Βράδυ Σαββάτου... Σ’ ένα παραθαλάσσιο θέρετρο κάπου στο Πήλιο. Η συνήθως γεμάτη από πλήθος πολύβουη προκυμαία είναι αναπάντεχα ήσυχη. Περίεργο... Το πρωί όλες οι κοντινές παραλίες ήταν γεμάτες. Πού πήγαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Μπορούσες να λάβεις μιαν απάντηση αν κοίταζες τα γεμάτα μπαλκόνια των ενοικιαζόμενων δωματίων...
- «Τρώνε σπίτι, πίνουν καμιά μπίρα και τη βγάζουν φτηνά», παρατηρεί ο φίλος που έχει σπίτι εκεί και γνωρίζει την κατάσταση.
Η Ελλάδα στα χρόνια της ακρίβειας προσπαθεί να βγάλει καλοκαίρι. Αλλιώς τα περίμενε τα πράγματα, μα αλλιώς αυτά ήρθαν. Θα ήταν το καλοκαίρι που θα πετούσαμε τις μάσκες. Θα περίσσευαν κάποια λεφτά, να πάμε διακοπές σαν άλλοτε, να ταξιδέψουμε, να ξοδέψουμε, να ξαναγίνουμε άνθρωποι κανονικοί. Αντ’ αυτού, στην άκρη του δρόμου σε περίμενε μια ακόμα κρίση, πόλεμος, ακρίβεια στα καύσιμα, πληθωρισμός, αβεβαιότητα. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει οργή, ένα παράπονο εκφράζουν όλοι μονάχα, κι έπειτα οι άνθρωποι, ειδικά στην Ελλάδα, έχουν προπονηθεί στα δύσκολα, δεν είναι πια η κοινωνία της αστακομακαρονάδας. Κάνουν τα κουμάντα τους, κόβουν από δω, συμπληρώνουν από κει, εξασφαλίζουν έναν μικρό προϋπολογισμό για λίγες μέρες διακοπών. Βασικά για την απαραίτητη αποσυμπίεση. Η κατάσταση -το ακούς παντού- δεν παλεύεται πια. Θα σαλτάρουμε ομαδικώς.
Καθόμαστε σ’ ένα εστιατόριο, όπου οι περισσότεροι τρώνε «τυλιχτά». Σάντουιτς σε πίτα. Είναι μια μόδα που όλο και κερδίζει έδαφος. Κατ’ ανάγκην βέβαια. Τα παλιά «βασιλικά» τραπέζια με τις κανονικές μερίδες, με σαλάτες και κάμποσα ορεκτικά δεν υπάρχουν πια. Τα ακριβά ψάρια μένουν απούλητα στο ψυγείο, δύσκολα καταλήγουν στα τραπέζια των πελατών. Δύο πιτόγυρα, 3,70 έκαστο, συν μια μπίρα μεγάλο μπουκάλι, σύνολο λογαριασμού 11,40. Μια χαρά δεν είναι; Σούπερ! Ειδικά αν η μπίρα είναι παγωμένη...
Το νεαρό ζευγάρι δίπλα μας κάπως αρχίζει και ησυχάζει. Αφού έδωσε μάχη με τον μπόμπιρα μέχρι να τον βάλει στο καρότσι και να τον κοιμίσει, βρίσκει την ευκαιρία να φάει – τυλιχτά εννοείται. Ίσως και να ονειρευτεί. Μπορεί τα όνειρα να μη γίνονται πια σε ρομαντικά εστιατόρια πολυτελείας, δίπλα στη θάλασσα με κεριά και κόκκινο κρασί, αλλά δεν παύουν να είναι όνειρα. Όνειρα που κάνουν τα νιάτα. Που έχουν τον δυναμισμό και την αισιοδοξία της ηλικίας. Όνειρα στο σουβλατζίδικο, με πατάτες τηγανητές και μια χωριάτικη. Από την κουβέντα αντιλαμβάνομαι -και ομολογώ ότι ως παλιός «ρουφιάνος δημοσιογράφος» είμαι ωτακουστής σε βαθμό κακουργήματος- αντιλαμβάνομαι λοιπόν ότι ψάχνουν για σπίτι. Δεν τους χωράει το τωρινό; Τους βγάζει ο ιδιοκτήτης; Σε κάθε περίπτωση υπάρχει θέμα στέγης... Που τους ακολουθεί ακόμη και στις διακοπές, εκεί που θα ’πρεπε κανονικά να κάνουν άλλες, πιο χαρούμενες, συζητήσεις.
Αναμενόμενο. Από το 2010 πάνω - κάτω που ξέσπασε η κρίση, τα γιαπιά ερήμωσαν. Οι παλιοί οικοδόμοι κατέβασαν τα μυστριά και τα σκεπάρνια, οι μπετονιέρες δεν κυκλοφορούσαν πια στους δρόμους να πάνε να «ξεράσουν» το τσιμέντο τους στις ανεγειρόμενες οικοδομές. Τα δάνεια κόπηκαν μαχαίρι από τις παραπαίουσες Τράπεζες και πλέον ήρθε η ώρα του λογαριασμού. Λίγα τα διαθέσιμα σπίτια, άρα πάνω τα ενοίκια. Ήδη οι στατιστικές που δημοσιεύονται στις οικονομικές σελίδες των εφημερίδων λένε ότι το ποσοστό ιδιοκατοίκησης των Ελλήνων αρχίζει και πέφτει. Είναι στο 70%, όσος περίπου είναι και ο μέσος όρος στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πού φτάσαμε... Θυμάμαι, κάποτε, είχα εντυπωσιαστεί διαβάζοντας ότι η Ελλάδα ήταν δεύτερη παγκοσμίως στην ιδιοκατοίκηση, με ένα ποσοστό που άγγιζε το 85%, το δεύτερο υψηλότερο μετά από μια χώρα της Ασίας - πρέπει να ήταν η Σιγκαπούρη. Το ποσοστό αυτό ήταν πράγματι αληθινό. Στην πράξη, η δική μου γενιά, η «γενιά ΠΑΣΟΚ» όπως την αποκαλώ, δεν αντιμετώπισε ποτέ σοβαρό πρόβλημα. Οι μισοί βολευτήκαμε σε σπίτι (ή σπίτια) που φρόντισαν να χτίσουν οι πατεράδες μας. Ήταν εκείνη η τρομερή μεταπολεμική γενιά της στέρησης, που, κατά τα κρατούντα ήθη της εποχής, είχε δυο παιδιά και φρόντιζε να χτίσει ένα τριωροφάκι. Πρώτα χτιζόταν ο σκελετός και μετά κατασκευαζόταν ο πρώτος όροφος πάνω από την πυλωτή, όπου θα έμενε η οικογένεια. Οι άλλες δύο πλάκες ήταν αναμονές που χτίζονταν κάθε φορά που ο γιος ή η κόρη επρόκειτο να παντρευτούν.
Οι άλλοι μισοί πάλι της «γενιάς ΠΑΣΟΚ» βολεύτηκαν με στεγαστικά δάνεια που συνέφεραν, καθώς η δόση κυμαινόταν στο ύψος του ενοικίου. Κάπως έτσι, όλοι αυτοί που είχαν την τύχη να βολευτούν στο Δημόσιο και να παντρευτούν αναμεταξύ τους, αλλά και όλοι οι υπόλοιποι που εξασφάλιζαν πολύ καλά λεφτά, αγόραζαν αβέρτα διαμερίσματα σε πόλεις σαν τη Λάρισα που η αντιπαροχή οργίαζε και που τα μεσημέρια δεν μπορούσες να κοιμηθείς από τα απανωτά «γκάπα γκούπα» των σφυριών, με τα οποία οι οικοδόμοι κάρφωναν τάβλες για να πέσει η επόμενη πλάκα του ορόφου...
Και μετά ...τέλος. Παύση οικοδομικών εργασιών, έναρξη οικονομικής κρίσης. Αλλά κοίτα που οι άνθρωποι εξακολουθούν να ερωτεύονται, να κάνουν σχέδια ζωής, να παντρεύονται, να γεννάνε παιδιά και να αποκτούν «αυξημένες στεγαστικές ανάγκες». Και να τις καλύψουν πώς; Με μισθούς που δεν επαρκούν καλά - καλά για το σούπερ μάρκετ; Που μετά βίας τους εξασφαλίζουν μερικές μέρες διακοπών σε φτηνό ενοικιαζόμενο δωμάτιο; Που δεν επιτρέπουν να αποταμιεύσεις ούτε για την περίφημη «μια ώρα ανάγκης;». Αχ, οι νέες γενιές των Ελλήνων βρίσκονται πια ενώπιον πραγματικά σοβαρών προβλημάτων, όχι ψέματα.
Το νεαρό ζευγάρι μου φαινόταν τώρα αποκαμωμένο. Να έφταιγε ο λίβας που φυσούσε και έκαιγε τους παραθεριστές; Η ταλαιπωρία όλη μέρα με ένα μωρό στη θάλασσα; Η κούραση που άρχισε να βγαίνει καθώς η ώρα περνούσε; Μπορεί... Αλλά μου έδωσαν την αίσθηση πως ήταν κάτι πιο μόνιμο. Μια στενοχώρια, ένας φόβος και μια αγωνία μαζί για το πώς θα βγει η ζωή με τόση ανασφάλεια και αβεβαιότητα... Οι γονείς τους, τα βράδια των διακοπών μαζεύονταν παρέες-παρέες και τραγουδούσαν Πουλόπουλο. «Καμαρούλα μια σταλιά, δύο επί τρία». Τι ωραία που φτιάχνεσαι με καψουροτράγουδα όταν το βράδυ έχεις να γυρίσεις στη διαμερισματάρα σου. Τώρα; Πώς να σταθεί έρωτας όταν γυρίζεις στο δυαράκι με τον ενοικιαστή να σου γυρεύει πάλι αύξηση; Πώς να σταθούν ζωές μέσα στη νέα μιζέρια που έφεραν τα χρόνια;
ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΕΣΗΣ
alexiskalessis@yahoo.gr