Αυτό που θρηνεί η Βοστόνη είναι η χαμένη της αθωότητα...
Εκείνο που ανακαλύπτει είναι η αντοχή της, όταν αυτή αποκτάται μέσα από αντιξοότητες...
Ένας Λαρισαίος ειδικευόμενος ψυχίατρος, που ατό τον καιρό κάνει ένα τμήμα της μετεκπαίδευσής του στην Ψυχιατρική Κλινική του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Tufts της Βοστώνης, ο Χρήστος Λιάπης ζει από κοντά τα διαδραματιζόμενα στην αμερικανική μεγαλούπολη.
Απείχε μόλις δύο τετράγωνα από το σημείο των εκρήξεων με κατεύθυνση τον χώρο του τερματισμού, στην κορυφαία εκδήλωση μαζικού αθλητισμού της ανατολικής ακτής.
Θα ακολουθούσε τους φίλους του, σε ένα από τα δεκάδες πάρτι που ήδη ξεκινούσαν σε κάθε –σχεδόν- γωνιά της Boylston Street, του δρόμου που έμελε να ταυτίσει το όνομά του με το αιματοκύλισμα μιας ειρηνικής και πανηγυρικής εκδήλωσης.
Μια βδομάδα μετά, με τον έναν ύποπτο να κείτεται ήδη νεκρός και τον αδερφό του να έχει συλληφθεί από το σύνολο των ομοσπονδιακών και πολιτειακών υπηρεσιών ασφαλείας της Μασαχουσέτης, η πιο «ευρωπαϊκή» από τις πόλεις και τις πολιτείες των ΗΠΑ, φημισμένη για τα πανεπιστήμιά της, τις αθλητικές της ομάδες και το φιλελεύθερο πνεύμα της, ακαδημαϊκή (και φυσική για τον πρώτο) τροφός προσωπικοτήτων όπως ο John Fitzgerald Kennedy Jr και ο Martin Luther King Jr. και συνηθισμένος προθάλαμος του Λευκού Οίκου για τους γερουσιαστές και τους κυβερνήτες της αλλά και λίκνο των μελλοντικών παγκόσμιων και τοπικών ηγετών που αποφοιτούν με τα «βαριά» ακαδημαϊκά χαρτιά του Harvard, του ΜΙΤ, του Tufts και των υπόλοιπων Πανεπιστημίων και Κολεγίων της Νέας Αγγλίας, η Βοστόνη –όπως και η Μασαχουσέτη- αποτελούν περισσότερο σύμβολο, παρά πόλη και πολιτεία.
Και για τον λόγο αυτόν, αυτό που ετρώθη ανεπανόρθωτα την περασμένη Δευτέρα είναι το ξεχωριστό περιεχόμενο μιας σειράς συμβολισμών. Οι δύο βομβιστές, ανεξάρτητα από το αν λειτουργούσαν μόνον οι δυο τους ή οργανωμένα, κατάφεραν να πλήξουν την καρδιά της αμερικανικής δημοκρατίας. Μιας δημοκρατίας που, ανεξάρτητα από τον τρόπο που εξωτερικεύεται στο διεθνές επίπεδο, σε όρους εσωτερικής πολιτικής βασίζεται στην ειρηνική συνύπαρξη των διαφορετικών χαρακτηριστικών και στη γόνιμη διαπολιτισμική σύνθεση, με στόχο την εξασφάλιση και τη μεγιστοποίηση της ατομικής και συλλογικής προόδου. Αυτό το ιδεολογικό υπόβαθρο είχε ενδυθεί την περασμένη Δευτέρα με τα ωχροκύανα αθλητικά πανωφόρια του Μαραθωνίου της Βοστόνης. Αυτό το πνεύμα ειρηνικής συνύπαρξης, επιβράβευσης της ατομικής προσπάθειας και συλλογικής πορείας προς τα εμπρός εξωτερίκευε το ανοιξιάτικο χαμόγελό του στους κήπους και τις λίμνες των τόσο ταλαιπωρημένων από τον φετινό χειμώνα Boston Common και Boston Public Gardens.
Οι δρομείς, διέσχιζαν τα τελευταία χιλιόμετρα της κοπιαστικής τους διαδρομής, περνώντας πάνω από τη φωτεινή μαρμαρυγή του ποταμού Charles, γεφυρώνοντας τον αρχαίο συμβολισμό του Μαραθωνίου ως νίκης της δημοκρατίας ενάντια στη βαρβαρότητα και ως κυριαρχίας του πνεύματος και της επιμονής πάνω στο σώμα και την ύλη, με τη σύγχρονη συγκυρία που απαιτεί και αναζητά τη σύνθεση και το ανοικτό πνεύμα για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων αντιξοοτήτων που μας ταλανίζουν. Η φωτεινή πλευρά της Αμερικής, μακριά από κάθε μορφή επεκτατισμού, μιλιταρισμού και υλισμού που δυστυχώς συχνά σαπροφυτούν μαζί με τις γυαλιστερές εκφάνσεις του «αμερικανικού ονείρου», μετέφερε με υπερηφάνεια και αισιοδοξία το προαιώνιο νικηφόρο μήνυμα του Φειδιππίδη, του πρώτου Μαραθωνοδρόμου. Τα φωτισμένα πρόσωπα των χιλιάδων φοιτητών της Βοστώνης που από όλες τις γωνιές της υφηλίου είναι μαζεμένα στον ακαδημαϊκό αυτόν λίκνο του φιλελεύθερου πνεύματος της συνύπαρξης και της επιτυχίας, αναζητούσαν με άπληστη επιμονή τα γνώριμα πρόσωπα των φίλων τους ανάμεσα στους δρομείς. Και τότε έγινε το κακό....
Οι εκρήξεις, ο πανικός που ακολούθησε, οι σειρήνες, οι ακρωτηριασμένοι και οι νεκροί. Η Κινέζα φοιτήτρια, η Αμερικανίδα σερβιτόρα και ο 8χρονος μικρούλης από το Arlington, που όπως αναφέρει ο Πρόεδρος Ομπάμα, από τους δέκτες μου, την ώρα ακριβώς που γράφω, «αντανακλούν τη διαφορετικότητα της Αμερικής».
Καθώς οι άνδρες της ασφάλειας δεν με άφησαν να προσεγγίσω στο σημείο των τραυματιών, παρά την επίκληση της ιατρικής μου ιδιότητας, έσπευσα στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, για να προσφέρω εθελοντικά τις υπηρεσίες μου.
ΣΟΚ
Τις επόμενες ημέρες, η Βοστόνη δίνει την εικόνα μιας πόλης σε μετατραυματικό σοκ. Με συνεχείς επαναβιώσεις του τραύματος στα πρωτοσέλιδα και τους τηλεοπτικούς της δέκτες, με το εμπορικό της κέντρο κενό και αποκλεισμένο, μια μαύρη τρύπα στον πολεοδομικό της ιστό, σαν τα μνημονικά κενά των πασχόντων από PTSD.
«Εχθές ήμαστε λυπημένοι, σήμερα είμαστε θυμωμένοι»... «Τρία πράγματα παίρνουμε σοβαρά στη Βοστόνη: Την πολιτική, τα σπορ και την εκδίκηση» Αυτοί είναι μερικοί από τους τίτλους των εφημερίδων και των βασικών αρθρογράφων της Boston Globe και της Boston Herald. Ευτυχώς, ο Πρόεδρος Ομπάμα, στις πρώτες του δηλώσεις, δεν απαντά υβριστικά και αλαζονικά όπως ο Πρόεδρος Μπους ο νεότερος το 2001 μετά την επίθεση στους δίδυμους πύργους. Βέβαια, τα μεγέθη, σε επίπεδο θυμάτων και υλικών ζημιών είναι δυσανάλογα, είναι όμως συγκρίσιμα στο επίπεδο των συμβολισμών. Μια ολόκληρη πόλη μουδιασμένη, μέχρι να εντοπιστούν οι ύποπτοι. Μια ολόκληρη πόλη σε καραντίνα μέχρι να συλληφθεί και ο δεύτερος εξ αυτών.
Όμως, αντί για τη ρητορική της αντεκδίκησης που βασίλευε μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, μια λέξη κυριαρχεί σε όλες τις εκφράσεις των θεσμικών αντανακλαστικών των ΗΠΑ, μια λέξη ψυχιατρικής προέλευσης και ονοματολογίας: resilience. Λέξη η οποία μεταφράζεται περιφραστικώς ως η αντοχή που αποκτάται μέσα από την έκθεσή μας σε αντιξοότητες.
Και, παρά τον ιδιαίτερα υπερβολικό τρόπο με τον οποίον (ίσως και για επικοινωνιακούς λόγους) αντέδρασαν οι αμερικανικές αρχές κατά την καταδίωξη του δευτέρου υπόπτου -που ενώ αυτός κρυβόταν σε μια βάρκα στο Watertown, «παρκαρισμένη» στην αυλή ενός σπιτιού- εκδόθηκε σύσταση για περιορισμό και εν μέρει απαγόρευση της κυκλοφορίας σε ολόκληρη τη Βοστόνη, το πνεύμα της λελογισμένης διαχείρισης της κρίσης τελικά πρυτάνευσε. Χωρίς αντιτρομοκρατικές και εθνικιστικές κορώνες περί παγκόσμιας σταυροφορίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας ανά την υφήλιο. Χωρίς λεονταρισμούς του τύπου «αποστολή εξετελέσθη». Απλά ένα ελαφρώς υπερναπληρωτικό «οι τρομοκράτες διάλεξαν να ανακατευτούν με τη λάθος πόλη», από τα χείλη του ίδιου του Ομπάμα, μαζί με μια αναφορά στην ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να συνθέτουν την πολυπλοκότητα και να αφομοιώνουν ότι καλύτερο έχει να τους προσφέρει το διαφορετικό. Ακόμη και όταν τους πληγώνει με αυτοσχέδιες βόμβες που κρύβουν φονικά καρφιά και μεταλλικά θραύσματα, μέσα σε χύτρες ταχύτητας.
Γιατί η γόνιμη πολυπολιτισμική σύνθεση, εκπεφρασμένη ως η ύψιστη αρετή της δημοκρατίας, στο τέλος, θριαμβεύει πάνω στη βαρβαρότητα, την επιθετικότητα και τη μισαλλοδοξία και ο Φειδιππίδης, αυτό το προαιώνιο παράδειγμα της αντοχής (που πλέον στη Βοστόνη την αποκαλούμε resilience!) θα καταφέρνει –διαχρονικά- να φτάνει στη γραμμή του τερματισμού, μεταφέροντας το νικηφόρο μήνυμα της νίκης, απέναντι στις ορδές της κάθε βάρβαρα επιχειρούμενης κατάκτησης, είτε αυτή μετέρχεται στρατιωτικών, πολεμικών, οικονομικών ή ηθικών μέσων.
Ταμερλάνος ήταν το όνομα του πρώτου Τσετσένου βομβιστή. Αυτή τη στιγμή, βράδυ Παρασκευής 19 Απριλίου, στο κέντρο της Βοστώνης, οι Αμερικάνοι και οι χιλιάδες φοιτητές και μετανάστες της πόλης, ξεχύνονται στους δρόμους για να πανηγυρίσουν τη λύτρωσή τους από τον φόβο που τους στοίχειωνε τις τελευταίες μέρες. Ο Ταμερλάνος κείτεται νεκρός από τις σφαίρες των υπηρεσιών ασφαλείας και ο αδερφός του φορά χειροπέδες. Η αληθινή νίκη –όμως- κρύβεται αλλού. Όχι σε αυτή τη χολιγουντιανή υπερβολή που εναλλάσσει εικόνες στρατιωτικών οχημάτων στους δρόμους της Βοστόνης με πανηγυρικά επινίκια. Η αληθινή νίκη κρύβεται στα θεσμικά αντανακλαστικά της υπερδύναμης και του Προέδρου της, που αυτή τη φορά προέταξε την αξία της αμοιβαιότητας, της συλλογικότητας και της απελευθέρωσης από το μίσος, αντί να σκιαμαχεί μισαλλόδοξα και μανιχαϊστικά με προκατασκευασμένους συνωμότες και παγκόσμιους τρομοκράτες.
Αυτή είναι η αληθινή νίκη. Γιατί, αν οι ΗΠΑ είχαν αντιδράσει αλλιώς, αυτό που δεν πέτυχαν οι βαρβαρικές ορδές του Ξέρξη στον Μαραθώνα, αυτό που δεν κατόρθωσαν μερικούς αιώνες αργότερα τα στίφη του Μογγόλου πολέμαρχου Ταμερλάνου, υπήρχε κίνδυνος να το πετύχει ο νεαρός Ταμερλάνος από την Τσετσενία και ο ακόμη πιο νέος αδερφός του.
Τη δαιμονοποίηση και την κυριαρχία της απροσδιόριστης απειλής, απέναντι στην πρόοδο, την ισότητα και την ατομική και συλλογική προκοπή θέλανε να πετύχουν, για αυτό αφαίρεσαν και απείλησαν ζωές αθώων... ανάμεσά τους και τη δική μου. Αλλά τελικώς, «ΝΕΝΙΚΗΚΑΜΕΝ»
Το διαισθάνονται αυτό –βαθιά μέσα τους- οι Βοστονέζοι, για αυτό κορνάρουν δαιμονιωδώς κάτω απ’ το παράθυρό μου στην Charles Street....και ας δίνουν την εικόνα πως πανηγυρίζουν για μια σύλληψη του FBI....«ΝΕΝΙΚΗΚΑΜΕΝ».
