Οι δουλειές έπεσαν και οι νέοι έφυγαν από την περιοχή, ενώ ακόμη και οι αλλοδαποί εργάτες που κάποτε στήριζαν δυναμικά τις εργασίες, τώρα ψάχνουν για άλλες χώρες του εξωτερικού. Εκεί που οι συνθήκες εργασίες είναι ιδανικότερες, οι καταστάσεις πολύ πιο απλοποιημένες και τα χρήματα περισσότερα.
«Έτσι, μένουμε με τα καπνά αμάζευτα…» λένε χαρακτηριστικά δύο καπνοπαραγωγοί δεύτερης γενιάς, ο Αριστείδης Τζιώλας και ο Ζήσης Μούσιος. Δίπλα τους ο πρόεδρος του χωριού, Γιάννης Ζαρλαδάνης, συμφωνεί και ανοίγει τις παλάμες δείχνοντας πως λίγα πράγματα μπορούν να αλλάξουν.
«Με την τελευταία απογραφή είχαμε 411 άτομα από 619 που ήταν. Έφυγαν πολλοί νέοι, έπεσαν τα σπίτια από τον σεισμό, έφυγαν και τα σχολεία για το Βλαχογιάννι. Μεγάλα τα προβλήματά μας».
Ο καπνός είναι λέξη σημαντική για τον τόπο, καθώς οι άνθρωποι στο παρελθόν «σπούδασαν και πάντρεψαν παιδιά από αυτά».
Αυτήν τη στιγμή καλλιεργούνται περίπου 250 στρέμματα, όταν πριν από μια δεκαετία υπήρχαν περίπου τα τριπλάσια. Παλιότερα υπήρχαν τρεις ποικιλίες. Κατερίνης, Βιρτζίνια και Ελασσόνας. Η τελευταία όμως σταμάτησε, καθώς κρίθηκε πως δεν ικανοποιούσε τους εμπόρους. Η Βιρτζίνια δεν έφευγε σε καλή τιμή και είχε σταματήσει προ τριετίας. Έτσι, επί της ουσίας στο χωριό καλλιεργούσαν μόνο Κατερίνης.
«Πρόκειται για μια καλλιέργεια στην οποία όλοι μπορούν να βοηθήσουν. Μικρά φύλλα, εύκολο μάζεμα στο οποίο εργάζεται και μια οικογένεια».
Πριν από έναν χρόνο όμως, η κατάσταση άλλαξε ξανά. «Μας πλησίασαν οι έμποροι και πήραμε διαβεβαιώσεις για καλύτερες τιμές στα Βιρτζίνια. Έτσι, αποφασίσαμε να τα καλλιεργήσουμε εκ νέου. Πήραμε και υποσχέσεις από εργάτες πως θα έρθουν για δουλειά κι έτσι ξεκινήσαμε. Αλλά μείναμε με τις υποσχέσεις...».
Για να γίνει ένα τσιγάρο έχει διάφορες ποικιλίες. Έχει Βιρτζίνια, Κατερίνης, μπασμά, μπέρλεϊ και άλλα…
«Τα Βιρτζίνια όμως είναι μια καλλιέργεια με μεγαλύτερο κοστολόγιο» εξηγούν οι καλλιεργητές και ξεκινούν από το μάζεμα. Πρώτα μαζεύεται από ένα τμήμα του χωραφιού τα φύλλα και αφήνονται διάσπαρτα στο έδαφος. Μετά οι εργάτες τα κουβαλούν έξω από το χωράφι. Εκεί υπάρχουν οι κασέτες στις οποίες μπαίνουν τα φύλλα και καρφώνουν τα πιρούνια. Κάθε κασέτα χωράει 100-130 κιλά.
«Χρειάζεται μια ομάδα 6 ατόμων και να είναι άνδρες γιατί είναι βαριά και σκληρή δουλειά. Πρέπει να δουλεύουν εντατικά σαν ομάδα για να γεμίσει το ξηραντήριο» λένε.
Συνολικά το ξηραντήριο για να γεμίσει παίρνει 72 κασέτες και σύνολο έχει περίπου 7.200 κιλά. Όταν θα έρθει η ώρα για να το βγάλουν σε ξηρό καπνό θα έχουν μείνει 700-900 κιλά ανάλογα με την ποιότητα του καπνού, καθώς όλα τα χώματα δεν έχουν το ίδιο ειδικό βάρος. Το ξηραντήριο - φούρνος δουλεύει για 7 συνεχόμενες ημέρες και μετά βγαίνει ο καπνός. Όμως πάλι η δουλειά δεν τελειώνει εκεί, καθώς πάλι θέλει διαδικασία για να γίνει συσκευασία να το πάρει ο έμπορας.
«Σκεφτείτε πως το πετρέλαιο ήταν κάτω από ένα ευρώ και τώρα είναι 1.70. Αν παλιά χρειαζόμασταν 400 ευρώ για το πετρέλαιο να δουλέψει 7 ημέρες συνεχόμενα τώρα θέλουμε 700 με 800» σημειώνουν τα δύο μέλη του Νέου Καπνικού Συνεταιρισμού Ελασσόνας, ενώ δεν παραλείπουν και την αύξηση στο ρεύμα που τους έχει πληγώσει.
Τι θα πάρετε όμως; τους ρωτάμε, για να απαντήσουν πως για τα Βιρτζίνια παλιότερα έπαιρναν 1,80 το κιλό, όμως πλέον έχουν την υπόσχεση για 3,5 με 4 ευρώ το κιλό. Στα Κατερίνης ήταν πέρυσι 5 ευρώ το κιλό και φέτος προβλέπεται να φτάσουν 5,20 με 5,30.
Όσον αφορά τα μεροκάματα τώρα, στα Βιρτζίνια φτάνουν και 7 ευρώ την ώρα, επειδή είναι βαριά δουλειά, ενώ στα Κατερίνης είναι 5 ευρώ την ώρα. Όμως, δεν είναι μόνο η έλλειψη εργατικών χεριών. Είναι και οι καιρικές συνθήκες που δεν τους βοηθούν. Εξηγούν πως το χαλάζι προκαλεί τη μεγαλύτερη ζημιά, αλλά και ο καύσωνας παίζει σημαντικό ρόλο. «Όταν ανεβαίνει πάνω από τους 39 βαθμούς, τα φυτά κοιμούνται. Η φετινή χρονιά ήταν κακή, αφού τα καπνά μας έμειναν κοντά και τα φύλλα δεν μεγάλωσαν πολύ και δεν θα έχουμε ειδικό βάρος. Δεν δουλεύει το φυτό το χρονικό διάστημα που πρέπει. Δεν ανεβάζει τα μέταλλα που θέλει, ούτε τη νικοτίνη ούτε και την πίσσα που χρειάζεται» λένε.
Ένα κιλό καπνός λοιπόν φεύγει από τον παραγωγό με 4 άντε 5 ευρώ το κιλό. Ένας καπνιστής για 20 περίπου γραμμάρια καπνού στο πακέτο πληρώνει σχεδόν το ίδιο ποσό…