Μια νέα μηχανή σποράς και μικρών σπόρων

Χωρίς προηγουμένη κατεργασία του εδάφους (ακατεργασία) πλάτους εργασίας 6 μέτρων

Γράφει ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Πριν δύο χρόνια σας είχα παρουσιάσει τη μηχανή ακατεργασίας της SULKY. Ήταν η πρώτη μηχανή που εργάζονταν στα χωράφια της Θεσσαλίας μετά από τη σπαρτική για ακατεργασία της KUHN του Εργαστηρίου Γεωργικής Μηχανολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ήταν η πρώτη φορά που πείσαμε κάποιον αγρότη να υιοθετήσει την ακατεργασία για τη σπορά σιτηρών, ελαιοκράμβης κ.λπ. μικρών σπόρων. Μια επιτυχία που χαρήκαμε ιδιαίτερα. Αυτός που χάρηκε περισσότερο είναι ο παραγωγός. Όσα λέγαμε για εξοικονόμηση ενέργειας (πετρελαίου), εξοικονόμηση χρόνου εργασίας, επιτυχούς φυτρώματος και παραγωγής τουλάχιστον, όσο και η συμβατική κατεργασία αποδείχθηκαν στα χωράφια του παραγωγού. Έσπειρε για δύο χρόνια από 5.000 στρέμματα τη χρονιά και εξοικονόμησε μόνο από τη μείωση κατανάλωσης πετρελαίου 70.000 ευρώ. Ουσιαστικά απόσβεσε τη μηχανή αξίας 77.000 ευρώ μέσα σε δύο χρόνια και του έμεινε η μηχανή να δουλέψει τουλάχιστον άλλα έξι. Ο παραγωγός έμεινε τόσο ικανοποιημένος που πούλησε την παλιά μηχανή του και αγόρασε καινούργια με πλάτος εργασίας 6 μέτρα. Αγόρασε και καινούργιο τρακτέρ 150 ίππων για να την κινεί ακόμη και σε πλαγιές με μεγάλη κλίση με ικανοποιητικές ταχύτητες. Ήδη στη χώρα λειτουργούν πλέον αρκετές μηχανές για ακατεργασία μια επιτυχία σημαντική, καθώς μπαίνει και η χώρα μας στην υιοθέτηση μεθόδων βελτίωσης της διαχείρισης των χωραφιών. Η λογική «θα συνεχίσουμε όπως τα βρήκαμε» αρχίζει να υποχωρεί. Την εργασία της μηχανής μπορείτε να τη δείτε σε βίντεο που έχω αναρτήσει στον λογαριασμό μου στο facebook (https://www.facebook.com  /n/?video%2Fedit%2F&v=374187771962410&aref=1701876897611108&medium=email&mid=60bd8ce58fa92G6d818aa1G60bd917eefd64G3d&bcode=2.1701876898.AbxpOWBLyPOhlWr4sY4&n_m=gemtos%40agr.uth.gr&rms=v2&irms=true).
Εκεί θα δείτε ότι ο παραγωγός εκμηχάνισε όλη τη διαδικασία της σποράς με χρήση μεγάλων σάκων λιπάσματος και εξάρτηση φορτωτή σε ένα τρακτέρ που φόρτωνε το λίπασμα σε ελάχιστο χρόνο και με ελάχιστη ανθρώπινη εργασία. Ένα μικρό φορτηγό με κοχλία μπορεί να φορτώσει τον σπόρο, επίσης, σε ελάχιστο χρόνο και με ελάχιστη ανθρώπινη εργασία. Όλα στοιχεία μεγάλης απόδοσης της μηχανής που φτάνει τα 50 στρέμματα την ώρα ή τα 400 στρέμματα την ημέρα με οκτάωρη εργασία. Μέσα σε 15 μέρες μπορεί να σπείρει 6.000 στρέμματα που κάνει οικονομική την απόσβεσή της.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ
Η μηχανή είναι ελκόμενη από το τρακτέρ. Έχει τη δυνατότητα να διανέμει στη σειρά εκτός από σπόρο λίπασμα και δύο στοιχεία σε μικρές ποσότητες, όπως π.χ. φάρμακο για σκουλήκια και κάποια πρόσθετα για το έδαφος, όπως χουμικά στοιχεία. Όλα αυτά διανέμονται στη γραμμή ταυτόχρονα. Η διανομή γίνεται με αέρα από κεντρικές μονάδες και μεταφέρονται με σωλήνες στην αυλακιά που ανοίγονται στο αδιατάραχτο έδαφος. Τα φυτικά υπολείμματα στην επιφάνεια του εδάφους δεν αποτελούν πρόβλημα, καθώς οι δίσκοι με το βάρος της μηχανής (κατακόρυφη δύναμη προς το έδαφος) εξασφαλίζουν την κοπή τους ώστε ο σπόρος να καταλήξει στο έδαφος χωρίς να παρεμβάλλονται τα φυτικά υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας (φαίνεται στην εικόνα). Αυτό εξασφαλίζει καλή βλάστη του σπόρου και επιτυχημένο φύτρωμα.
Η κάθε σπαρτική μονάδα έχει μπροστά έναν τροχό με ελαστικό περίβλημα. Ακολουθείται από έναν δίσκο που ανοίγει την αυλακιά για την τοποθέτηση του σπόρου και στο τέλος υπάρχει δεύτερος μεταλλικός τροχός που κάνει κλείσιμο της αυλακιάς και το σκέπασμα του σπόρου. Οι δύο τροχοί εξασφαλίζουν τη σωστή ρύθμιση του βάθους σποράς.
Η μηχανή, όπως έχω γράψει και παλαιότερα, έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να σπέρνει σε ξηρό έδαφος χωρίς κανένα πρόβλημα. Αυτό μας βοηθά τόσο στη σπορά καλλιεργειών, όπως η ελαιοκράμβη που πρέπει να σπαρεί και να φυτρώσει νωρίς, ώστε πριν από τις πρώτες παγωνιές να έχει τουλάχιστον τέσσερα μόνιμα φύλλα. Η δυνατότητα σποράς σε ξηρό έδαφος μας βοηθά να σπείρουμε νωρίς και με την πρώτη βροχή να φυτρώσουν οι καλλιέργειές μας. Πρώιμη σπορά είναι χρήσιμη για να έχουμε πρώιμη ωρίμανση και να αποφύγουμε ζημιές από λίβα. Η άποψη ότι οι πρώιμες φυτείες κινδυνεύουν περισσότερο από παγετούς είναι λανθασμένη. Τα πιο αναπτυγμένα φυτά αντέχουν περισσότερο σε χαμηλές θερμοκρασίες παρ’ όλο που φαίνονται πιο πειραγμένα, καθώς τα πιο αναπτυγμένα φύλλα κιτρινίζουν.
Τη χρονιά που πέρασε η χρήση της ακατεργασίας έδειξε και κάποια από τα πλεονεκτήματά της που δεν είχαμε δει τα προηγούμενα χρόνια. Η ξηρασία από Δεκέμβριο μέχρι Απρίλιο έδειξε ότι η ακατεργασία δημιουργεί συνθήκες καλύτερης αντοχής στην έλλειψη βροχών. Διότι η κάλυψη του εδάφους με φυτικά υπολείμματα μειώνει τη εξάτμιση, ενώ η αύξηση της οργανικής ουσίας, που σε περισσότερα χρόνια θα είναι μεγαλύτερη, αυξάνει την υδατοχωρητικότητα του εδάφους. Με τον «Daniel» και τον «Elias» έδειξε, επίσης, τη δυνατότητα μείωσης της διάβρωσης του εδάφους. Τα χωράφια που την προηγούμενη χρονιά είχαν σπαρθεί με ακατεργασία, είχαν λιγότερα αυλάκια από το νερό που κύλισε στις πλαγιές του Ζάππειου και των Ν. Καρυών. Ιδιαίτερα σε σχέση με διπλανά χωράφια που είχαν δεχτεί ελαφρά κατεργασία το καλοκαίρι.
Είναι μια καλή ευκαιρία να προσθέσω σήμερα τις δυνατότητες που θα δημιουργηθούν από την ανθρακοδεσμευτική γεωργία. Η γεωργία συντηρήσεως (αμειψισπορές, καλλιέργειες φυτοκάλυψης και ακατεργασία) είναι το κλειδί για την αύξηση της οργανικής ουσίας των εδαφών μας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές επιδοτήσεις σε αγρότες που ακολουθούν τις πρακτικές που αυξάνουν την οργανική ουσία των εδαφών. Αναμένουμε ακόμα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ανακοινώσει κανονισμό για τη δέσμευση άνθρακα στο έδαφος.
Θα κλείσω με το ερώτημα που τίθεται κάθε φορά που παρουσιάζω ένα μηχάνημα ή τεχνολογία μεγάλης αξίας αρχικής αγοράς, αλλά και μεγάλης απόδοσης: Πώς μπορούν να επωφεληθούν τα μικρά αγροκτήματα της χώρας. Η απάντηση παραμένει η ίδια: Είτε θα χρησιμοποιήσουν επαγγελματίες με γεωργικά μηχανήματα είτε θα συνεργαστούν δημιουργώντας ομάδες παραγωγών που θα εξασφαλίσουν την ελάχιστη έκταση για την απόσβεση του μηχανήματος σε λογικά όρια. Πώς θα γίνει αυτό; Θα πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία, να αρχίσουμε να συνεργαζόμαστε, να αρχίσουμε να αναλαμβάνουμε και να διαχειριζόμαστε τις αβεβαιότητες των καινοτομιών για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε. Να περιμένουμε βοήθεια από το πολιτικό σύστημα της χώρας; Θα πρέπει να το απαιτήσουμε. Μόνο αν καταλάβουν ότι έχουν πολιτικό κόστος θα αντιδράσουν.