Οι ρητορικές του πολέμου και η σιωπή της ειρήνης

Από τον Ηρακλή Τσιάμαλο

«Πού τελειώνουν τα σύνορα της Ρωσίας;» ρώτησε ο Πούτιν έναν μαθητή, στην εκδήλωση της Γεωγραφικής Ρωσικής Εταιρείας στις 24 Νοεμβρίου στη Μόσχα πριν πέντε χρόνια. «Στον Βερίγγειο πορθμό, μετά είναι οι ΗΠΑ», απάντησε ο μαθητής. Χαμογελώντας ο Πούτιν είπε: «Τα σύνορα της Ρωσίας δεν τελειώνουν», κερδίζοντας το γενικό χειροκρότημα. Σήμερα τα χειροκροτήματα έχουν μειωθεί. Υπάρχει νόμος πλέον που απαγορεύει τη χρήση των λέξεων « εισβολή» και « πόλεμος» στα ρωσικά Μέσα και δίκτυα. Ένα από τα παράνομα αστεία που κυκλοφορούν στη Μόσχα είναι η παράφραση του κλασικού έργου του Τολστόι «Πόλεμος και ειρήνη» σε «Ειδική στρατιωτική αποστολή και ειρήνη». Ο Πούτιν προστίθεται στη μεγάλη σειρά των ηγετών της Ιστορίας που είχαν ένα όραμα και αποφάσισαν να το υλοποιήσουν πιστεύοντας ότι θα ξεπεράσουν τους αστάθμητους Χ παράγοντες που συναντούσαν.
Συνδυάζοντας τον μπολσεβικισμό με την τσαρική αυτοκρατορία, ο Πούτιν εδώ και καιρό λέει σε όλο τον πλανήτη πως η Ρωσία είναι ξανά μια υπερδύναμη και ότι γι’ αυτό τον λόγο τής ταιριάζει παγκόσμιος σεβασμός. Λίγοι όμως, όπως αποδείχτηκε, έδωσαν τη σημασία που έπρεπε. Ποιο είναι το οξυγόνο που χρειάζεται διαχρονικά μια υπερδύναμη; Η Μακεδονία του Αλέξανδρου, η αρχαία Αθήνα, η Ρώμη, το Βυζάντιο, η αγγλική αυτοκρατορία, η Γερμανία, η ΕΣΣΔ, οι ΗΠΑ; Περισσότερος χώρος και επιρροή μέχρι που νέα συμβάντα θα οδηγήσουν σε καινούργιες καταστάσεις και δραματικές αλλαγές συνόρων και δυνάμεων, πάντα μέσα από πολύ αίμα, πόνο και δυστυχία. Αυτό προσπαθεί να κάνει σήμερα ο Πούτιν. Το ίδιο προσπάθησε να κάνει ο Ναπολέων πριν από 220 χρόνια , ο Χίτλερ πριν από 80 περίπου χρόνια και ένα σωρό άλλοι ηγέτες που σημάδεψαν με τις επιλογές τους την εξέλιξη της Ιστορίας.
Δεν έδρασαν όμως μόνοι τους. Στηρίχτηκαν σε ανθρώπους σαν και μας που ανάλογα με την ιδεολογία μας, το περιβάλλον που μεγαλώσαμε και άλλους παράγοντες , θέλουμε όχι τόσο την ειρήνη αλλά την επικράτηση ενός από τους δύο αντιπάλους. Πούτιν εναντίον Ζελένσκι. Ο τελευταίος αποτελεί ένα ερωτηματικό. Είναι ο ήρωας που θα βγει με τα χακί ρούχα να πολεμήσει με τους άντρες του στα χαρακώματα αποδεικνύοντας ότι πιστεύει στη ρητορική του «θα νικήσουμε»; Ή είναι ένας αχυράνθρωπος που πετάει πυροτεχνήματα, παραδομένος σε ψευδαισθήσεις που του καλλιέργησαν οι σύμμαχοί του; Η προπαγάνδα της μιας πλευράς προσπαθεί να μας πείσει ότι είναι ένας πόλεμος για να προστατευθούν οι ρωσόφωνοι πληθυσμοί της ανατολικής Ουκρανίας, ένας «πόλεμος ειρήνης». Η άλλη πλευρά υποστηρίζει ότι θα σταματήσει αυτή η σύρραξη αν όλος ο κόσμος δώσει όπλα και χρήματα στον Ζελένσκι και τους Ουκρανούς.
Όσοι έχουν απλώς φυλλομετρήσει βιβλίο Ιστορίας γνωρίζουν πολύ καλά ότι τα χρήματα και οι εξοπλισμοί των αντιπάλων φέρνουν μισθοφόρους, αντάρτικα, εμφύλιους πολέμους. Να θυμηθούμε το παράδειγμα της Συρίας. Οι ΗΠΑ έχουν παραδεχτεί επίσημα ότι έδωσαν χρήματα και όπλα στους αντιπάλους του Άσαντ. Το αποτέλεσμα της πρακτικής «μοιράζω χρήματα και όπλα στους αντιπάλους του εχθρού μου» το έχουμε δει. Στο Αφγανιστάν, στη Λιβύη και αλλού. Έχουμε μάθει επίσης και τις ρητορικές που στήνονται για να δικαιολογηθούν τα δράματα, οι νεκροί, η γενικευμένη ανέχεια. Επομένως η απλή λογική λέει ναι στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας αλλά όχι σε στρατιωτική βοήθεια.
Οι ρητορικές του πολέμου, είτε προέρχονται από τη Ρωσία, είτε από την κυβέρνηση του Κιέβου, ποια επιχειρήματα βρίσκουν για να παρηγορήσουν τις Ρωσίδες και τις Ουκρανές μητέρες που υποδέχονται τα παιδιά τους σε φέρετρα; Πότε οι φωνές αυτών των μανάδων θα γίνουν τόσο δυνατές που θα κάνουν τις ηγεσίες να οδηγήσουν τους λαούς τους μακριά από τα μονοπάτια του εθνικισμού και του μαξιμαλισμού; Πόσες φορές θα δούμε ως ανθρωπότητα το έργο όπου ένας δήθεν ανώτερος λαός (αυτό λένε οι εθνικιστές Ρώσοι αλλά και οι εθνικιστές Ουκρανοί) χάνει την αξιοπρέπεια του, έχει αδικηθεί από τις διεθνείς συνθήκες και θέλει να ξαναγράψει την ιστορία, χωρίς να παραχωρήσει τίποτα, με αποτέλεσμα όλοι να χάνουν τα πάντα; Ας ξαναδούμε τα κέρδη του πολέμου και το κόστος της ειρήνης. Αυτή η συζήτηση αφορά όχι μόνο τη Ρωσία και την Ουκρανία αλλά και τη χώρα μας.