Την διέσχιζε από τη μια άκρη στην άλλη και όπως φαίνεται και στη δημοσιευόμενη φωτογραφία, την χώριζε στη μέση. Ξεκινούσε από τον λόφο του Φρουρίου και κατέληγε στην κατοικία του αξιωματικού του Ιππικού Βερύκιου, έναν αρχιτεκτονικά περίεργο πύργο ο οποίος βρισκόταν στη διασταύρωση με την σημερινή οδό Μουρούζη, λίγο πριν από την Ηρώων Πολυτεχνείου. Σήμερα βέβαια, μετά την αποκάλυψη του Αρχαίου Θεάτρου, ο δρόμος αυτός δεν φθάνει στο ύψος της αρχαίας ακροπόλεως, αλλά σταματά στην οδό Βενιζέλου.

Κατά τη διάρκεια των 135 χρόνων της σύγχρονης ιστορίας της Λάρισας, η ονομασία του μεγάλου αυτού δρόμου άλλαξε αρκετές φορές έως ότου αποκτήσει την γνωστή της σήμερα ονομασία: οδός Αλεξάνδρου Παπαναστασίου. Στη συνέχεια θα αναφερθούν με τη σειρά όσα ονόματα έχουν εντοπισθεί για τον συγκεκριμένο δρόμο όλα αυτά τα χρόνια, μερικά εκ των οποίων ίσχυσαν επισήμως, αλλά δεν καθιερώθηκαν ποτέ στην καθημερινή ζωή των κατοίκων.

--Πρώτη ονομασία της ήταν οδός Ακροπόλεως. Είναι προφανής ο συμβολισμός. Ήταν ο δρόμος της πόλεως που οδηγούσε στο κεντρικότερο σημείο της, στην Ακρόπολη, δηλαδή στον λόφο που έχει από χρόνια επικρατήσει να ονομάζεται εσφαλμένα Φρούριο[1].

--Τον Οκτώβριο του 1920 ο βασιλέας Αλέξανδρος (1883-1920)πέθανε σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή από δάγκωμα μιας μαϊμούς που υπήρχε στους βασιλικούς κήπους στο Τατόι. Το Δημοτικό Συμβούλιο της Λάρισας προς τιμήν του μετονόμασε την Ακροπόλεως σε οδό Βασιλέως Αλεξάνδρου. Όμως η νέα ονομασία δεν υιοθετήθηκε παρά μόνον από τις επίσημες αρχές. Σχεδόν μέχρι το 1940 συναντάμε σε διαφημίσεις, σε εμπορικές επιστολές, σε λογότυπους καταστημάτων και σε επιστολικά δελτάρια την παλιά ονομασία, Ακροπόλεως.

--Μετά το δικτατορικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936 του Ιωάννη Μεταξά, ο κεντρικός αυτός δρόμος μετονομάσθηκε και πάλι, τώρα σε οδό Βασιλίσσης Σοφίας για να τιμηθεί η βασιλομήτωρ Σοφία (1870-1932)[2]. Η ονομασία αυτή διατηρήθηκε μέχρι τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης.

--Επί δημαρχίας Απ. Χονδρονάσιου και Αριστείδη Λαμπρούλη, περίοδο κατά την οποία άλλαξαν στη Λάρισα οι ονομασίες όλων των δρόμων που έφεραν βασιλικά ονόματα, μετονομάσθηκε σε Δημοκρατίας και σύντομα σε οδό Αλεξάνδρου Παπαναστασίου[3], για να τιμηθεί ο ηγέτης του δημοκρατικού φιλελεύθερου χώρου του μεσοπολέμου. Η ονομασία αυτή διατηρείται μέχρι σήμερα.

Προπολεμικά, διασχίζοντας την ευθεία διαδρομή του δρόμου αυτού συναντούσε κανείς

σπουδαία κτίρια, τα οποία μπορεί να τα εντοπίσει έστω και με κάποια δυσκολία στην δημοσιευόμενη εικόνα, η οποία αποτελεί λεπτομέρεια αεροφωτογραφίας του 1917. Την περίοδο εκείνη του εθνικού διχασμού τα γαλλικά στρατεύματα στον δρόμο τους προς την Αθήνα κατέλαβαν τη Λάρισα και κάποιο γαλλικό αεροπλάνο αποτύπωσε την πόλη από ψηλά. Η ευκρίνεια των κτιρίων δεν είναι πολύ καλή, αλλά με καλό χωροταξικό προσανατολισμό μπορεί κανείς να αναγνωρίσει πολλά ιστορικά κτίρια.

Η οδός Ακροπόλεως ξεκινά από τον λόφο αφού αφήσει πίσω του το μπεζεστένι και αριστερά στο βάθος την εκκλησία του Αγ. Αχιλλίου. Στην αρχή του δρόμου βρίσκεται ο πύργος του παλιού ρολογιού που δεν είχε ακόμη ωρο-λεπτοδείκτες. Το πρώτο τμήμα της μέχρι την οδό Μακεδονίας (Βενιζέλου) είναι κατηφορικό και μαζί με τα διπλανά καταστήματα[4] καλύπτουν από χρόνια το αρχαίο θέατρο.

Όταν φθάνει το μάτι μας στην πλατεία προβάλλει το υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας, δεξιότερα το ξενοδοχείο «Στέμμα» και δίπλα η Λέσχη Ασλάνη. Μπροστά τους εκτείνεται η Κεντρική Πλατεία Θέμιδος, στο κέντρο της οποίας μόλις διακρίνεται η εξέδρα όπου έδιναν τις υπαίθριες συναυλίες τους η Φιλαρμονική του Δήμου και η Στρατιωτική Μπάντα. Ακολουθεί το αρχοντικό του Νικ. Καρανίκα και αμέσως μετά το κτίριο του Νικόδημου που εξυπηρετούσε για πολλά χρόνια τις υπηρεσίες της Νομαρχίας. Πιο κάτω, στη διασταύρωση με την Αθ. Διάκου προβάλλει το κτίριο της Τράπεζας Αθηνών, εκεί όπου σήμερα στεγάζεται το Ταχυδρομείο.

Στην περιοχή του σημερινού κτιρίου της Περιφέρειας ο χώρος είναι ελεύθερος από κτίρια και μετά από ένα τετράγωνο, στη διασταύρωση με την οδό Ηπείρου διακρίνεται η εκκλησία του Αγ. Νικολάου με την ευρύχωρη αυλή της. Την εποχή εκείνη η οικιστική ανάπτυξη της Λάρισας από την πλευρά αυτή σταματούσε εδώ και μέχρι εκεί που τελειώνει η φωτογραφία υπήρχε αριστερά μόνον ένα κτίριο που μόλις διακρίνεται και είναι ο Πύργος του Βερύκιου, ενώ δεξιά η πόλη επεκτείνονταν μέχρι την σημερινή Ηρώων Πολυτεχνείου, που την εποχή εκείνη ήταν μία φαρδιά τάφρος.

Αν σήμερα σας κούρασα τα μάτια, συγχωρέστε με. Όμως η φωτογραφία αυτή όταν την αντικρύσει κανείς ολόκληρη βλέπει αποτυπωμένη τη Λάρισα έτσι όπως ήταν πριν εκατό χρόνια και νομίζω ότι κάποια στιγμή αξίζει τον κόπο να κυκλοφορήσει σε μεγέθυνση.

-----------------------------------------------------

[1]. Ποτέ δεν υπήρξε φρούριο ή κάστρο σ’ αυτόν τον χώρο, παρά μόνον η ακρόπολη της αρχαίας Λάρισας. Η ονομασία Φρούριο προήλθε προφανώς από την παρουσία κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας της τουρκικής κλειστής αγοράς, το λεγόμενο μπεζεστένι, το οποίο θεωρείτο για μεγάλο χρονικό διάστημα από τους κατοίκους της πόλεως ότι ήταν αρχαιοελληνικό ή μεσαιωνικό κάστρο.

[2]. Η βασίλισσα Σοφία πέθανε στην εξορία τον Ιανουάριο του 1932 και ενταφιάσθηκε στην Ιταλία. Τον Νοέμβριο του 1936 τα οστά της, μαζί με τα οστά του συζύγου της βασιλέα Κωνσταντίνου και της βασίλισσας Όλγας, μεταφέρθηκαν στο Τατόι. Την ίδια περίοδο τιμήθηκε και στην Αθήνα με την μετονομασία κεντρικής Λεωφόρου σε Βασιλίσσης Σοφίας, η οποία υπάρχει μέχρι σήμερα.

[3]. Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου (1876-1936) ήταν από τους πρωτεργάτες της σοσιαλδημοκρατίας στη χώρα μας. Διετέλεσε βουλευτής, υπουργός και είχε και δύο βραχυχρόνιες πρωθυπουργικές θητείες (1924 και 1932). Υπήρξε καινοτόμος πολιτικός, με πολύ πρωτοποριακές ιδέες για την εποχή του.

[4]. Τα καταστήματα στο τμήμα αυτό του δρόμου ήταν ως επί το πλείστον λαδάδικα και μάλιστα επαγγελματιών οι οποίοι προέρχονταν από το Πήλιο, ενώ η οδός Παπαφλέσσα είχε λαδάδικα από άλλες περιοχές.