* Του Τάσου Πουλτσάκη

Πέρασαν κιόλας 50 χρόνια από τότε που έκλεισε τα μάτια του για πάντα, ο Άνθρωπος που έκανε πράξη το όνειρό του, που αφιέρωσε τη ζωή του στον πάσχοντα συνάνθρωπο. «(…) Ήθελα να πάρω όλες αυτές τις θεωρίες και τις ευγενικές ιδέες περί ανθρωπισμού, και να τις κάνω πράξη (…)», έλεγε.

1965. Από τη μία, οι υπερδυνάμεις, κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, ανακάλυπταν όλο και τελειότερα όπλα μαζικής καταστροφής για την εξουδετέρωση του αντιπάλου ή ρίχνονταν στη μάχη στην ουτοπία της «κατάκτηση του Διαστήματος», κι από την άλλη, κάποιοι άλλοι, όπως ο Σβάϊτσερ (έχτιζε νοσοκομεία στην Αφρική), ο Φρόυντ (φώτιζε την άβυσσο της ανθρώπινης ψυχής), ο Φλέμινγκ (ανακάλυπτε την πενικιλίνη), ο Κωχ (ανακάλυπτε το βάκιλο της φυματίωσης), ο Παστέρ και άλλοι, ανακούφιζαν τους ανθρώπους από τον πόνο και τη δυστυχία και τιθάσευαν τις φοβερές επιδημίες, που αποδεκάτιζαν εκατομμύρια κόσμο, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης.

Τι αντίφαση αλήθεια… Δυο κόσμοι διαμετρικά αντίθετοι.

Γεννημένος ο Σβάϊτσερ σε ένα γραφικό χωριουδάκι της Αλσατίας (Καϊζερσμπεργκ), στα σύνορα Γερμανίας - Γαλλίας, διδάχτηκε μουσική από τον οργανίστα πατέρα του, που ήταν ο πάστορας (προτεστάντης ιερέας) του χωριού. Μετά τη βασική εκπαίδευση, σπούδασε Φιλοσοφία, Θεολογία και διδάχτηκε Αρχαία Ελληνικά και Λατινικά.

Ως μουσικός - μουσικολόγος εξελίχτηκε σε ιδανικό ερμηνευτή των έργων του Μπαχ και απέκτησε μεγάλη φήμη οργανίστα.

Η στέρεη φιλοσοφική θεώρηση του Σβάϊτσερ για τη ζωή, βασιζόταν στην Αρχή του σεβασμού της ζωής κάθε έμβιου όντος.

Στο βιβλίο του «Φιλοσοφία και πολιτισμός», έγραψε πως ο σεβασμός της ζωής, είναι το υψηλότερο ιδανικό και για τον πολιτισμό της Ευρώπης: «Η Ευρώπη αρκείται σ` ένα πολιτισμό χωρίς ηθική και ενώ χόρευε το χορό του θανάτου, χιλιάδες πέθαιναν από υποσιτισμό».

Όταν πρωτοεπισκέφθηκε τη Γκαμπόν (παράλια περιοχή στη δυτική Αφρική), απογοητεύτηκε. Ξεχέρσωνε τη ζούγκλα, έχτιζε με τη βοήθεια των ιθαγενών, στερέωνε τις λαμαρίνες για σκεπή, ώσπου ύστερα από πολλή δουλειά, το νοσοκομείο στο Λαμπαρενέ ήταν έτοιμο. Οι ιθαγενείς τον λάτρευαν το «λευκό μάγο» κι ο ίδιος έλεγε γι` αυτούς «Εδώ μαύροι και λευκοί καθόμαστε δίπλα-δίπλα, αφού όλοι είμαστε αδέλφια».

Το 1932 στα χρόνια της Χιτλερικής παντοδυναμίας, ο Σβάϊτσερ μιλώντας στη Φραγκφούρτη της Γερμανίας για τα 100 χρόνια από το θάνατο του Γκαίτε σε ένα ακροατήριο μισαλλόδοξο και εχθρικό, είπε: «Μην εγκαταλείψετε το ιδανικό του ατομικού ανθρωπισμού. Αναζήτα τον γνήσιο ανθρωπισμό· εάν ο ατομικός ανθρωπισμός εγκαταλειφθεί, ο πνευματικός άνθρωπος θα καταστραφεί και μαζί με αυτόν, ο παγκόσμιος πολιτισμός».

Το 1953 του δόθηκε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης και με τα 33.000 δολάρια που πήρε, έχτισε στο Λαμπαρενέ το νοσοκομείο των λεπρών.

Το 1957 κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στις ΗΠΑ, κύριο θέμα των ομιλιών του ήταν ο πυρηνικός αφοπλισμός «(…)Τώρα που ξέρω τα τραγικά αποτελέσματα της ατομικής ενέργειας, θεωρώ χρέος να ζητήσω την αφύπνιση των συνειδήσεων για τη σωτηρία της ανθρωπότητας. Κάνω έκκληση σ` Ανατολή και Δύση να σταματήσετε τις πυρηνικές δοκιμές (…)».

Τώρα πια η φωνή «του λευκού μάγου» απλώθηκε παντού και πολλά ξένα Πανεπιστήμια του απένειμαν βραβεία ανθρωπιάς και άλλους τιμητικούς τίτλους. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν τον χαρακτήρισε ως τον «μεγαλύτερο άνθρωπο μέσα στη θλιβερή εποχή μας».

Σε κάποιο φίλο του έλεγε για τους ασθενείς του: «Για να γιατρέψεις κάποιον, πρέπει να αγκαλιάσεις τον πόνο του».

Όταν ο Αλβέρτος Σβάϊτσερ πέθανε, τα ταμ-ταμ της ζούγκλας ηχούσαν για πολλές ημέρες και τον τάφο του τον άνοιξαν με τα ίδια τους τα χέρια οι ιθαγενείς, ένδειξη του απεριόριστου θαυμασμού και της απέραντης ευγνωμοσύνης προς τον Άνθρωπο - Ανθρωπότητα.

Ο Σβάϊτσερ υπήρξε το σύμβολο της αποικιοκρατίας με ανθρώπινο πρόσωπο.

*Τάσος Πουλτσάκης

Νευρολόγος - Ψυχίατρος

Βοηθήματα

Τάσου Αθανασιάδη: Αλβέρτος Σβάϊτσερεκδ. Εστία σελ. 10, 94

ΓιούλαΜαρκάκη: Δυο μεγάλοι Απόστολοι της Αγάπης (Μ. Γκάντι-Α. Σβάϊτσερ) 1968 Αθήνα σελ. 113, 115, 116, 118.

Πάπυρος-Λαρούς. Εγκυκλοπ. Λεξικό τόμος 5.