Το Λύκειο είναι η εκπαιδευτική βαθμίδα η οποία οδηγεί τις νέες και τους νέους στην ενηλικίωση και στην επαγγελματική τους ζωή. Η αντίστοιχη βαθμίδα του Λυκείου υπάρχει σε όλο τον κόσμο και διαρκεί από 2 έως 4 χρόνια. Σε όλο τον κόσμο σε αυτή τη βαθμίδα γίνεται με τρόπους, οι οποίοι διαφέρουν σε κάθε εκπαιδευτικό μοντέλο, ο διαχωρισμός των μαθητών σε εκείνους οι οποίοι θα ακολουθήσουν σπουδές σε κάποια πανεπιστημιακή σχολή και σε εκείνους οι οποίοι θα παρακολουθήσουν μαθήματα στην επαγγελματική και τεχνική εκπαίδευση και θα πάρουν ένα επαγγελματικό δίπλωμα συνοδευόμενο από επαγγελματική πιστοποίηση και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος.
Στα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου από το Δημοτικό ακόμα, υπάρχουν μαθήματα επαγγελματικού προσανατολισμού, αλλά και διαδικασίες καλλιέργειας των δεξιοτήτων και ανίχνευσης των ταλέντων των μαθητών, ώστε να μπορούν να επιλέξουν συνειδητά το επάγγελμά τους. Οι ταχύτατες τεχνολογικές εξελίξεις είναι σίγουρο ότι απαξιώνουν τα επαγγέλματα με ρυθμούς πολύ ταχύτερους από ό,τι τις παλιότερες εποχές. Για τον λόγο αυτό σε όλο τον κόσμο υπάρχει η δια βίου επαγγελματική κατάρτιση η οποία αφορά τη μετάδοση πολύ συγκεκριμένων γνώσεων και δεξιοτήτων. Η επαγγελματική κατάρτιση πουθενά στον κόσμο δεν εντάσσεται στο μοντέλο της εκπαίδευσης, διότι δεν είναι εκπαίδευση αφού επικεντρώνεται σε ένα πολύ συγκεκριμένο επαγγελματικό/τεχνικό θέμα.
Αν σκεφτούμε με προσοχή όλα τα παραπάνω τα οποία πραγματικά ισχύουν σε όλες τις χώρες του κόσμου, μπορούμε να κρίνουμε την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα Λύκεια στην Ελλάδα. Ας μη μιλήσουμε για την τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση η οποία έχει σχεδόν καταργηθεί στη χώρα μας, με ολέθριες συνέπειες για το μέλλον της πατρίδας μας.
Η κρίση που αφορά το σύνολο της ελληνικής εκπαίδευσης καθρεφτίζεται με τον πιο έντονο τρόπο στη βαθμίδα του Λυκείου. Για την κατάσταση αυτή ευθύνονται όλες οι κυβερνήσεις, ειδικά μετά τη δεκαετία του 90. Οι πολυάριθμες μεταρρυθμίσεις οι οποίες άγγιξαν και την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση αντί να την αναστήσουν, την υποβάθμιζαν συνεχώς. Σήμερα η τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση λειτουργεί στα όρια της εξαφάνισής της.
Το κυρίαρχο πρόβλημα της ελληνικής εκπαίδευσης είναι το γεγονός ότι όλα τα παιδιά οδηγούνται στο πανεπιστήμιο. Μια παραδοσιακή νοοτροπία των γονιών τρέφει το πελατειακό πολιτικό σύστημα, το οποίο με τη σειρά του ανατροφοδοτεί αυτή τη νοοτροπία ασχολούμενο μόνιμα με την αύξηση των πανεπιστημιακών τμημάτων και τις «διευκολύνσεις» στις εισαγωγικές εξετάσεις. Με αυτόν τον τρόπο η εκπαίδευση από το Δημοτικό έως και το Γυμνάσιο λαμβάνει μια φροντιστηριακή μορφή υποβαθμίζοντας την ουσιαστική εκπαίδευση. Η νοοτροπία αυτή ακυρώνει τελείως το Λύκειο.
Μαθητές και γονείς ενδιαφέρονται μόνο για τα φροντιστήρια μη δίνοντας καμία σημασία στα μαθήματα του Λυκείου. Όλοι γνωρίζουμε ότι μετά τον Μάιο ειδικά στη Δευτέρα και Τρίτη Λυκείου οι αίθουσες είναι άδειες. Οι προσπάθειες που έγιναν σε κάποιες μεταρρυθμίσεις να μετράει ο βαθμός του Λυκείου στα μόρια εισαγωγής στα πανεπιστήμια, έτσι ώστε να αναβαθμιστεί στο Λύκειο, σκόνταψε στον «πληθωρισμό» βαθμών. Σήμερα οι βαθμοί σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης δεν έχουν κανένα αντίκρισμα. Οι βαθμοί σήμερα στο σχολείο έχουν στόχο μόνο τη ματαιοδοξία των γονιών και αδικούν κατάφωρα τους καλούς μαθητές.
Η ελληνική εκπαίδευση θα αρχίσει να ανακάμπτει όταν γονείς και μαθητές θα πάψουν να βλέπουν μέλλον μόνο στο πανεπιστήμιο. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν δημιουργηθεί μια σωστή και αξιόπιστη τεχνική εκπαίδευση. Κατά τη γνώμη μου είναι πια εθνική αναγκαιότητα η δημιουργία μιας νέας τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, ενός νέου τεχνικού επαγγελματικού Λυκείου. Για να γίνει αυτό πρέπει πρώτα από όλα η οποιαδήποτε κυβέρνηση να αποφασίσει ότι πρέπει να επενδύσει σημαντικά ποσά στο συγκεκριμένο σχέδιο.
Θα πρέπει να δημιουργηθούν εργαστήρια, να δημιουργηθεί σύγχρονο εκπαιδευτικό υλικό, να γίνουν προσλήψεις και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Θα πρέπει να γίνει μια αντικειμενική καταγραφή και κατανομή σύγχρονων ειδικοτήτων, χωρίς μεγάλη εξειδίκευση. Για παράδειγμα στην «ειδικότητα μηχανολόγου», θα εντάσσονται οι εξειδικεύσεις «τεχνικού θερμάνσεων» η «τεχνικού αερίου» οι οποίες θα μπορούν να λαμβάνονται σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης. Το νέο Τεχνικό Λύκειο θα πρέπει να οδηγεί σε επαγγελματικό δίπλωμα το οποίο θα εμπεριέχει τόσο την επαγγελματική πιστοποίηση όσο και την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Στο σημερινό σύστημα το πτυχίο δεν έχει σχεδόν καμία αξία αφού άλλος φορέας δίνει την πιστοποίηση και άλλοι φορείς την άδεια επαγγέλματος.
Το Λύκειο θα πρέπει να χωρίζεται όπως και σήμερα σε Γενικό και Τεχνικό – Επαγγελματικό. Η πρώτη τάξη μπορεί να είναι κοινή και ο διαχωρισμός να γίνεται από τη Δεύτερη τάξη. Στην πρώτη τάξη θα πρέπει να υπάρξει πολύωρο μάθημα επαγγελματικού προσανατολισμού και συνεχόμενα τεστ ανίχνευσης δεξιοτήτων. Τόσο στο Γενικό Λύκειο όσο και στο Τεχνικό Λύκειο πρέπει να υπάρχουν μαθήματα γλώσσας και λογοτεχνίας, ιστορίας όπως και θέματα κοινωνιολογίας και πολιτικής οικονομίας.
Θα πρέπει επίσης να υπάρξουν μαθήματα έρευνας και εκπόνησης εργασιών. Το Γενικό Λύκειο οδηγεί σε εξετάσεις για εισαγωγή στο πανεπιστήμιο και θα πρέπει να υπάρξουν και ειδικά μαθήματα, ανά κατεύθυνση. Πιστεύουμε ότι οι δύο παλιές κατευθύνσεις (Κλασσικό και πρακτικό) ήταν αρκετές, αλλά αυτό δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία. Πολύ σημαντικό είναι να υπάρχει εύκολος τρόπος μετάβασης από το Γενικό στο Τεχνικό Λύκειο και το αντίστροφο. Επίσης πρέπει να υπάρχει διέξοδος για τα παιδιά του τεχνικού Λυκείου προς τα πανεπιστήμια.
Τέλος δεν υπάρχει περίπτωση να μείνει η Ελλάδα χωρίς τριτοβάθμια, ανώτατη, ανώτερη (όπως και να την πούμε) Τεχνολογική εκπαίδευση. Η αλόγιστη χωρίς μελέτη και χωρίς σχέδιο κατάργηση των ΤΕΙ παρασύρει στην καταστροφή και την τεχνική εκπαίδευση όλων των βαθμίδων. Από την άλλη δημιουργεί τεράστια προβλήματα στα πανεπιστήμια αφού σε μια νύχτα διπλασίασε τα πανεπιστημιακά τμήματα.
Η δημιουργία ενός νέου Τεχνικού Επαγγελματικού Λυκείου δεν μπορεί να είναι επιτυχημένη χωρίς την επαναδημιουργία νέων τεχνολογικών ιδρυμάτων, τριτοβάθμιου επιπέδου τα οποία θεσμικά θα πρέπει να συνδεθούν με την τεχνική εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση. Το επιχείρημα ότι τα πανεπιστήμια μπορούν να παίξουν αυτό τον ρόλο αποδείχτηκε αίολο.
Οι πολυδιαφημισμένες μεταρρυθμίσεις της παρούσας κυβέρνησης για την εκπαίδευση είναι μια από τα ίδια, δεν έχουν καμία θετική πλευρά. Η τεχνική εκπαίδευση οδηγείται σε εξαφάνιση και για την κατάργηση των ΤΕΙ ούτε κουβέντα. Η ιδέα να πάρουν τα ΙΕΚ τη θέση των ΤΕΙ είναι από χέρι αποτυχημένη. Τα ΙΕΚ κάνουν επαγγελματική κατάρτιση. Η βάση του 10 νομοτελειακά οδηγεί σε κλείσιμο πανεπιστημιακών τμημάτων.
Η αγορά εν τω μεταξύ στενάζει από την έλλειψη τεχνιτών και από τον πληθωρισμό ετεροαπασχολούμενων και άνεργων πτυχιούχων πανεπιστημίου. Και όσο θα μειώνονται τα πανεπιστημιακά τμήματα τόσο θα αυξάνεται η ανεργία των ανειδίκευτων αποτυχημένων να εισαχθούν, οι σπουδές στο εξωτερικό και το brain drain….