* Από την Κατερίνα Κόσσυβα

Το χώρο της κεντροαριστεράς τον κάλυπτε για αρκετές δεκαετίες το ΠΑΣΟΚ, που ξεκίνησε σαν κίνημα για την Αλλαγή και εξελίχτηκε σ’ ένα κόμμα που απέρριπτε στην πορεία πολλές από τις αποσκευές του για να γίνει πιο ευέλικτο στην ενσωμάτωσή του στο παραδοσιακό πολιτικό σκηνικό. Το σύνθημα της αλλαγής ενθουσίασε ευρύτατα στρώματα του ελληνικού λαού που επιθυμούσε την αλλαγή στη ζωή του. Ένα μέρος των ψηφοφόρων προέρχονταν από τη Δεξιά. Ήταν αυτοί που συνειδητοποίησαν ότι ο εγκλωβισμός στην κομματική λογική «ελιά και Κώτσο βασιλιά» δεν μπορούσε να συνεχιστεί άλλο. Τα αστικά στρώματα διευρύνθηκαν και απαιτούσαν καλύτερους όρους ζωής, άνοδο του βιοτικού επιπέδου, καλύτερη παιδεία, εθνικό σύστημα υγείας κ.λ.π. Το ΠΑΣΟΚ έκανε αρκετές αλλαγές και πέτυχε να ενσωματώσει στους κόλπους του, τους νεόκοπους ψηφοφόρους του τους προερχόμενους από τη Δεξιά. Έτσι δημιουργήθηκε ένα μικροαστικό στρώμα που ζούσε καλά. Το ΠΑΣΟΚ, αφομοιώνοντας τα μηνύματα της παραδοσιακής Δεξιάς, φρόντισε να δημιουργήσει ένα πελατειακό κράτος, ώστε η μετακίνηση των ψηφοφόρων από άλλα κόμματα να μην είναι ευκαιριακή.

Δυστυχώς η υιοθέτηση λογικών και πρακτικών της Δεξιάς και η αδυναμία του ΠΑΣΟΚ για τη δημιουργία κράτους οργανωμένου κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα οδήγησε σταδιακά στη συρρίκνωση του κόμματος και στην έξοδο απ’ αυτό μελών και οπαδών που πίστεψαν στην αλλαγή. Η μη πάταξη της φοροδιαφυγής, η μη επίλυση του ενιαίου μισθολογίου και του ασφαλιστικού, οι λαϊκιστικές επιλογές, η αδυναμία αντιμετώπισης των συντεχνιακών και των κάθε είδους συμφερόντων και η μη υιοθέτηση μιας σειράς αναγκαίων μέτρων, που θα είχαν ως συνέπεια την απώλεια ψηφοφόρων, είχαν σαν αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του χώρου και το χειρότερο τη χρεοκοπία του κράτους οικονομική, πολιτική και ηθική. Μετά την κρίση αυτό έγινε πανηγυρικά. Η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ ταυτίστηκαν σε τέτοιο βαθμό, στην προσπάθειά τους να διασωθούν και να εμφανιστούν ως εθνικοί σωτήρες, με αποτέλεσμα να χαθεί παντελώς η αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος. Το προοδευτικό προσωπείο του ΠΑΣΟΚ υπέστη σοβαρό πλήγμα. Οι μάσκες έπεσαν. Ταυτίστηκε με τη Δεξιά σ’ όλες τις επιλογές. Κάποιες μάλιστα απ’ αυτές, όπως ο φόρος ακίνητης περιουσίας, είχαν σαν εμπνευστή και εκτελεστή τον αρχηγό του εναπομείναντος ΠΑΣΟΚ, τον κ. Βενιζέλο.

 Η ΔΗΜΑΡ μέσα σ’ αυτό το πολιτικό σκηνικό δεν άντεξε. Η αριστερή της ταυτότητα δεν της επέτρεπε την υιοθέτηση μέτρων που έθιγαν τα λαϊκά στρώματα και τα εθνικά συμφέροντα. Ο ευρωπαϊκός της προσανατολισμός δέχτηκε ισχυρό πλήγμα, γιατί της στέρησε τις αναφορές στην ηγεσία της ευρωπαϊκής ένωσης, που κυριαρχείται από δυνάμεις που εκπροσωπούν τον πιο αδίστακτο καπιταλισμό. Ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός για μας σήμαινε δημιουργία ενός σύγχρονου κράτους, μέσα σε μια οικογένεια λαών με πολλά κοινά χαρακτηριστικά, απαλλαγμένου από τις αγκυλώσεις του παρελθόντος και μεταρρυθμίσεις σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Πιστέψαμε πως, έστω και την τελευταία στιγμή με την απειλή της χρεοκοπίας, τα δύο τότε μεγάλα κόμματα θα συνέρχονταν και θα επέλεγαν το εθνικό κι όχι το κομματικό συμφέρον. Αυτό βέβαια δεν έγινε, η ΔΗΜΑΡ συνεθλίβη από τους δύο κυβερνητικούς εταίρους, η κρίση συνεχίζεται και επιζητεί σωτήρα. Κι επειδή το πολιτικό σύστημα εφευρίσκει λύσεις, η λύση φαίνεται να έρχεται από το ΣΥΡΙΖΑ.

 Ένα μέρος του μικροαστικού στρώματος, που είχε συνηθίσει στην ευμάρεια που του πρόσφερε το μεγάλο φαγοπότι του ΠΑΣΟΚ, ήταν το πρώτο που αντέδρασε και στράφηκε με πρωτοφανές μένος κατά των πολιτικών ηγεσιών, που μέχρι τότε συντηρούσε και υπέθαλπε. Συνηθισμένο στις εύκολες υποσχέσεις και στη πολιτική δημαγωγία του παρελθόντος, αναζήτησε την ελπίδα εκεί που την έβρισκε. Η έξοδος από την κρίση αποδείχτηκε για την Ελλάδα η πιο επώδυνη απ’ όλες τις χώρες που είχαν παρόμοιο πρόβλημα, κυρίως λόγω της ανικανότητας της πολιτικής ηγεσίας. Η δεύτερη κύρια αιτία είναι η αδυναμία συνεννόησης του πολιτικού κόσμου και η πολιτική εκμετάλλευση της κρίσης από το ΣΥΡΙΖΑ. Το αξιακό σύστημα της Αριστεράς μπήκε στο περιθώριο και κύριος στόχος ήταν η εκμετάλλευση του θυμού και της αντίδρασης του «λαού», ακόμη και με την υιοθέτηση μέτρων που μέχρι τώρα χλεύαζε. Όμως για ποιο λαό μιλάμε; Οι συντεχνίες του ευρύτερου δημόσιου τομέα, με τους παχυλούς μισθούς, τις συντάξεις και τα παχυλά εφάπαξ, συμπεριλαμβάνονται στο «λαό»; Ή όπως κάνει και το Κ.Κ.Ε., όποιος απεργεί επειδή χάνει τα «κεκτημένα δικαιώματα» του παρελθόντος έχει δίκαιο; Έτσι θα διαχειριστεί αύριο και την εξουσία, αν του τη δώσει ο ελληνικός λαός; Κι εδώ τίθεται θέμα πολιτικής ηθικής. Αν δεν μπορείς να κάνεις όσα υπόσχεσαι, και ξέρεις ότι δεν μπορείς να τα κάνεις, τότε το λιγότερο που κάνεις με τις εύκολες υποσχέσεις, είναι να ψεύδεσαι. Άραγε αυτό ήθελε η Αριστερά του Κύρκου και του Παπαγιαννάκη; Τους εύκολους οπαδούς ή τους ιδεολόγους; Μια σειρά ερωτήματα που μένουν αναπάντητα μπροστά στο στόχο της εξουσίας. Όμως μια μεγάλη μερίδα του λαού έχει πονέσει πολύ κι είναι πλέον δύσπιστη στις υποσχέσεις.

Η ΔΗΜΑΡ ήταν το μόνο κόμμα που θα μπορούσε να πρωταγωνιστήσει στην αλλαγή του πολιτικού σκηνικού. Δεν μ’ ενδιαφέρει αν θα ήταν ο 2ος ή ο 3ος πόλος. Έχει χυθεί πολύ μελάνι σ’ ανούσια πράγματα. Θα ήταν ο πόλος που θα συγκέντρωνε όλες τις λογικές φωνές που επιθυμούσαν την εθνική συνεννόηση για την έξοδο από την κρίση. Δυστυχώς όμως τόσο οι αγκυλώσεις ενός τμήματος της ΔΗΜΑΡ που δεν δέχονταν το άνοιγμα της Αριστεράς σ’ ευρύτερα κοινωνικά και πολιτικά σύνολα, όσο και οι ατολμίες του προέδρου την καθήλωσαν στο 1,2 και της στέρησαν τη δυνατότητα να παίξει αυτό το ρόλο. Ήταν το μόνο κόμμα που δεν αμφισβητούνταν η αξιοπιστία του, που ο αρχηγός του ήταν ο πιο δημοφιλής σ’ όλες τις δημοσκοπήσεις. Πολίτες από Δεξιά μέχρι Αριστερά εμπιστεύονταν και τον αρχηγό και τη ΔΗΜΑΡ. Η αξιοπιστία χάθηκε από τις παλινδρομήσεις και την έλλειψη καθαρού λόγου. Η ανασύνταξη του κόμματος είναι ένα εγχείρημα δύσκολο. Το Συνέδριο πήρε κάποιες αποφάσεις μέσα σ’ ένα κλίμα ψυχολογικά άσχημο. Μπροστά στον κίνδυνο διάλυσης, επικράτησαν επιλογές αυτοσυντήρησης ενός κόμματος που πλέον οδηγούνταν στην εσωστρέφεια, αφού η πιθανότητα εξωστρεφούς συμπεριφοράς έχει απωλεσθεί.

Κι ερχόμαστε στο παρόν. Οι καιροί απαιτούν υπερβάσεις κι όχι επιστροφή σε επιλογές του παρελθόντος. Κανένα κοινωνικό στρώμα δεν ήταν έτοιμο για υπερβάσεις. Κανένα πολιτικό κόμμα δεν μπόρεσε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Η αστική τάξη φρόντισε να διαφυλάξει τα συμφέροντά της, οι επαγγελματικές συντεχνίες αναπολούν τα περασμένα μεγαλεία. Ποιος θα ηγηθεί ενός εθνικού διαφωτισμού; Εδώ βρίσκει εφαρμογή το σύνθημα «όλοι μαζί μπορούμε» .Η λύση θα έρθει από τις ηγεσίες ή από τη βάση; Πιστεύω πως είναι καιρός να μιλήσει η βάση. Σοβαρές και λογικές φωνές υπάρχουν. Μόνο που είναι διάσπαρτες. Είναι καιρός να συνενωθούν όλες οι ρεαλιστικές φωνές που θα τολμήσουν τις υπερβάσεις που απαιτούν οι καιροί. Είναι ο καιρός της «ευθύνης των πολιτών», όχι όπως την εννοεί ο κ. Τσίπρας, που θεωρεί ότι η ευθύνη των πολιτών συνίσταται στην ψήφιση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά της «ευθύνης των πολιτών» απέναντι στα εθνικά θέματα.

Ένα ελπιδοφόρο μήνυμα προς αυτή την κατεύθυνση έρχεται από την κίνηση των 8, που θα ήταν πολύ περισσότεροι αν δεν λειτουργούσαν οι γνωστοί κομματικοί μηχανισμοί που εξαπολύουν μύδρους περί «προδοτών» και «αποστατών». Κι εδώ είναι που θλίβεται κανείς. Ακόμη η Αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί ν’ απεμπλακεί από τα φαντάσματα του παρελθόντος, δεν μπορεί να δει μια διαφορετική άποψη, δεν μπορεί να πάψει να βλέπει μπροστά του αποστάτες και προδότες; Συντάσσομαι κι επικροτώ ανεπιφύλακτα την κίνηση των 8 για εθνική συνεννόηση όχι μόνο στο θέμα της εκλογής του Προέδρου, αλλά και στην αναθεώρηση του συντάγματος και στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας και στην αντιμετώπιση του κορυφαίου προβλήματος της ανεργίας. Ας αφήσουμε, επιτέλους, αυτές τις φωνές να μιλήσουν ελεύθερα, ν’ ακουσθούν, να πολλαπλασιαστούν και να φέρουν τις πολιτικές ανατροπές που ποθεί ένα μεγάλο μέρος του σκεπτόμενου ελληνικού λαού .Στη διακήρυξή τους, άλλωστε, τονίζουν ότι δεν απευθύνονται στις ηγεσίες, αλλά στη βάση. Είναι κρίμα να περιμένουμε ακόμη την εθνική συνεννόηση από τη συνεννόηση Σαμαρά – Τσίπρα. Είναι κρίμα μια τέτοια πρόταση να πέσει στο κενό και να μην ευοδωθεί . Είναι κρίμα για μια ακόμη φορά να επικρατήσουν οι κομματικές λογικές και να μην ακουσθεί η βάση. Ας μην εγκλωβιστούμε στα στενά κομματικά συμφέροντα πριν είναι αργά. Κι ας σκεφτεί κι ο ΣΥΡΙΖΑ πως αυτή τη συνεννόηση, που υποσκάπτει σήμερα, θα τη χρειαστεί αύριο, αλλά πιθανόν να μην τη βρίσκει αν έχει κλείσει όλες τις γέφυρες επικοινωνίας. Άλλωστε οι δημοτικές εκλογές απέδειξαν ότι όπου και ό,τι πέτυχε ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν αποτέλεσμα συνεργασίας.

* Η Κατερίνα Κόσσυβα ήταν υποψήφια ευρωβουλευτής της ΔΗΜΑΡ