Το αποτέλεσμα ήταν 57 επιβαίνοντες να χάσουν τη ζωή τους, στην πλειοψηφία τους φοιτητές και φοιτήτριες που επέστρεφαν στις Σχολές τους. Άλλοι 181 επιβάτες τραυματίστηκαν, μεταξύ των οποίων και ο 21χρονος φοιτητής από τον Βόλο, ο μοναδικός επιζών του πρώτου βαγονιού της επιβατικής, ο οποίος από τα ξημερώματα της 1ης Μαρτίου δίνει μάχη για να κρατηθεί στη ζωή, ενώ πρόσφατα με ειδική πτήση διακομίστηκε σε εξειδικευμένο κέντρο στη Βοστώνη των ΗΠΑ.

Παρά την έκταση της τραγωδίας, οι εκάστοτε κυβερνώντες αποδεικνύονται κατώτεροι των περιστάσεων, καθώς επί μήνες τώρα επιχειρούν να αποποιηθούν των πολιτικών τους ευθυνών για τις συνθήκες που οδήγησαν στο «προδιαγεγραμμένο έγκλημα» αν ληφθεί υπόψη ότι οι συνδικαλιστές του κλάδου είχαν έγκαιρα προειδοποιήσει. Με πολύμηνη δε καθυστέρηση και έπειτα από έντονη πολιτική αντιπαράθεση (αυτοψίες στο Κέντρο Τηλεδιοίκησης του Σ.Σ. Λάρισας, με χαρακτηριστικότερη την παρέμβαση του συνδικαλιστή ενώπιον του Υπουργού κ.λπ.), η Βουλή αποφάσισε τη συγκρότηση Εξεταστικής Επιτροπής.
Με την ολοκλήρωση των εργασιών της μένει να αποδειχθεί αν τυχόν παραπεμφθούν πολιτικοί (διατελέσαντες υπουργοί κ.ά.), όταν μόλις προχθές οι Ευρωπαίοι Εντεταλμένοι Εισαγγελείς στην Αθήνα για την πολυσυζητημένη σύμβαση 717 άσκησαν ποινική δίωξη για σειρά κακουργηματικών πράξεων σε βάρος 23 προσώπων (εκ των οποίων οι 18 είναι δημόσιοι υπάλληλοι), ενώ ο εφέτης ανακριτής Σωτ. Μπακαΐμης έχει ήδη απαγγείλει κατηγορίες σε βάρος συνολικά 15 στελεχών και υπηρεσιακών παραγόντων. Η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη και ενώ αναμένεται να ασκηθούν διώξεις και σε βάρος στελεχών της ΕΡΓΟΣΕ, προφυλακιστέοι έχουν κριθεί σήμερα ο 59χρονος Λαρισαίος σταθμάρχης βάρδιας και ο 62χρονος Βολιώτης επιθεωρητής του ΟΣΕ.
ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΕΣ ΔΕΚΑΕΤΙΩΝ
Η τραγωδία των Τεμπών αποκάλυψε τις παθογένειες δεκαετιών του πολιτικού συστήματος. Ο τρόπος που ο 59χρονος κρίθηκε ικανός (είχε αναλάβει καθήκοντα σταθμάρχη μόλις την 25η.01.2023 χωρίς να έχει «την κατάλληλη εμπειρία περί τη διαχείριση της κυκλοφορίας») να εκτελέσει χρέη σταθμάρχη (όχι π.χ. στον τερματικό Σ.Σ. του Βόλου, αλλά στον κομβικής σημασίας Σ.Σ. Λάρισας) τα αλληλοκαρφώματα ημετέρων για το «πολιτικό ρουσφέτι» με τη μετάταξη, η αναρρωτική άδεια του Επιθεωρητή που ενέκρινε γιατρός, ο οποίος συνόδευε πολιτικό αρχηγό στον τόπο του δυστυχήματος, η σπουδή του Πρωθυπουργού να αποδώσει ευθύνες στον Σταθμάρχη, οι κόντρες ημέτερων συνδικαλιστών και η σειρά των τραγικών συμπτώσεων (η καθυστέρηση στον Παλαιοφάρσαλο, η βλάβη στον Προαστιακό στο Ζαχάρεως, το ξεχασμένο κλειδί (Νο118) στο Καραγάτση κ.λπ.) που οδήγησαν στην τραγωδία. Κάτω από κανονικές συνθήκες, στη νυχτερινή βάρδια, του άπειρου Σταθμάρχη, έπειτα από ένα εορταστικό τριήμερο, ήταν προγραμματισμένο να «κατέβει» μόνο μία αμαξοστοιχία, η εμπορική, από Θεσσαλονίκη προς Αθήνα.
Αποκάλυψε, όμως, και τις τραγικές επιπτώσεις από τα υπάρχοντα, αλλά μη λειτουργούντα συστήματα ασφαλείας. Στον 59χρονο Σταθμάρχη ενδεχομένως να επιχειρήθηκε να του αποδοθεί ο ρόλος του μαύρου πρόβατου, αλλά η έρευνα για τα αίτια της τραγωδίας εστιάζει και στη σύμβαση 717/2014 που αφορούσε την αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο.
Παρά τον πακτωλό χρημάτων και με αφορμή ανταγωνισμούς επιχειρηματικών συμφερόντων, οι συμβάσεις έπαιρναν παρατάσεις και το σιδηροδρομικό δίκτυο έμεινε χωρίς ETCS (Ευρωπαϊκό Σύστημα Ελέγχου Κυκλοφορίας) που είναι μέρος του συστήματος ΕRΤΜS (Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης της Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας), ενώ μετά τη φωτιά στην περιοχή του Ζαχάρεως στις 29 Ιουνίου 2019 η βλάβη στο Κέντρο Ελέγχου Κυκλοφορίας («Τηλεδιοίκηση») Λάρισας δεν αποκαταστάθηκε ποτέ.
Σημειωτέον πως για τα συστήματα ασφαλείας όσα δεν έγιναν σε 7 χρόνια, έγιναν μέσα… σε 7 μήνες μετά την τραγωδία.
ΣΤΙΣ 3 ΤΑ ΞΗΜΕΡΩΜΑΤΑ
Προτού ακόμη η Ελλάδα «ξυπνήσει» και πληροφορηθεί την απίστευτη τραγωδία, αστυνομικοί του Τμήματος Τροχαίας Λάρισας και με εντολή του διευθύνοντα την Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Λάρισας, Απ. Τζαμαλή, στις 03.05’ τα ξημερώματα της 1ης Μαρτίου μετέβησαν στο Σταθμαρχείο του Σ.Σ. Λάρισας, όπου μετά από μία ώρα έρευνας και έχοντας κατάσχει έγγραφα (σ.σ. έτσι αποδείχθηκε η χρήση διορθωτικού blanco στην ώρα αποχώρησης των σταθμαρχών της απογευματινής βάρδιας) προσήγαγαν τον 59χρονο Σταθμάρχη και τον Κλειδούχο, με τον Σταθμάρχη να συλλαμβάνεται πριν το μεσημέρι της 1ης Μαρτίου.
Οι δύο δικαστικοί πραγματογνώμονες με εντολή του διευθύνοντα την Εισαγγελία Πρωτοδικών, κλήθηκαν να διερευνήσουν θέματα, όπως, μεταξύ άλλων, αν οι αμαξοστοιχίες διέθεταν συστήματα ασφαλούς κίνησης και εντοπισμού της τροχιάς κ.λπ., σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, εάν αντίστοιχα συστήματα διέθετε το δίκτυο των γραμμών, εάν υπήρχε διαλειτουργικότητα – συνεργασία μεταξύ των συστημάτων και το βασικότερο, εάν η έλλειψη αυτών των συστημάτων ή μη λειτουργικότητά τους -εφόσον διαπιστωθεί- συνδέεται και πώς με τα αποτελέσματα της ανείπωτης τραγωδίας.
ΣΥΜΦΩΝΟΥΝ ΤΑ ΔΥΟ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ
Τόσο το πόρισμα της Επιτροπής των εμπειρογνωμόνων που διόρισε η Κυβέρνηση (Επιτροπή Γεραπετρίτη) όσο το πόρισμα των Δικαστικών Πραγματογνωμόνων ταυτίζονται στο ίδιο σκέλος: Πως αν λειτουργούσαν τα εγκατεστημένα συστήματα ασφαλείας, παρά τον ανθρώπινο παράγοντα, η μετωπική σύγκρουση θα είχε αποφευχθεί.
Στο πόρισμα των δικαστικών πραγματογνωμόνων καταγράφονται τα ελάχιστα δευτερόλεπτα που είναι «ορατή» η IC 62 στον Τοπικό Πίνακα Χειρισμών και για τα «1.400 μ. έως ότου συναντά τη διακλάδωση (κλειδί) Νο 118». Χωρίς τηλεδιοίκηση ο Σταθμάρχης «δεν βλέπει» την πορεία του τρένου, γι’ αυτό και δηλώνει έκπληκτος ή απορημένος όταν πληροφορείται από το Κέντρο Άμεσης Δράσης της ΕΛ.ΑΣ. πως έγινε μετωπική στο ύψος του Ευαγγελισμού. Η αμαξοστοιχία είναι ορατή στον πίνακα για 3.400 μ.
Δεν λειτουργεί η φωτοσήμανση της γραμμής στο τμήμα Λάρισας - Νέων Πόρων (σ.σ. γι’ αυτό εγκρίνεται η κίνηση, ενώ το φωτόσημα στην έξοδο από Λάρισα προς Ν. Πόρους ήταν κόκκινο), ενώ ελλιπής είναι η λειτουργία του συστήματος GSM R (δικτύου κινητής τηλεφωνίας σιδηροδρόμου) που θα επέτρεπε την επικοινωνία των μηχανοδηγών των αμαξοστοιχιών, μεταξύ τους, αλλά και με τους σταθμάρχες.
Οι πραγματογνώμονες στα συμπεράσματά τους αναφέρονται αναλυτικά στη μη λειτουργία της τηλεδιοίκησης, τη μη λειτουργία του εγκατεστημένου επί της γραμμής και των συρμών, σύστημα ETCS που με την παράλληλη λειτουργία των ελεγχόμενων πεδίων γραμμής και της φωτοσήμανσης που «θα απέτρεπε με βεβαιότητα το συμβάν και χωρίς την απαίτηση ανθρώπινης παρέμβασης». «Κατά τον χρόνο του σιδηροδρομικού δυστυχήματος, δεν λειτουργούσαν τα συστήματα ελέγχου κατάληψης πεδίων γραμμής και η φωτοσήμανση» τονίζεται χαρακτηριστικά στο πολυσέλιδο πόρισμα με βάση και βιντεοληπτικό υλικό που κατασχέθηκε από πολλές κάμερες.
Στο πόρισμα Γεραπετρίτη αναφέρεται χαρακτηριστικά πως «αν λειτουργούσε το ETCS και χαραζόταν το δρομολόγιο του IC 62 από τη γραμμή καθόδου (είτε από τον Σταθμάρχη Λάρισας είτε από τον Κεντρικό Χειριστή Τηλεδιοίκησης), ο επόμενος από τη Λάρισα σταθμός (Ν. Πόροι) δεν θα έδινε ελεύθερη τη γραμμή καθόδου για τον εμπορικό 63503 και το φωτόσημα στην έξοδο από Ν. Πόρους προς Λάρισα θα ήταν κόκκινο. Αν ο μηχανοδηγός του 63503 δεν συμμορφωνόταν και παραβίαζε το κόκκινο φωτόσημα εξόδου από Ν. Πόρους, θα ενεργοποιείτο από το σύστημα ETCS η αυτόματη πέδηση και για τους δύο αντιθέτως κινούμενους συρμούς IC 62 και εμπορικό 63503, οι οποίοι θα ακινητοποιούντο επιτόπου. Πολύ απλά με το σύστημα ETCS σε λειτουργία και με δεδομένο ότι θα γινόταν η χάραξη δρομολογίου από τον χειριστή του σταθμού (τηλεδιοικούμενου ή όχι), η περίπτωση να γίνει μια μετωπική ή οπισθομετωπική σύγκρουση θα είχε αποφευχθεί».
Υπενθυμίζεται πως στις 27 Απριλίου 2022 και με επιστολή του στον διευθύνοντα σύμβουλο της ΕΡΓΟΣΕ, με αφορμή αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στις συμβάσεις («717») που αφορούσαν σε θέματα ασφάλειας των συγκοινωνιών, παραιτήθηκε ο πρώην πρόεδρος της Επιτροπής ETCS Χρ. Κατσούλης.
ΕΦΕΤΗΣ ΑΝΑΚΡΙΤΗΣ
Ο κ. Κατσούλης περιλαμβάνεται μεταξύ των δεκάδων μαρτύρων που καλούνται από τον εφέτη ανακριτή, Σωτ. Μπακαΐμη, ο οποίος ανέλαβε την έρευνα έπειτα από εισήγηση του πρώην διευθύνοντα την Εισαγγελία Εφετών Λάρισας, Σταμ. Δασκαλόπουλου, με αφορμή τις «τεράστιες» και «πολυσύνθετες ευθύνες», που προέκυψαν από τη θεώρηση του αποδεικτικού υλικού που συγκεντρώθηκε από τη Γ’ Ανακρίτρια, καθιστώντας επιβεβλημένη τη διεύρυνση των ερευνών.
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΛΗΓΕΝΤΩΝ
ΔΥΣΤΥΧΗΜΑΤΟΣ ΤΕΜΠΩΝ
Στο πλαίσιο της έρευνας, εξετάζονται τα αιτήματα του Συλλόγου Πληγέντων Δυστυχήματος Τεμπών και όχι μόνο. Το «ξυλόλιο» (σ.σ. έγινε και ερώτηση τη Βουλή), το φορτίο της Εμπορικής με αφορμή και την έκρηξη από τη σύγκρουση, το «μπάζωμα» στον τόπο της τραγωδίας (διεξάγεται προκαταρκτική), αλλά και έλεγχος από ιδιώτη πραγματογνώμονα με ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους στο Κουλούρι, όπου φυλάσσονται τα συντρίμμια των αμαξοστοιχιών.
Σε μια τελευταία προσπάθεια εντοπισμού γενετικού υλικού της 23χρονης φοιτήτριας του Α.Π.Θ., η οποία αγνοείται από το βράδυ της πολύνεκρης σιδηροδρομικής τραγωδίας και θεωρείται η 57η νεκρή επιβάτιδα, «προκειμένου να διαπιστωθεί αν υφίστανται ανθρώπινα υπολείμματα ή ίχνη», ώστε «να µην καταλείπεται αµφιβολία περί του αριθμού και της ταυτότητας των νεκρών θυµάτων του δυστυχήµατος».
Η εισαγγελέας του Ανωτάτου Δικαστηρίου Γεωργία Αδειλίνη, συνοδευόμενη από τη διευθύνουσα την Εισαγγελία Εφετών Λάρισας, Σοφία Αποστολάκη, τον εποπτεύοντα την έρευνα αντεισαγγελέα Εφετών, Ιωάνν. Μαγκούτα, και τον εφέτη - ανακριτή, Σωτ. Μπακαΐμη, σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού επισκέφτηκε το Κουλούρι, υπογραμμίζοντας ότι η «η ελληνική δικαιοσύνη στην υπόθεση των Τεμπών έχει υπερβεί τον εαυτό της με τόση υπευθυνότητα, με τόση ταχύτητα. Το οφείλουμε στους νεκρούς, δεν θα ησυχάσουμε αν δεν φτάσουμε έως το τέλος, είναι χρέος μας», διαβεβαιώνοντας με τον πλέον κατηγορηματικό αυτόν τρόπο για τις προθέσεις των δικαστικών λειτουργών που ερευνούν την τραγωδία των Τεμπών.
ΑΙΘΟΥΣΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΚΗ
Η δίκη, εφόσον ψηφιστεί το νομοσχέδιο Φλωρίδη, θα επισπευσθεί και αναμένεται να έχει προσδιοριστεί μέχρι την ερχόμενη άνοιξη στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Λάρισας. Με αφορμή, ωστόσο, και τις εκατοντάδες των παραγόντων της δίκης, θα πρέπει να αναζητηθεί και να διαμορφωθεί αίθουσα, η οποία επί μήνες θα φιλοξενήσει την ακροαματική διαδικασία.
Η τραγωδία των Τεμπών συγκλονίζει το πανελλήνιο, παρόντες και νοερά όλοι συνοδεύουν τα νέα παιδιά που δεν έφταιγαν σε τίποτα, στην τελευταία τους κατοικία. Το νεαρό της ηλικίας των θυμάτων, το «στείλε μου όταν φτάσεις» των γονέων, δεν αφήνουν κανέναν ασυγκίνητο. Χαρακτηριστικές είναι οι πρωτοφανείς σε μαζικότητα, αυθόρμητες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας που διοργανώνονται στη Λάρισα και στην υπόλοιπη χώρα. Το ίδιο συγκινητική η αυθόρμητη και μαζική προσέλευση εκατοντάδων νέων παιδιών στη Λάρισα, που για ώρες σχηματίζουν ουρές στην Κεντρική πλατεία παρά τον καιρό για να μετάσχουν στην εθελοντική αιμοδοσία.
Β. ΚΑΚΑΡΑΣ