Δυστυχώς από ό,τι διαπιστώνεται από την πορεία των σχετικών «επενδυτικών σχεδίων» που συνεχώς και (σχεδόν) ανεμπόδιστα εγκρίνονται διαπιστώνεται ότι οι θεσμικά υπεύθυνες δομές του κράτους δεν λειτουργούν με σταθερά αντικειμενικά κριτήρια, αλλά κάθε φορά διευκολύνουν τις παρεκκλίσεις από τους βασικούς νόμους και τελικά το ίδιο το σύνταγμα. Εδώ γεννάται φυσιολογικά το ερώτημα εάν αυτό οφείλεται σε άγνοια των θεμάτων που χειρίζονται ή σε σκόπιμη παράκαμψη της αλήθειας. Σε αυτό το άρθρο θα επιχειρηθεί να αναδειχθεί η συμμετοχή και εν τέλει χρησιμοποίηση υπηρεσιών του δημοσίου που από τη νομοθεσία εμπλέκονται στη διαδικασία αξιολόγησης της ποιότητας της γεωργικής γης προκειμένου επιτραπεί η αλλαγή χρήσης της και ιδιαίτερα για την εγκατάσταση ΦΒ συστημάτων. Οι απόψεις που εκφράζονται βασίζονται στην πολυετή υπηρεσιακή ενασχόληση μας και την επιστημονική γνώση λόγω ειδίκευσης στα σχετικά ζητήματα. Διευκρινίζεται όμως από την αρχή ότι θεωρούμε την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας για την αντιμετώπιση του ενεργειακού προβλήματος της χώρας και τη διάσωση του περιβάλλοντος ως μία από τις πιο βασικές δυνατότητες που διαθέτει σήμερα ο άνθρωπος. Ας έρθουμε όμως στο προκείμενο.
Κατά τη διαδικασία έκδοσης της άδειας εγκατάστασης ΦΒ συστημάτων παρεμβάλλεται και η γνωμοδότηση μιας υπηρεσίας της Περιφέρειας, η οποία αποφαίνεται σχετικά με την κατάταξη της Γης σε κατηγορίες παραγωγικότητας. Τα κριτήρια με τα οποία γίνεται η αξιολόγηση περιγράφονται στην Κοινή Υπουργική Απόφαση 16080/2010, η οποία αποτελεί μνημείο κακοποίησης της επιστημονικής άποψης. Ξεκινώντας από ένα αυθαίρετο ορισμό της Γεωργικής Γης και των υπόλοιπων όρων που χρησιμοποιεί (παραγωγικότητα της γεωργικής γης, ποιότητα γης), τα οποία δεν έχουνκαμιά σχέση με τους ορισμούς που έχουν δώσει οι διεθνείς οργανισμοί (ΟΗΕ, FAO), διδάσκονται στα γεωπονικά πανεπιστήμια και εφαρμόσθηκαν στην εκπόνηση του εδαφολογικού χάρτη της χώρας, οδηγούνται σε υποκειμενικές προτάσεις, οι οποίες, όπως αποδείχθηκε στην πράξη, όχι μόνο δεν είναι εφαρμόσιμες, αλλά διευκολύνουν καταστρεπτικές αποφάσεις για έναν πολύ σημαντικό φυσικό πόρο, τη Γη και συνακόλουθα τη γεωργική παραγωγή.
Η άποψη ότι το περιεχόμενο της ΚΥΑ 16080/2010 έχει σοβαρά επιστημονικά λάθη δεν είναι προσωπική, αλλά ομόφωνη άποψη της ομάδας εργασίας από ειδικούς καθηγητές και ερευνητές που είχε συσταθεί με υπουργική απόφαση (10894/22-11-2016), με σκοπό τον έλεγχο της ορθότητας των κριτηρίων της αξιολόγησης της Γης που κατέληξε σε πόρισμα, στο οποίο αναλύθηκαν οι επιστημονικές αδυναμίες, λόγω των οποίων ήταν αδύνατη η εφαρμογή της ΚΥΑ και ως εκ τούτου αποφασίσθηκε η αναστολή και αναθεώρησή της. Τα πιο σημαντικά σημεία του πορίσματος ήταν ότι α) η σημασία στις βασικές έννοιες Γη, Ποιότητα Γης, Παραγωγικότητα Γης, είναι λανθασμένη γιατί ταυτίζεται η έννοια «Γη» με την έννοια «Έδαφος». Το έδαφος αποτελεί βασικό συστατικό της Γης, αλλά όχι το μοναδικό. Τα υπόλοιπα συστατικά είναι το κλίμα, η τοπογραφία, η βλάστηση, τα νερά και γενικά οτιδήποτε υπάρχει στην επιφάνεια του χερσαίου τμήματος της γης. Αποτέλεσμα αυτού του αφετηριακού λάθους είναι να μη αξιολογείται η Γη, αλλά το Έδαφος και β) η αξιολόγηση δεν συνδέεται με τη χρήση της Γης, που αποτελεί βασικό κανόνα, σύμφωνα με τον αντίστοιχο κλάδο της επιστήμης (βλ. αναφορά).
Όλα τα παραπάνω οδήγησαν στην σημερινή κατάσταση, δηλαδή να αυτοσχεδιάζουν οι υπηρεσίες συμμορφούμενες είτε στην αντιεπιστημονική υποκειμενικότητα των επιτροπών αξιολόγησης είτε σε «άνωθεν» επιθυμίες αξιολογώντας τη Γη κατά το δοκούν με απόδοση χαρακτηρισμών που δεν υπάρχουν καν στη σχετική νομοθεσία (ΚΥΑ 16080/2010). Ως ένα τέτοιο παράδειγμα αναφέρεται ο χαρακτηρισμός «Γεωργική Γη Μη Υψηλής Παραγωγικότητας», που βασίζεται στη …βαθυστόχαστη άποψη ότι «τα εδάφη της είναι φτωχά», χωρίς καμία επί πλέον πληροφορία για τη Γη, όπως αρδευσιμότητα, ευνοϊκό μικροκλίμα για συγκεκριμένες καλλιέργειες κ.λπ.! Τα αποτελέσματα όλων αυτών των αντιεπιστημονικών προσεγγίσεων και μεθοδεύσεων είναι γνωστά, δηλαδή στην ουσία να γίνεται ό,τι επιθυμούν οι «επενδυτές» με όλες τις συνέπειες για τη γεωργική παραγωγή και τον αγροτικό πληθυσμό, που συνεχώς μεταναστεύει σε άλλα επαγγέλματα και άλλες κατευθύνσεις. Και όλα αυτά στο όνομα της δήθεν προστασίας του περιβάλλοντος μέσω της προώθησης των ΑΠΕ…
Με όλα αυτά τα τόσο …υπεύθυνα που βλέπουμε μπορούμε να είμαστε απόλυτα απαισιόδοξοι για την αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων, όπως ο κίνδυνος της επισιτιστικής ανασφάλειας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή που σχετίζονται πολύ στενά με τη διαχείριση της Γεωργικής Γης.

Αναφορά: Sys, C. Ir., E.V. Ranst, and Ir.J. Debaveye. 1991. Land Evaluation, Part 1 Principles in land evaluation and crop production calculations.

*Γεωπόνος, δρ Εδαφολογίας, πρ. διευθυντής Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ
(e-mail: christotsadilas@gmail.com)