Το 2018 δημοσιοποιήθηκαν οι πρώτοι τόμοι από τα επίσημα αρχεία του ζητήματος της Κύπρου που φυλάσσονται τόσο από τη Βουλή των Ελλήνων όσο και από τη Βουλή της Κύπρου και η διαδικασία σταμάτησε με τη δημοσίευση του 8ου τόμου τον Σεπτέμβριο του 2019.

Ήδη αναμένεται να δημοσιευθεί το φθινόπωρο ο 9ος τόμος, ώστε να πέσει άπλετο φως στις πτυχές της σύγχρονης ιστορίας και στα τραγικά γεγονότα του 1974, βάσει των όσων είχαν συμφωνηθεί μεταξύ των δύο κοινοβουλευτικών σωμάτων της Κύπρου και της Ελλάδας.

Ο στρατηγικός αναλυτής Ν. Λυγερός δημοσίευσε στην ιστοσελίδα του (www.lygeros.org) μία συλλογή από τα τηλεγραφήματα, τα καταγεγραμμένα τηλεφωνήματα και τα σχετικά έγγραφα του αμερικανικού αρχείου του ζητήματος της Κύπρου κάνοντας μία Ιστορική αναδρομή Αμερικανικού αρχειακού υλικού Κυπριακού (https://lygeros.org/20220221-telemaques) που έχει κυκλοφορήσει και σε βιβλίο (https://ignitions-eu.myshopify.com/products/survey-of-white-house-archives-on-cyprus-issue-1973-1976). 

H “ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ”, πιστεύοντας στην αξία της άμεσης, πλήρους και τεκμηριωμένης ενημέρωσης, θα δημοσιεύσει σειρά επιλεγμένων σημείων των Αρχείων του ζητήματος της Κύπρου -που τηρούνται στον Λευκό Οίκο και δόθηκαν πρόσφατα στη δημοσιότητα- όπως τα αξιολόγησε και συμπεριέλαβε σε σχετικό πόνημά του ο στρατηγικός αναλυτής Νίκος Λυγερός, σε πιστή μετάφραση στην ελληνική γλώσσα από τη διακεκριμένη καθηγήτρια αγγλικής γλώσσας κα Φανή Καράτζου και τους συνεργάτες της. Ας ανατρέξουμε λοιπόν στις πηγές και τα πλούσια ντοκουμέντα τους.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

National Security Study Memorandum 116. January 26, 1971
Μνημόνιο Μελέτης Εθνικής Ασφάλειας 116- 26 Ιανουαρίου 1971
ΠΡΟΣ: Τον Υπουργό Εξωτερικών, Τον Υπουργό Άμυνας, τον Διευθυντή της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών
ΘΕΜΑ: Πολιτική έναντι της Ελλάδας

Ο Πρόεδρος διέταξε μια ανασκόπηση της προόδου ως προς την εκτέλεση των αποφάσεων που ελήφθησαν από τον ίδιο, τον Ιούνιο του 1969 σε σχέση με την πλήρη επανέναρξη των στρατιωτικών αποστολών στην Ελλάδα. Το κύριο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι ποιες επιλογές έχουν τώρα οι ΗΠΑ έναντι της Ελλάδας υπό το πρίσμα των πρόσφατων εξελίξεων στην Ελλάδα.
Ένα έγγραφο θα πρέπει να προετοιμαστεί υπό το NSCIG/NEA και να υποβληθεί στην Ανώτερη Ομάδα Αξιολόγησης έως την 29η Ιανουαρίου 1971.
Υπογραφή
Henry A. Kissinger
Κοινοποίηση: Πρόεδρο, αρχηγούς των επιτελείων
*NSCIG: NATIONAL SECURITY COUNCIL INTERDEPARTMENTAL GROUP
(Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο: https:// lygeros.org/64417-en/)

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Μνημόνιο Μελέτης Εθνικής Ασφάλειας 130_- 18 Ιουνίου 1971
ΠΡΟΣ: Τον Υπουργό Εξωτερικών, Τον Υπουργό Άμυνας, τον Διευθυντή της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών
ΘΕΜΑ: Σχεδιασμός έναντι της Κύπρου
Ο Πρόεδρος διέταξε μια ανασκόπηση για την πολιτική μας προς την Κύπρο υπό το πρίσμα των πρόσφατων αλλαγών στην κατάσταση. Ένα έγγραφο πρέπει να προετοιμαστεί υπό το NSCIG/NEA
το οποίο θα απευθύνεται ρητά:
—σε πιθανές εξελίξεις στην κατάσταση με την οποία οι Η.Π.Α. ενδέχεται να βρεθούν αντιμέτωπες
—στις επιπτώσεις αυτών των εξελίξεων στα συμφέροντα των ΗΠΑ
και
—στις επιλογές που έχουν οι ΗΠΑ σε κάθε πιθανή κατάσταση.
Αυτό θα πρέπει να υποβληθεί στην Ανώτερη Ομάδα Αξιολόγησης έως την 2α Ιουλίου 1971
Υπογραφή
Henry A. Kissinger
Κοινοποίηση: Πρόεδρο, αρχηγούς των επιτελείων
Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο: https:// lygeros.org/64418-en/

ΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Central Information Bulletin, May 3, 1973
Κεντρικό δελτίο πληροφοριών, 3 Μαΐου 1973
ΕΛΛΑΣ: Η κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Παπαδόπουλου έχει δεχθεί πρόσφατα σφοδρή επίθεση από τον πρώην πρωθυπουργό Καραμανλή {...}
Η επίθεση από μόνη της δεν είναι σοβαρό πλήγμα στο καθεστώς {...}
Η κυβερνώσα στρατιωτική χούντα δεν τήρησε ποτέ τις υποσχέσεις της «επανάστασής» της εδώ και έξι χρόνια. Απέτυχε στις προσπάθειες:
— να κάνει την κυβέρνηση αποτελεσματική και ευέλικτη
— να επεξεργαστεί ένα πολιτικό σύστημα που θα επέτρεπε τη λαϊκή συμμετοχή στην κυβέρνηση και
— να λύσει επίσημα το καθεστώς της μοναρχίας και {...}
Σαν αποτέλεσμα, οι πολιτικά συνειδητοποιημένοι Έλληνες νιώθουν ότι η διοίκηση Παπαδόπουλου χάνει τη δύναμή της και, καθώς μπαίνει στον έβδομο χρόνο της, τα συμπτώματα αδυναμίας είναι άφθονα:
— {...}
— Τα προβλήματα στην Κύπρο μεταξύ του Στρατηγού Γρίβα και του Προέδρου Μακαρίου κινδυνεύουν να ξεφύγουν από τον έλεγχο, ενώ η σταθερότητα στην Κύπρο και μια ειρηνική σχέση με την Τουρκία παραμένουν κορυφαία προτεραιότητα για την Αθήνα. Οι Τούρκοι ανησυχούν τώρα ότι η βία του Γρίβα μπορεί να κατακλύσει την τουρκική μειονότητα. Ζήτησαν από την Αθήνα να περιορίσει τον Στρατηγό. Όμως η κυβέρνηση Παπαδόπουλου δεν μπορεί να τον ελέγξει.
— Διάφοροι φιλόδοξοι στρατιωτικοί από όλα τα επίπεδα αηδιάζουν με την αναποτελεσματικότητα της κυβέρνησης και επιβουλεύονται τον Παπαδόπουλο εδώ και χρόνια. Ο σχεδιασμός τους φαινόταν πιο σοβαρός τους τελευταίους 12 μήνες. {...}
Ο Παπαδόπουλος γνωρίζει τα συμπτώματα, αλλά δεν φαίνεται να έχει εφαρμόσιμες ιδέες για το πώς να αντιμετωπίσει τα βασικά ζητήματα {...} ένας νέος «πολιτιστικός οργανισμός» γνωστός ως ΕΠΟΚ. {...}
Αυτή η κίνηση έχει ήδη αντιμετωπίσει τυπικά ελληνικά προβλήματα. {...}
Ο Παπαδόπουλος είναι ευάλωτος {...}
(Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο: https://lygeros. org/64172-en/)

ΜΕΡΙΚΟΙ ΦΟΒΟΙ ΓΙΑ ΔΗΜ. ΙΩΑΝΝΙΔΗ

Τηλεγράφημα από την Πρεσβεία στην Ελλάδα στο Υπουργείο Εξωτερικών
Αθήνα, 26 Νοεμβρίου 1973, 1730Ζ.
8297. Θέμα: Ο νέος Ηγεμόνας της Ελλάδας: Δημήτριος Ιωαννίδης. Mερικοί φόβοι.
1. Όπως φάνηκε από την αναφορά, ο Ταξίαρχος Ιωαννίδης όχι μόνο έχει σχεδιάσει ολόκληρο το νέο πραξικόπημα, αλλά παραμένει χωρίς αμφιβολία η κυρίαρχη φιγούρα. Η Μυστική Υπηρεσία μας αποκαλύπτει ότι ο νέος Πρόεδρος είχε μια αδιαμφισβήτητη καριέρα, δεν θεωρείται ότι ήταν ισχυρός στρατιωτικός διοικητής και γενικά είναι πιθανό να υπόκειται πλήρως στους στόχους και τις επιθυμίες του Στρατηγού Ιωαννίδη. {…}
2. Η καταγεγραμμένη στάση του Στρατηγού Ιωαννίδη ήταν αυτή ενός επίμονου σκληρού κριτικού του Παπαδόπουλου, ενός σκληροπυρηνικού, ήταν αρχηγός της στρατιωτικής αστυνομίας, η οποία φημολογείται ότι ήταν σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για την κακομεταχείριση των πολιτικών κρατουμένων {...}. Δεν υπάρχει λόγος να σκεφτόμαστε ότι πιστεύει στη δημοκρατία. {...} πρόκειται πιθανότατα για έναν τύπο απαράδεκτο για την κοινή γνώμη της Δυτικής Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών.
3. {...} πιθανόν να είναι Φιλοαμερικάνοι {...} Ο συντηρητισμός τους για τα εσωτερικά θέματα μπορεί να γίνει τέτοιας πρωταρχικής σημασίας γι ‘αυτούς, ώστε να επηρεάζει δυσμενώς τα εξωτερικά τους συμφέροντα.
4. υπάρχει κίνδυνος ότι ένας αρχηγός όπως ο Ιωαννίδης μπορεί να πολώσει διχαστικά τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας {...} Η πιθανότητα οργανωμένης βίας εκ μέρους μιας τέτοιας ομάδας, που ήδη προωθείται έντονα από τον Αντρέα Παπανδρέου, θα αυξηθεί σημαντικά {...} Δεν πιστεύω ότι τα συμφέροντα των ΗΠΑ θα κερδίσουν σε αυτή τη διαδικασία. {...} Πιθανόν να υπάρξει μια προσέγγιση ανάμεσα στον Καραμανλή και το νέο καθεστώς, βασισμένος όμως στα όσα έχουν καταγραφεί δεν είμαι αισιόδοξος σε αυτό το σημείο {...} Πιστεύω επίσης ότι ακόμη και εκείνοι οι Έλληνες που βρίσκονται επί του παρόντος σε μια κατάσταση ευφορίας λόγω της χαράς τους με την εξαφάνιση του Παπαδόπουλου, μπορεί να βρεθούν αντιμέτωποι με ένα επόμενο γκρίζο ξημέρωμα ζοφερό, θλιβερό και καταθλιπτικό. {...} Αυτό αναπόφευκτα τους εμπλέκει στον διχασμό της εσωτερικής ελληνικής πολιτικής {...} ως αφέντες του λαού.
5. {...} Στο προαναφερθέν πλαίσιο νομίζω ότι οι Η.Π.Α. πρέπει να εξετάσουν ποια θα πρέπει να είναι η στάση τους προς τον Στρατηγό Ιωαννίδη και τις προσπάθειές του αυτή τη στιγμή.
Tasca
(Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο: https:// lygeros.org/63530-en).