκατομμύρια ευρώ σε σχέδια με σοβαρούς όρους. Να δημιουργηθεί το πειστικό αφήγημα για το τι σημαίνει συμμετέχω σε μια ευρωπαϊκή κοινότητα. Αν μάλιστα καταφέρουμε αυτό το αφήγημα και να το ράψουμε στα ελληνικά μέτρα, τόσο το καλύτερο. Να το ράψουμε στα ελληνικά μέτρα όμως, όχι να το υποτάξουμε στις ελληνικές αγκυλώσεις που δεκαετίες λειτουργούν ως πολιτικό άλλοθι. Το όριο είναι πλέον υπαρξιακό.
Είναι γνωστό ότι οι υποτιθέμενες ελίτ στην Ελλάδα είναι απολύτως εναγκαλισμένες με το κράτος. Η κοινωνία επίσης έχει σαρωτικά διαπαιδαγωγηθεί με την ιδεολογία του κρατισμού. Αυτή η ιδεολογία, ως κυρίαρχη, τέμνει οριζόντια το πολιτικό σύστημα και έχει πλέον διαποτίσει τα πάντα, ακόμη και τα αστικά ιδεώδη. Μία εξήγηση εδώ κρίνεται απαραίτητη. Άλλο παρασιτικός κρατισμός, άλλο ισχυρό και αξιόπιστο κράτος. Η κυβέρνηση, λοιπόν, οφείλει, μόλις περάσει τον υγειονομικό σκόπελο, να δώσει τον σκληρό ιδεολογικό αγώνα. Αλλιώς θα υποστεί ισχυρότατο πλήγμα και απομείωση της κυβερνησιμότητας. Δεν χωρούν πλέον ιδεολογικές καταφυγές. Η αποκαμωμένη κοινωνία και το αναπόφευκτο βάρος των οικονομικών επιπτώσεων δεν επιτρέπουν υπαναχωρήσεις.
Μόνος δρόμος η ανάδειξη ανθρώπων με γνώσεις, ικανότητες και εμπειρία σε κάθε επίπεδο. Τα φίλια και ακατάλληλα πρόσωπα δεν χωρούν. Δεν μπορούν να υπηρετήσουν την κοινωνική δικαιοσύνη, το νέο πλαίσιο που απαιτείται.Το μοντέλο έφτασε στα όριά του. Πρόκειται για μοντέλο χωρίς συνοχή και προοπτική.
Γήρανση πληθυσμού, χρέος, αναξιοκρατία, οικονομία δομημένη παράδοξα, ανισοπολιτεία, έλλειψη παραγωγικών δεξιοτήτων είναι μερικά από τα διαιωνιζόμενα προβλήματα. Η μόνιμη επωδός είναι ότι «δεν αλλάζει τίποτα» ή εναλλακτικά «αυτά δεν γίνονται». Σίγουρα δεν γίνονται όταν τα οφίκια αναπαράγονται μέσω της διαιώνισης του κρατισμού. Η «ασφαλής οδός» για να μην αλλάξει τίποτα. Συνέπεια; Κανείς να μην διερωτάται το αυτονόητο. Μήπως μπορούν να βρεθούν κοινωνικά ερείσματα σε μακροπρόθεσμες υγιείς πολιτικές; Πόσο μάλιστα τώρα, που οι μακροπρόθεσμες υγιείς πολιτικές είναι μονόδρομος.
Τα αμείλικτα ερωτήματα είναι μπροστά μας. Ποιο θα είναι το νέο επιχειρηματικό υπόδειγμα; Οι επιχειρήσεις χαμηλής παραγωγικότητας; Η παραοικονομία που θα συνεχίσει να λειτουργεί ως αμορτισέρ της ανισοπολιτείας; Πώς θα βελτιωθεί η θέση των εργαζομένων και των ανέργων; Ποια θα είναι η νέα δομή των επιδομάτων που λειτουργούν πολλές φορές ως εργασιακό αντικίνητρο; Πώς θα δημιουργηθεί κουλτούρα εξωστρέφειας; Ποια θα είναι η αξιοποίηση των ειδικών χαρακτηριστικών της χώρας;
Παράταση της «ελλαδικής πραγματικότητας» δεν μπορεί να υπάρξει. Η διαμόρφωση και η συντήρησή της από «παραπαίοντες εσωτερικούς παράγοντες» εξάντλησε τον χρόνο. Η Ελλάδα ασφαλώς και είναι τυχερή που βρίσκεται στο «πάνω ράφι» της διεθνούς κοινότητας, αλλά αυτό στο εξής πρέπει να συνδεθεί με γενναίες αποφάσεις. Μήπως όμως δεν «συμφέρει»;
Από τον Νίκο Ντόλα*
* Ο δρ. Νίκος Ντόλας είναι φιλόλογος και διδάσκει Πολιτική Φιλοσοφία στο ΕΚΠΑ
