Ο Αρχιεπίσκοπος Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου Χρυσόστομος Β’ (κατά κόσμον Ηρόδοτος Δημητρίου από την Τάλα της Πάφου) πέρασε στην ιστορία. Εκοιμήθη μετά από τη μακροχρόνια, μη αναστρέψιμη ασθένεια, στις 06:40 της 7ης Νοεμβρίου 2022 στο διαμέρισμά του στην Αρχιεπισκοπή, στη Λευκωσία.
Ο Χρυσόστομος ήταν ο Ιεράρχης των μεγάλων μεταρρυθμίσεων και των μεγάλων έργων. Προώθησε την αλλαγή του απαρχαιωμένου προηγούμενου καταστατικού χάρτη της Εκκλησίας. Προώθησε διεύρυνση της Ιεράς Συνόδου με την ανασύσταση των βυζαντινών επαρχιών/επισκοπών (Κωνσταντίας, Ταμασού, Τριμυθούντος, Καρπασίας, Λήδρας, Χύτρων, Αμαθούντος, Νεαπόλεως) μετά από οκτώ ολόκληρους αιώνες, όταν είχαν καταργηθεί επί φραγκοκρατίας από τους Λατίνους το 1222. Έτσι, η Εκκλησία της Κύπρου, ως Αυτοκέφαλος, πέτυχε να έχει πλήρη Σύνοδο (με τουλάχιστον 13 μέλη), το οποίο σημαίνει ότι πλέον μπορεί να συγκαλέσει Μείζονα και Υπερτελή Σύνοδο χωρίς να χρειάζεται η συμμετοχή άλλων Επισκόπων από άλλες Εκκλησίες. Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β’ πρότεινε και πέτυχε κατόπιν διαβουλεύσεων με την κυπριακή κυβέρνηση και το Υπουργείο Οικονομικών τη δημιουργία Ενιαίου Φορέα Μισθοδοσίας Εφημεριακού Κλήρου. Με αυτόν τον τρόπο πέτυχε την ανεξάρτητη μισθοδοσία του κλήρου και εξασφάλισε την αξιοπρεπή διαβίωση γηραιών και επαρχιακών κληρικών χωρίς να επιβαρύνεται το κράτος. Υλοποίησε ακόμα έναν πολύ φιλόδοξο στόχο πολλών προκατόχων του με την ίδρυση της Θεολογικής Σχολής της Εκκλησίας της Κύπρου.
Ο Χρυσόστομος είχε άποψη στο Κυπριακό και την προέβαλε με κάθε τρόπο. Οι θέσεις του στο εθνικό θέμα ήταν κρυστάλλινες. Ήταν ένας από εκείνους που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην απόρριψη από τους Έλληνες της Κύπρου του απαράδεκτου Σχεδίου Ανάν.
Πέραν όμως όλων των παραπάνω ο Χρυσόστομος τόλμησε όσο κανείς άλλος σε θέματα που για τους περισσότερους αποτελούσαν και αποτελούν κόκκινες γραμμές. Παρά τις σφοδρές αντιδράσεις (από την αδελφή του Μακαρίου Μαρία Χατζηκλεάνθους, φανατικών μακαριακών, του γλύπτη Νίκου Κοτζιαμάνη και ιδιοκτητών «τουριστικών» ειδών στην περιοχή της Αρχιεπισκοπής), τόλμησε να μεταφέρει στην ορεινή περιοχή της Ιεράς Μονής Κύκκουτο γιγαντιαίο μπρούντζινο άγαλμα (ύψους 10 μέτρων και βάρους 12 τόνων) του πρώτου πρόεδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’, το οποίο επί 21 χρόνια βρισκόταν στο προαύλιο της Αρχιεπισκοπής στην παλαιά πόλη της Λευκωσίας. Το άγαλμα τοποθετήθηκε στη θέση που βρισκόταν η προτομή του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού ο οποίος απαγχονίστηκε από τους Τούρκους την 9η Ιουλίου 1821! Τέλεσε ακόμα, παρά τις σφοδρές αντιδράσεις για πρώτη φορά επιμνημόσυνο δέηση στους τάφους των αδικοχαμένων στο προδοτικό πραξικόπημα Καταδρομέων. Των 22 καταδρομέων, των τραγικότερων μορφών του εμφυλίου πολέμου στην Κύπρου τα δίσεκτα χρόνια της δεκαετίας του ‘70.
Είχε και άτυχες στιγμές ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος. Η διαπόμπευση του αρχιμανδρίτη Παγκράτιου καταγράφεται στα πλέον αρνητικά του. Πολλές ενστάσεις υπάρχουν για την ορθότητα της Αναγνώρισης της αυτοκεφαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας χωρίς μάλιστα απόφαση της Ιεράς Συνόδου. Λέγεται, και μάλλον έτσι είναι, ότι διακατεχόταν από μια ενισχυμένη δόση αυταρχισμού. Εποικοδομητικού ίσως. Δεν τήρησε ακόμα την υπόσχεση που έδωσε αμέσως μετά την εκλογή του για πενταετή μόνο θητεία. Και μάλλον καλά έκανε. Ήταν και οικονομικός παράγοντας ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β’ έχοντας άποψη για τα πάντα ακόμη και για τα τραπεζικά. Για να μπορεί να επιτελέσει κοινωνικό έργο η εκκλησία απαντούσε. Και πανθομολογούμενος ο Χρυσόστομος ήταν αρωγός και προστάτης των φοιτητών και των οικονομικά ευάλωτων και δυστροπούντων συνανθρώπων μας. Και ο ίδιος έφυγε πάμπτωχος.
Υστερόγραφο: Ο τρόπος εκλογής του ήταν ομολογουμένως περίεργος. Άλλον Αρχιεπίσκοπο περιμέναμε όταν οι Μητροπολίτες κλείστηκαν στην Αρχιεπισκοπή, κι άλλος πρόεκυψε τελικά. Και ήταν η πρώτη φορά που η διαδικασία εκλογής διακόπηκε (κάτι που απαγορεύουν οι εκκλησιαστικοί κανόνες) για να συνεχιστεί την επόμενη μέρα! Σε καλό βγήκε τελικά.
Από όσα άκουσα κατά τη διάρκεια των επικήδειων περισσότερο κράτησα αυτό της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας: «Ελληνισμός και Κύπρος αποτελούν έννοιες αλληλένδετες»!

*Ο δρ Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή είναι καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Από το Μονάγρι Λεμεσού