Ήταν Οκτώβριος του 1883 όταν η Λάρισα βίωνε μία από τις πιο τραγικές στιγμές της ιστορίας της. Οι πλημμύρες εξαιτίας των συνεχών βροχών και της υπερχείλισης του Πηνειού, καθώς και της ακανόνιστης ρυμοτομίας της πόλης δεν άφησαν πολλά περιθώρια για τις καταστροφές και τους πνιγμούς που ακολούθησαν. Μέσα από τα δημοσιεύματα του Τύπου της εποχής αναδεικνύονται οι προσπάθειες του στρατού και των δημοτικών υπηρεσιών για τη σωτηρία των κατοίκων της Λάρισας και των περιουσιών τους. Το γεγονός όμως που μονοπώλησε τις στήλες των εφημερίδων και των περιοδικών ήταν οι υπέρτατες πράξεις αυτοθυσίας ενός λησμονημένου και μετέπειτα παντελώς ξεχασμένου ήρωα που έσωσε εκατοντάδες ανθρώπους από τον πνιγμό: του Διονυσίου Βερύκιου.
Ποιος όμως ήταν ο Διονύσιος Βερύκιος; Οι πληροφορίες που έχουμε στη διάθεσή μας είναι ελλιπέστατες. Η παραφιλολογία και η παραπληροφόρηση που επικρατούσαν τις στιγμές του πανικού μας αποτυπώνουν διάφορες εκδοχές για τον τόπο καταγωγής του, για το επάγγελμά του και για τους λόγους που βρισκόταν το διάστημα εκείνο στη Λάρισα.
Κοινό χαρακτηριστικό όλων ανεξαιρέτως των δημοσιευμάτων ήταν οι δήθεν εμπιστευτικές πληροφορίες που απέστειλαν (μέσω επιστολών) στους συντάκτες των εφημερίδων, «φίλοι» και «γνωστοί» από τη Λάρισα, οι οποίοι όμως δεν κατονομάζονται. Κάθε εφημερίδα διεκδικούσε κάτι το πρωτότυπο στην ειδησεογραφία της…
Άλλα δημοσιεύματα ανέφεραν την Ιθάκη ως τόπο καταγωγής του, άλλα τη Ζάκυνθο, άλλα τον παρουσίαζαν ως ναυτικό, άλλα ως δεκανέα του πεζικού, άλλα ως πυροβολητή και άλλα ως λεμβούχο. Άλλα πάλι αναφέρουν ότι έσωσε 200 πολίτες, άλλα αναβιβάζουν τον αριθμό σε 600.
Ο εκδότης της εφημερίδας «Ανεξαρτησία» της Λάρισας σημειώνει περί του γεγονότος: «Ημείς ονομάζομεν σύμπτωσιν αλλ’ όπως και αν έχη η αγορασθείσα λέμβος υπό του Ιθακησίου κ. Δ. Βερικίου αληθώς ωφέλησεν, έσωσεν εκ του κινδύνου και υπήρξε προς στιγμήν η κιβωτός της σωτηρίας. Οφείλεται εις τον λεμβούχον τούτον να εκφρασθή ευγνωμοσύνη παρά της πόλεως, παρά του δημάρχου, παρά των αρχών εν γένει» [2].
Ο ανταποκριτής της εφημερίδας «Αιών» των Αθηνών, αγνοεί το όνομά του και σημειώνει στην ανταπόκρισή του: «Εις την σωτηρίαν των ανθρώπων συνετέλεσαν εν μέρει τα κάρρα και οι έφιπποι αλλ’ ιδίως μία λέμβος, νεωστί ναυπηγηθείσα διά τον ποταμόν, ήν διηύθυνεν εις δεκανεύς του πεζικού, ον αγνοώ το όνομα, διότι χρήζει αμοιβής. Δι’ όλης της νυκτός, επιδεξίως διευθυνομένη υπό του εν λόγω δεκανέως και ολίγων πυροβολητών, η λέμβος διέσωσεν υπέρ τους διακοσίους ναυαγούς (…). Ο δεκανεύς εξετέλεσε περί τους είκοσι πέντε πλόας με κίνδυνον προφανή της ιδίας αυτού ζωής και των συνεπιβαινόντων αυτής πυροβολητών» [3].
Ο συντάκτης της εφημερίδας «Ελευθερία» του Βόλου σημειώνει: «Μεγάλως επαινείται υπό των εφημερίδων Λαρίσσης η γενναιότης και η αφιλοκερδεία του Ιθακησίου Διονυσίου Βερρυκίου, όστις νυχθημερόν διά της λέμβου έσωσεν άπαντας τους κινδυνεύοντας» [4]. Ο συντάκτης της εφημερίδας «Οι Εργάται» των Τρικάλων σημειώνει: «Κατ’ ευτυχίαν χάρις εις λέμβον τινά και εις το αποφασιστικόν ολίγων γενναίων εσώθησαν πλείστοι εκ των κινδυνευόντων» [5]. Οι συντάκτες της εφημερίδας «Νεολόγος» της Κωνσταντινουπόλεως παραθέτουν τα τηλεγραφήματα που εστάλησαν από τον νομάρχη της Λάρισας Θεοχάρη Β. Θεοχάρους προς το Υπουργείο των Εσωτερικών. Σε τηλεγράφημα της 20ής Οκτωβρίου 1883 (ώρα 09:40 π. μ.) αναφέρονται τα εξής: «Οφείλω να προσθέσω ως ιδιαιτέρας μνείας αξίας τας σπουδαίας υπηρεσίας ας προσήνεγκε παρά πάντων θαυμασθείς ο Ιθακήσιος Διονύσιος Βερύκιος, όστις διά λέμβου κατασκευασθείσης κατ’ αυτάς εκ τύχης εις ποταμοπλοΐαν, έσπευσε διασώζων μετά κινδύνων πλείστας οικογενείας αφιλοκερδώς. Εκφράζω γενικήν ευχήν, συνιστών αυτόν εις ιδιαιτέραν μέριμναν» [6].
Ο εκδότης του φιλολογικού περιοδικού «Έσπερος» της Λειψίας αφιέρωσε ιδιαίτερη στήλη στον Διονύσιο Βερύκιο μαζί με μία φωτογραφία του. Παραθέτει δε, μία επιστολή που του απέστειλε φίλος του από τη Λάρισα: «Ο τοσούτον αφιλοκερδώς και γενναίως ριψοκινδυνεύσας είναι ο νέος Διονύσιος Βερύκιος εξ Ιθάκης, ναυτικός, όστις προ έτους μεταβάς προς εγκατάστασιν εις Λάρισσαν και ιδών πλεύσιμον τον Πηνειόν κατεσκεύασε λέμβον, ήτις μετά μήνα από του καταρτισμού της επέπρωτο να γείνη ουτωσί σωτηρία. Διότι καθ’ ήν ώραν εν τω φρικαλέω εκείνο σκότει, ότε κατεκλύζετο άπασα η πόλις Λαρίσσης και ιδία η συνοικία Παράσχου, και απόλλυντο τόσοι απηλπισμένοι εν γοεραίς φωναίς κράζοντες βοήθειαν, ούτος συνέλαβε την ιδέαν με προφανή της ζωής του κίνδυνον να σώση μόνος διά της λέμβου του τους εν τη συνοικία εκείνη πνιγομένους, και το κατώρθωσε σώσας πλέον των 600 εν οίς βρέφη και ασθενείς, ους επ’ ώμων έφερεν ίνα τοποθετήση επί της λέμβου! Ο Νομάρχης την επιούσαν ετηλεγράφησεν εις την Κυβέρνησιν περί του γεγονότος τούτου, όπερ εφείλκυσε τον θαυμασμόν απάντων» [7].
Λεμβούχος ή δεκανέας, σκαπανέας ή απλός πολίτης, ο Διονύσιος Βερύκιος άφησε το στίγμα του στη Λάρισα του 1883. Τα πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου Λαρίσης μεταξύ των μηνών Σεπτεμβρίου 1883 και Ιουνίου 1884 δεν υφίστανται λόγω καταστροφής και άρα δεν μπορούμε να διαπιστώσουμε εάν το Δημοτικό Συμβούλιο εξέδωσε κάποιο ευχαριστήριο ψήφισμα ή του απένειμε κάποιο χρηματικό ποσό. Όπως συμβαίνει πάντοτε σε ανάλογες περιπτώσεις, οι εξαίρετες πράξεις μεμονωμένων ανθρώπων «χάνονται» στη λήθη της ιστορίας.

Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Ανεξαρτησία (Λάρισα), φ. 205 (19 Οκτωβρίου 1883).
[2]. Ανεξαρτησία (Λάρισα), φ. 206 (23 Οκτωβρίου 1883).
[3]. Αιών (Αθήνα), φ. 4301 (22 Οκτωβρίου 1883).
[4]. Ελευθερία (Βόλος), φ. 37 (29 Οκτωβρίου 1883). Ο συντάκτης του άρθρου αναφέρεται και στην ηρωική προσπάθεια ενός άλλου ανθρώπου, του οπλοποιού δεκανέα του 9ου τάγματος πεζικού Αθανασίου Βρετού.
[5]. Οι Εργάται (Τρίκαλα), φ. 4 (23 Οκτωβρίου 1883).
[6]. Νεολόγος (Κωνσταντινούπολη), φ. 4358 (27 Οκτωβρίου 1883).
[7]. Έσπερος (Λειψία), αρ. 67 (1/13 Φεβρουαρίου 1884), σ. 303.