Φέτος το Φόρουμ αυτό πραγματοποιήθηκε μεταξύ 16-20 Ιανουαρίου και είναι το πρώτο ανάλογης κλίμακας γεγονός μετά την εκδήλωση της πανδημίας Covid-19 και από την άποψη αυτή έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον να γίνουν γνωστά τα θέματα που αναδείχθηκαν και τα συμπεράσματα που αποκομίσθηκαν. Πριν όμως τη συνόψιση αυτών, κρίνεται σκόπιμο για τους μη ενημερωμένους να αναφερθούν μερικές πληροφορίες σχετικά με το ετήσιο αυτό γεγονός που συγκεντρώνει την παγκόσμια προσοχή, διότι επιχειρεί κάθε φορά να σηματοδοτήσει την υπάρχουσα κατάσταση και τις προοπτικές της σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ δημιουργήθηκε το 1971, ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός με διακηρυγμένο στόχο να προωθήσει την παγκόσμια συνεργασία σε πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και τη «δέσμευση στη βελτίωση της κατάστασης του κόσμου». Στον Οργανισμό αυτόν συμμετέχουν οι μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου, προβάλλοντας στην ετήσια συνάντηση τα «επιτεύγματά» τους, τις ιδέες τους με τελικό σκοπό την προσέλκυση επενδύσεων. Στη συνάντηση του Νταβός προσκαλούνται χιλιάδες εκπρόσωποι εταιρειών, πολιτικοί ηγέτες μεγάλων χωρών, όπως ο Πρόεδρος των ΗΠΑ και οι ηγεσίες της Ε.Ε. και του ΟΗΕ, αλλά και μεγάλοι οικονομικοί παράγοντες και διακεκριμένοι επιστήμονες, εκπρόσωποι θρησκειών, ενώ προσελκύονται και πολλές οργανώσεις πολιτών, ΜΚΟ, εκπρόσωποι ΜΜΕ και πολλές άλλες διασημότητες. Συνήθως κατά τη διάρκεια των εργασιών αυτού του Φόρουμ διοργανώνονται από αντιτιθέμενους φορείς και οργανώσεις δυναμικές αντιδράσεις που πολλές φορές οδηγούν σε καταστάσεις που αντιμετωπίζονται με σκληρά μέτρα καταστολής, συλλήψεις και φυλακίσεις, όπως για παράδειγμα έγινε φέτος με τη σύλληψη της πασίγνωστης Σουηδής συγγραφέα και ακτιβίστριας Γκρέτα Τούνμπεργκ. Αν και ο θεσμός του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ έχει καταγγελθεί για υποκρισία μεταξύ λόγων και έργων και έντονες αντιφάσεις, αφού καλούνται να προτείνουν λύσεις εκείνοι που δημιουργούν τα προβλήματα, το Φόρουμ έχει να επιδείξει και καλές στιγμές. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η συμμετοχή στο Φόρουμ το 1992 του Νέλσον Μαντέλα, που σηματοδότησε τον τερματισμό του απαρτχάιντ, κίνηση που βραβεύθηκε την επόμενη χρονιά με βραβείο Νόμπελ στο Νέλσον Μαντέλα και τον τότε Πρόεδρο της Νότιας Αφρικής.
Θα αναρωτηθεί βέβαια κανείς γιατί αυτό θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει, όταν γίνεται αρκετά μακριά και τα θέματα που χειρίζεται δεν μας αφορούν άμεσα ως πολίτες της δικής μας χώρας. Δεν είναι όμως έτσι, διότι τα όσα αναδεικνύονται σε τέτοιες διοργανώσεις, αποδεικνύεται ότι μας αφορούν σημαντικά, αφού αναφέρονται σε μείζονα ζητήματα που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή μας. Ιδιαίτερα η φετινή συνάντηση του Νταβός αναδεικνύει τις εκρηκτικές διαστάσεις που φαίνεται να λαμβάνει η Κλιματική Αλλαγή και τις επιπτώσεις της. Αξίζει λοιπόν να συνοψίσουμε σε ποιες διαπιστώσεις κατέληξε η πρόσφατη διεξαγωγή του Φόρουμ για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει ο πλανήτης στο άμεσο και απώτερο μέλλον. Σύμφωνα λοιπόν με την έκθεση του φετινού Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ με τίτλο «Οι Παγκόσμιοι Κίνδυνοι» (βλ. αναφορά), οι προβλέψεις δεν φαίνεται να είναι καθόλου καλές, όπως προκύπτει από τα δεδομένα του πίνακα, στον οποίο γίνεται η ιεράρχηση των κινδύνων στο άμεσο και μεσοπρόθεσμο μέλλον (2 και 10 χρόνια αντίστοιχα).
Αποκωδικοποιώντας τις εκτιμήσεις που αναγράφονται στον πίνακα, βλέπουμε ότι η πλειοψηφία των κινδύνων για το άμεσο και το μεσοπρόθεσμο μέλλον προέρχονται ή σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Έτσι στα επόμενα 2 χρόνια μετά την κρίση του κόστους ζωής που οξύνθηκε σε τεράστιο βαθμό λόγω της πανδημίας, της ενεργειακής κρίσης και της κρίσης αισχροκέρδειας που ακολούθησε, οι κίνδυνοι από τις καταστροφές λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων που προκαλούνται από την κλιματική κρίση καταλαμβάνουν την αμέσως επόμενη θέση, η αποτυχία στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής κατατάσσεται στην 4η θέση, και οι κίνδυνοι περιβαλλοντικών ζημιών μεγάλης κλίμακας καθώς και η αποτυχία της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή βρίσκονται στην 6η και 7η θέση αντίστοιχα. Οι κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή παίρνουν πολύ πιο επείγοντα χαρακτήρα στα επόμενα 10 χρόνια που για τους ρυθμούς που κινούνται οι υπεύθυνες για την κλιματική κρίση χώρες είναι σχεδόν αύριο. Έτσι στα επόμενα 10 χρόνια οι κίνδυνοι αποτυχίας στον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, για τις φυσικές καταστροφές λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων, την απώλεια της βιοποικιλότητας και την επακόλουθη αναπόφευκτη τεράστια αύξηση της μετανάστευσης που αποσταθεροποιεί τις γεωπολιτικές ισορροπίες, βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας.
Ακόμη και εάν οι κύριοι υπεύθυνοι για την πρόκληση της οικονομικής κρίσης είναι εκείνοι που μας προειδοποιούν γι’ αυτές, η αξία της κατανόησης και παραδοχής της κρισιμότητας των κινδύνων από την κλιματική κρίση έχει πολύ μεγάλη αξία. Διότι αυτό έρχεται σε επιβεβαίωση των συμπερασμάτων της συνδιάσκεψης COP27 που πραγματοποιήθηκε τον προηγούμενο Δεκέμβριο στην Αίγυπτο, σύμφωνα με την οποία οι στόχοι της συγκράτησης της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από 2οC μέχρι τέλους του αιώνα είναι ανέφικτοι και ο «κόσμος βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού» σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες.
Όλα τα παραπάνω οδηγούν σε ένα βέβαιο συμπέρασμα, ότι δηλαδή όλοι όσοι έχουν τις τύχες του κόσμου και των χωρών τους ιδιαίτερα στα χέρια τους, αδυνατούν ή αδιαφορούν για την τύχη του πλανήτη και της ανθρώπινης ζωής των επόμενων γενεών, διαχειριζόμενοι τα σχετικά ζητήματα με τρόπους που οδηγούν σε αλόγιστη εκμετάλλευση και κατασπατάληση των φυσικών πόρων του πλανήτη προς όφελος της συντριπτικής μειοψηφίας των ισχυρών παραγόντων της γης. Αγνοούν όμως την απλή αλήθεια ότι το περιβάλλον δεν ανήκει επιλεκτικά σε κάποιους, αλλά περιλαμβάνει τους πάντες και ότι όλοι, ανεξάρτητα από την ένταση, θα βιώσουν τις συνέπειες από την καταστροφική διαχείρισή του. Γι’ αυτό η ευθύνη πλέον πρέπει να περάσει στα χέρια όλων των ανθρώπων και των «λαών».
Αναφορά: World Economic Forum 2023. The Global Risks Report 2023, 18th Edition Insight Report.

*Ο Χρίστος Τσαντήλας είναι γεωπόνος, δρ. Εδαφολογίας, ερευνητής, πρ. διευθυντής Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ
(e-mail: christotsadilas@gmail.com)