Με τους δανειστές να έχουν βάλει στο στόχαστρο τις φοροαπαλλαγές σε γονικές παροχές, δωρεές, κληρονομιές και φόρους μεταβίβασης, ο χάρτης στη φορολογία ακινήτων θα διαφοροποιηθεί και οι ανατροπές θα είναι σαρωτικές καθώς θα θιγούν αφορολόγητα ποσά, κλίμακες και συντελεστές φόρων, καθιστώντας τις μεταβιβάσεις, ακριβότερες .

Από τις αλλαγές στο φορολογικό σκηνικό θα θιγεί και η πρώτη κατοικία, η οποία βρίσκεται αυτή την περίοδο στο προσκήνιο της επικαιρότητας, λόγω της απελευθέρωσης των πλειστηριασμών. Σήμερα θυμίζουμε πως οι δωρεές και γονικές παροχές πρώτης κατοικίας αξίας έως 200.000 ευρώ για τον άγαμο και έως 250.000 για τον έγγαμο είναι αφορολόγητες. Το ποσόν αυτό προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα παιδιά και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα.

Τα παραπάνω αφορολόγητα όρια θα αλλάξουν προς το χειρότερο, καθώς οι δανειστές διαγράφουν κάθε μορφή φοροαπαλλαγής που έχει απομείνει στους πολίτες. Με δεδομένο ότι το 2017 θα έχουμε και νέα αναπροσαρμογή –μείωση των αντικειμενικών τιμών, που ως γνωστόν αποτελούν τη βάση υπολογισμού των σχετικών φόρων, για να αποτραπεί η απόκλιση στο ύψος των εσόδων θα υπάρξει αύξηση των φορολογικών συντελεστών. Αυτό είναι δεδομένο και ήδη το Υπ. Οικονομικών έχει κάνει τη σχετική προετοιμασία.

ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Ενόψει των επικείμενων αλλαγών, που δικαιολογούν εν μέρει και τις "ουρές" που σχηματίζονται στα ειρηνοδικεία της χώρας, με τις αποποιήσεις κληρονομιών, επισημαίνουμε αναλυτικά τι προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία:

* Εφόσον αποκτάται πρώτη κατοικία από άγαμο με δωρεά ή γονική παροχή, η αξία της κατοικίας απαλλάσσεται από τον φόρο έως του ποσού των 200.000 ευρώ. Σε περίπτωση απόκτησης πρώτης κατοικίας από έγγαμο, η αξία απαλλάσσεται από τον φόρο έως του ποσού των 250.000 ευρώ. Το όριο της αφορολόγητης αξίας προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα ανήλικα τέκνα, των οποίων την επιμέλεια έχει ο δικαιούχος. Στο ποσό της απαλλαγής περιλαμβάνεται και η αξία μιας θέσης στάθμευσης αυτοκινήτου και ενός αποθηκευτικού χώρου, για επιφάνεια εκάστου έως 20 τ.μ., εφόσον βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα.

Επίσης, σε περίπτωση δωρεάς ή γονικής παροχής οικοπέδου στο οποίο μπορεί να ανεγερθεί πρώτη κατοικία προβλέπεται απαλλαγή από τον φόρο έως το όριο αξίας των 50.000 ευρώ, για τον άγαμο, και έως το όριο των 100.000 ευρώ, για τον έγγαμο. Το όριο προσαυξάνεται κατά 10.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 15.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του δικαιούχου. Τα παραπάνω ισχύουν, εφόσον στον δικαιούχο περιέρχεται μία μόνο κατοικία ή ένα οικόπεδο εξ ολοκλήρου και κατά πλήρη κυριότητα, και όχι ποσοστό εξ αδιαιρέτου.

* Για να αναγνωριστεί το δικαίωμα απαλλαγής, θα πρέπει εκείνος ή εκείνη που αποκτά την κατοικία με δωρεά ή γονική παροχή, η σύζυγος ή ο σύζυγος και τα ανήλικα τέκνα τους να μην έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας, επικαρπίας ή οίκησης σε άλλη κατοικία που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειας και βρίσκεται σε δήμο ή κοινότητα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων.

Επίσης, να μην κατέχουν σε δήμο ή κοινότητα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων οικόπεδο οικοδομήσιμο, στο οποίο αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος που πληροί τις στεγαστικές τους ανάγκες. Οι στεγαστικές ανάγκες θεωρείται ότι δεν καλύπτονται, αν το συνολικό εμβαδόν των κτισμάτων που κατέχει ή μπορεί να ανεγείρει ο δικαιούχος είναι κάτω από 70 τ.μ., προσαυξανόμενα κατά 20 τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 25 τ.μ. για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του δικαιούχου.

ΔΕΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΩ

Στο μεταξύ κατακόρυφη είναι η αύξηση στις αποποιήσεις κληρονομιών, στα τρία ειρηνοδικεία της Λάρισας καθώς μέχρι και τις 13 Οκτωβρίου, είχαν ήδη υποβληθεί 792 αιτήσεις. Ο αριθμός είναι ενδεικτικός της αυξητικής τάσης που παρατηρείται από το 2013, καθώς το ποσοστό της αύξησης, σύμφωνα με τον πίνακα που παραθέτουμε, διαμορφώνεται στο 47%. Ενδεικτικά, το 2013 στο Ειρηνοδικείο Λάρισας αποποιήθηκαν την κληρονομιά ακινήτου 553 πολίτες και 812 το 2015. Στο Ειρηνοδικείο Φαρσάλων το 2015 οι αιτήσεις ήταν 117 και έως στις 13 Οκτωβρίου ξεπερνούσαν τις 143. Στο Ειρηνοδικείο της Ελασσόνας τέλος οι αιτήσεις το 2015 ήταν 48 και έως την περασμένη εβδομάδα 79.

Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι τα δυσβάστακτα φορολογικά βάρη που επιβλήθηκαν τα τελευταία χρόνια στην ακίνητη περιουσία, καθώς και τα τεράστια χρέη τα οποία συσσωρεύτηκαν από τους φόρους που έμειναν απλήρωτοι καθιστούν ασύμφορη οικονομικά την αποδοχή κληρονομιάς για χιλιάδες πολίτες. Οι εν λόγω φορολογούμενοι επιλέγουν να μην κάνουν αποδοχή κληρονομιών προκειμένου να μην κληρονομήσουν τα ήδη υπέρογκα φορολογικά χρέη των θανόντων συγγενών τους, αλλά και επειδή δεν μπορούν και οι ίδιοι να πληρώνουν κάθε χρόνο τα τεράστια ποσά φόρων που συνεπάγεται η κατοχή ακίνητης περιουσίας, δεδομένου μάλιστα ότι δεν μπορούν και να την πουλήσουν εύκολα. Συνεπώς από το 2013 έως και σήμερα 3.261 ακίνητα να παραμένουν… στα αζήτητα και επί της ουσίας να χαρίζονται στο Δημόσιο!

Την ίδια στιγμή, όπως διαπιστώνεται από τους συμβολαιογράφους της Λάρισας, ο γονέας δεν τολμά, υπό τις παρούσες συνθήκες να μεταβιβάσει κάποιο ακίνητο στο παιδί ή τον συγγενή του. Αντίθετα προτιμά να αφήσει στους διαδόχους του την επιλογή της αποποίησης της κληρονομιάς, ώστε να διασφαλιστούν όχι μόνον από τυχόν γνωστές ή άγνωστες διεκδικήσεις του δημοσίου ή τρίτων, αλλά και από τα απρόβλεπτα βάρη της ακίνητης περιουσίας.

Παρενθετικά να σημειώσουμε πως ο κληρονόμος μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών που αρχίζει από τότε που έμαθε ότι κατέστη προσωρινός κληρονόμος, διαφορετικά θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή. Η αποδοχή κληρονομιάς δεν είναι και τόσο εύκολη υπόθεση από τη στιγμή μάλιστα που είναι και οικονομικά επιβαρυντική. Στην περίπτωση, ενδεικτικά που ένα ακίνητο κληρονομείται από θείους, η φορολόγηση μπορεί να φθάσει μέχρι και στο 40% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, αγγίζοντας ουσιαστικά, λόγω της πτώσης των τιμών, την εμπορική του αξία. Με λίγα λόγια, ο ενδιαφερόμενος θα κληθεί να αγοράσει ξανά το ακίνητο που κληρονομεί…

ΤΟ Ν/Σ ΓΙΑ ΤΑ ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ

ΘΑ ΤΙΣ ΑΥΞΗΣΕΙ…

Και όπως μάλιστα προειδοποιούν οι συμβολαιογράφοι της Λάρισας, ο αριθμός των αποποιήσεων κληρονομιάς θα αυξηθεί σημαντικά αν δεν υπάρξουν αλλαγές στις εξαγγελλόμενες νομοθετικές παρεμβάσεις στα αυθαίρετα και ειδικά στις διατάξεις που προβλέπουν υποχρέωση ελέγχου του ακινήτου από μηχανικό και πριν από την αποδοχή κληρονομιάς.

Σήμερα θυμίζουμε πως κάθε είδους δικαιοπραξία (π.χ. αγοραπωλησία) πρέπει να συνοδεύεται από βεβαίωση μηχανικού, ότι το ακίνητο δεν έχει αυθαιρεσίες. Σε αντίθετη περίπτωση, δεν επιτρέπεται να καταρτιστεί συμβόλαιο. Η ρύθμιση επεκτείνεται πλέον και στις αποδοχές κληρονομιάς, αλλά και στις άδειες ίδρυσης και λειτουργίας μιας επαγγελματικής εγκατάστασης.

Οι αντιδράσεις στη ρύθμιση είναι πολλές και η κριτική ασκείται σε τρία επίπεδα:

* Σε νομικό επίπεδο, πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν ότι ο νόμος που βρίσκεται στην τελική φάση επεξεργασίας, έρχεται σε ευθεία αντίθεση με διατάξεις του αστικού κώδικα, καθώς η απόκτηση ενός ακινήτου μέσω κληρονομιάς δεν είναι επιλογή, αλλά «αναγκαστική διαδοχή», δηλαδή είναι υποχρεωτική. Επίσης γίνεται αναφορά σε απόφαση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (633/1997), με την οποία γίνεται αποδεκτή η αποδοχή κληρονομιάς με αυθαίρετο.

* Σε πρακτικό επίπεδο, εκφράζεται η ανησυχία ότι θα δημιουργηθεί ένα χάος, ιδίως στην περιφέρεια όπου ο συνδυασμός μικροϊδιοκτησίας και πολλών κληρονόμων είναι συχνός. Επίσης, υπάρχει η εκτίμηση ότι η «τακτοποίηση» μιας αυθαιρεσίας προκειμένου να ολοκληρωθεί η αποδοχή κληρονομιάς είναι ανέφικτη (αφού ο "τακτοποιών" δεν είναι ακόμα ιδιοκτήτης) και αποκλείει την επιλογή κατεδάφισης της αυθαιρεσίας, για τον ίδιο λόγο.

* Σε οικονομικό επίπεδο, πολλοί υποστηρίζουν ότι η επιβάρυνση θα οδηγήσει πολλούς στη «σιωπηρή» (χωρίς μεταγραφή, αν δεν χρειαστεί) αποδοχή κληρονομιάς ή στην αποποίησή της, γεγονός που θα έχει επιπτώσεις και στα δημόσια έσοδα.

ΑΙΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΟ Ν. ΛΑΡΙΣΑΣ