«Παιδί το περιβόλι μου,
που θα κληρονομήσεις,
όπως το βρης κι όπως το δης,
να μην το παρατήσης»

Καθώς η 21η Μαρτίου είναι καθορισμένη ως παγκόσμια ημέρα ποίησης, έκρινα ωφέλιμο -πλησιάζοντας η εορτή της εθνικής μας παλιγγενεσίας- να σταχυολογήσω μερικά στοιχεία για τον σπουδαίο εθνικό μας ποιητή, τον Μεσολογγίτη Κωστή Παλαμά (1859-1943), ο οποίος αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πρεσβευτές της ιστορικής συνείδησης του έθνους μας. Και αυτό, διότι στα έργα του κυριαρχεί η Ελλάδα ως ιδανικό και αντικείμενο αγάπης, περιγράφεται η πορεία του ελληνικού έθνους μέσα στους αιώνες, με εμφανή την προσπάθεια δημιουργικής αφομοίωσης του αρχαιοελληνικού πνεύματος και της λαϊκής παράδοσης, και αναδεικνύεται η προσφορά του ελληνικού πολιτισμού στην οικουμένη.
Σίγουρα ο ποιητής Κωστής Παλαμάς είναι ευρέως γνωστός. Λίγοι όμως γνωρίζουν ότι ήταν υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας δεκατέσσερις φορές ή ότι του ανατέθηκε η τεράστια τιμή να γράψει τον Ολυμπιακό Ύμνο των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων του 1896, που ανακρούεται μελοποιημένος σε όλες τις τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων, από το 1960 μέχρι και σήμερα.
Η απύθμενη παρακαταθήκη του Παλαμά απαιτεί λογοτεχνική οξυδέρκεια και ατέλειωτες σελίδες, προκειμένου να παρουσιαστεί και να αναλυθεί. Χαρακτηριστικός ο στίχος του Άγγελου Σικελιανού στον επικήδειο λόγο του για τον Κωστή Παλαμά: «Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένα βουνό με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα, κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό, ποιον κλεί, τι κι αν το πει η δικιά μου γλώσσα;» ή του Μίκη Θεοδωράκη -ο οποίος σχολιάζοντας το έργο και τη γενικότερη πνευματική δραστηριότητα του Παλαμά- που είπε ότι: «Η επιρροή του ήταν μεγαλύτερη από 10 πρωθυπουργούς για την Ελλάδα».
Παραμονές της εορτής της 25ης Μαρτίου, παραθέτω λίγους στίχους του Κωστή Παλαμά, ως παρακαταθήκη για τις νεότερες γενιές, αλλά και ως αφύπνιση για τους μεγαλύτερους στην ηλικία.
Λέει, λοιπόν, ο μεγάλος ποιητής: «Γνώμες, καρδιές, όσοι Έλληνες, ό,τι είστε, μην ξεχνάτε, δεν είστε από τα χέρια σας μονάχα, όχι. Χρωστάτε και σε όσους ήρθαν, πέρασαν, θα ‘ρθούνε, θα περάσουν. Κριτές θα μας δικάσουν, οι αγέννητοι, οι νεκροί…», ή ακόμα τον περίφημο στίχο: «Αυτόν τον λόγο θα σας πω, δεν έχω άλλο κανένα, μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του Εικοσιένα».
Ας μη λησμονούμε, λοιπόν, τους ανθρώπους που πρόσφεραν στην Πατρίδα μας με οποιονδήποτε τρόπο και ας προσπαθούμε να τους μελετούμε και να τους ομοιάζουμε, όχι μόνο στα λόγια, αλλά και στις πράξεις, διότι -όπως είναι γνωστό- «Όποιος λαός λησμονεί την ιστορία του, είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει».
Το τελευταίο το αναφέρω διότι είναι διάχυτη στην κοινωνία μας η αίσθηση της εγκατάλειψης και της αδιαφορίας σε ό,τι έχει να κάνει με την Πατρίδα, αλλά και με την Ορθοδοξία μας. Νομίζω, ότι με ποικίλους και κυρίως με συγκαλυμμένους τρόπους, αργά αλλά σταθερά, «κοιμίζεται» η εθνική μας συνείδηση και κάμπτεται το εθνικό μας φρόνημα.
Ο Κωστής Παλαμάς μας παραγγέλνει: «Παιδί το περιβόλι μου, που θα κληρονομήσεις, όπως το βρης κι όπως το δης, να μην το παρατήσης. Σκάψε το ακόμα πιο βαθιά και φράξε το πιο στέρεα και πλούτισε τη χλώρη του και πλάτηνε τη γη του». Το «περιβόλι» που καλούμαστε πρωτίστως να «καλλιεργήσουμε» είναι η γλώσσα, η ιστορία και ο προαιώνιος πολιτισμός μας. Αυτά συνθέτουν τα στοιχεία της εθνικής μας ταυτότητας και «φώτισαν» ολόκληρη την οικουμένη. Δεν είναι τυχαίο που ο Βίκτορ Ουγκό είχε πει ότι: «Ο κόσμος είναι η Ελλάδα που διαστέλλεται, ενώ η Ελλάδα είναι ο κόσμος που συστέλλεται», ή η ρήση του Βόλφγκανκ Γκαίτε: «Ό,τι είναι ο νους και η καρδιά για τον άνθρωπο, είναι και η Ελλάδα για την οικουμένη» ή η διαπίστωση του Αμερικανού διανοούμενου Will Durant ότι: «Όλα τα πεπολιτισμένα έθνη, σε ό,τι αφορά τη δραστηριότητα του πνεύματος, είναι αποικίες της Ελλάδας».
Καιρός λοιπόν να αρχίσουμε να «επενδύουμε» στην καλλιέργεια του πνεύματος και όχι στην ύλη, να επενδύουμε στις οικουμενικές και διαχρονικές αξίες του Ελληνισμού και της Αγίας Εκκλησίας μας, διότι «Η μεγαλοσύνη των λαών δεν μετριέται με το στρέμμα. Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα».