Το συνέδριο διοργανώθηκε από την ΠΕΔ (Περιφερειακή Ένωση Δήμων) Θεσσαλίας με πρόεδρο την κ. Ρένα Καραλαριώτου και υπό την αιγίδα Υπουργείων, της Περιφέρειας Θεσσαλίας και επιστημονικών και άλλων φορέων της περιοχής.

Το συνέδριο ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον καθώς περισσότεροι από 65 εισηγητές παρουσίασαν τις εργασίες τους. Κάλυψε δε ένα μεγάλο εύρος θεμάτων από ιστορικά στοιχεία μέχρι θέματα ποιότητας νερών και ρύπανσης του Πηνειού καθώς και θέματα διαχείρισης των υδάτινων πόρων της Θεσσαλίας. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν τις παρουσιάσεις στον διαδικτυακό τόπο της ΠΕΔ (https://pedthessalias4pinios.gr/el/to-synedrio/eisigiseis) όπου μπορεί να βρει και τα συμπεράσματα του συνεδρίου.

Η σχέση του Πηνειού Ποταμού και των οικονομικών δραστηριοτήτων αναπτύχθηκε στην ενότητα «Οικονομικές Δραστηριότητες και Προοπτικές Ανάπτυξης της Θεσσαλικής Πεδιάδας-Ο Αναγκαίος Ρόλος του Νερού». Στη συνεδρία αυτή βρέθηκα ως εισηγητής αλλά και ως μέλος του προεδρείου και γι’ αυτό θα αναφερθώ σε αυτή για να δώσω μια εικόνα των εισηγήσεων και του ενδιαφέροντος που παρουσιάζουν για την περιοχή και την ανάπτυξή της. Με αφετηρία τις αγροτικές δραστηριότητες αλλά και άλλες σύγχρονες οικονομικές δραστηριότητες που άμεσα συνδέονται με τον Πηνειό Ποταμό και τους παραποτάμους του, αλλά και τους φυσικούς πόρους της περιοχής μπορεί να προκύψει οικονομική ανάπτυξη. Η οικονομική ανάπτυξη της Θεσσαλίας είναι ένα σημαντικό στοιχείο για την έξοδο από την κρίση, στην οποία βρίσκεται η χώρα τα τελευταία 10 χρόνια. Οι παρουσιάσεις που έγιναν κάλυψαν πολλές πλευρές της οικονομικής ζωής.

Μια ομάδα εισηγήσεων πρότεινε την ανάπτυξη του τουρισμού μέσω ναυταθλητισμού και ιαματικού τουρισμού. Ο Δήμος Λαρισαίων και ο Δήμος Τρικκαίων κυρίως κάνουν σοβαρές προσπάθειες αξιοποίησης του ποταμού που διασχίζει τις πόλεις. Σημαντικές δράσεις μπορούν να αναπτυχθούν σε όλο το μήκος του ποταμού μέχρι το Δέλτα του. Είδαμε πραγματικά όμορφες εικόνες του Πηνειού.

Η ορθολογική διαχείριση των καλλιεργειών και της εφαρμογής αρδευτικού νερού έδειξε τις δυνατότητες εξοικονόμησης νερού αλλά και γενικότερα μείωσης των εισροών περιορίζοντας ταυτόχρονα τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Η ανάπτυξη θερμοκηπιακών καλλιεργειών μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα και να μειώσει τη κατανάλωση νερού ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος. H αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας μπορούν να αυξήσουν την απασχόληση και το εισόδημα των κατοίκων στην περιοχή από τη σημερινή 300€/στρέμμα και να πλησιάσουν ή να φτάσουν στα επίπεδα προηγμένων χωρών όπως το Ισραήλ και η Ολλανδία. Φυσικά η ανάπτυξη τεχνολογίας θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων. Επί μέρους παρουσιάσεις έδειξαν τα προβλήματα που θα προκύψουν για τις καλλιέργειες, όπως το βαμβάκι από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Παρουσιάστηκαν οι δυνατότητες βελτίωσης της διαχείρισης καλλιεργειών με χρήση αμειψισπορών και καλλιεργειών φυτοκάλυψης με ψυχανθή.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε εισήγηση για τη δυνατότητα χρήσης των τεχνολογιών της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών στη διαχείριση του αρδευτικού νερού. Αναφέρθηκε στην έξυπνη γεωργία και τη δυνατότητα χρήσης της για εξοικονόμηση υδατικών πόρων που θα βοηθήσαν στην άμβλυνση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας και έδωσε ενδιαφέροντα στοιχεία εφαρμογών.

Η μελέτη της ρύπανσης των επιφανειακών νερών έδειξε ότι ο Πηνειός είναι ένα ποτάμι χαμηλής-μέσης ρύπανσης σχετικά με τα μέτρα της ΕΕ, στο μεγαλύτερο τμήμα του. Κάτι που διαψεύδει πολλές φωνές για υπερβολική ρύπανση του Πηνειού. Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον ότι η κτηνοτροφία θεωρείται ο μεγαλύτερος ρυπαντής του ποταμού. Μήπως ένα δίκτυο μονάδων μεθανικής ζύμωσης κατά μήκος του ποταμού να περιόριζε τη ρύπανση;

Η προστασία της πεδιάδας και των κατοικημένων περιοχών από πλημμύρες είναι ένα σημαντικό στοιχείο προγραμματισμού σχετικών έργων. Εφαρμογή προτύπων ροής νερού και υποδοχέων απορροών για περίοδο πέντε και εκατό ετών υπέδειξε σημεία εκτέλεσης έργων προστασίας από πλημμύρες στο δέλτα του Πηνειού.

Η ρύπανση των υπόγειων υδάτων είναι σημαντική αλλά μέχρι σήμερα δεν έγινε καθορισμός των ζωνών νιτρορρύπανσης ώστε να οριστούν οι περιοχές ισχύος του μέτρου της μείωσής της. Αντίθετα ασκήθηκαν πιέσεις να υπάρξουν επιδοτήσεις σε όλες τις περιοχές. Η ανορθολογική αυτή κατάσταση οδήγησε στην καταδίκη της χώρας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να αναπτυχθούν δράσεις μέσα σε ένα Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης με σκοπό την οικονομική ανάπτυξη και την προστασία των υδάτινων και εδαφικών πόρων της περιοχής και του περιβάλλοντος, γενικότερα.

Τέλος μια ενδιαφέρουσα εισήγηση αναφέρθηκε στις δράσεις χρηματοδότησης της έρευνας από τη ΓΓΕΤ.

Γράφει ο Φάνης Γέμτος*

* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας