Ο Κωνσταντίνος Μαλέας γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1879.
Υπήρξε ένας από τους πλέον σημαντικούς Έλληνες μεταϊμπρεσιονιστές ζωγράφους των αρχών του 20ού αιώνα. Μαζί με τον Κωνσταντίνο Παρθένη, θεωρείται «πατέρας της μοντέρνας τέχνης στην Ελλάδα». Παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Πολυτεχνείο της Κωνσταντινούπολης.
Το 1901 πήγε στο Παρίσι και σπούδασε ζωγραφική έως το 1907 στη Σχολή Διακοσμητικών Τεχνών με δάσκαλο τον συμβολιστή ζωγράφο Henri Martin. Επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη και άρχισε να ταξιδεύει στη Μεσόγειο αποτυπώνοντας σε τοπιογραφίες τα μέρη που επισκέφτηκε. Το 1917 ήρθε στην Αθήνα και διορίστηκε διευθυντής του Μουσείου Λαϊκών Χειροτεχνημάτων. Πέθανε στην Αθήνα το 1928, σχετικά νέος, κι έχοντας ήδη τιμηθεί από την Πολιτεία με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών.
Παρά το γεγονός ότι ο Μαλέας ζωγράφιζε με τρόπο καθαρά ιμπρεσιονιστικό, το συνολικό του έργο δείχνει έναν επίμονο συμβολιστή, ο οποίος έχοντας διατρέξει το εκφραστικό ιδίωμα του ιμπρεσιονισμού και του συμβολισμού κι έχοντας μελετήσει την γιαπωνέζικη ζωγραφική, καταλήγει στο δικό του προσωπικό ύφος για το οποίο τελικά επιλέγει μια γραφή μετα-ιμπρεσιονιστική.
Στο έργο «Λαύριο» (1918-20, λάδι σε μουσαμά), κτήμα της Συλλογής Γ.Ι. Κατσίγρα, απεικονίζεται το αττικό τοπίο. Σε πρώτο επίπεδο τα ταπεινά στάχυα που καλύπτουν την αττική γη, αποδοσμένα «εκτυφλωτικά», με κίτρινο του καδμίου και το συμπληρωματικό (στο κίτρινο) μωβ χρώμα. Ακολουθούν τα λιγοστά δέντρα σχηματοποιημένα, με ανεπαίσθητες φωτοσκιάσεις στο φύλλωμά τους και η θάλασσα. Η Μεσόγειος θάλασσα που τόσο αγάπησε, ταξίδεψε και ζωγράφισε ο Μαλέας με το γνώριμό του μπλε ουλτραμαρίν χρώμα και τέλος, τα βουνά, αποδοσμένα σε τόνους ρόδινους, μαβιούς και γαλάζιους. Πρωταγωνιστής του έργου τα χρώματα. Χρώματα έντονα, καθαρά, πλακάτα, στα οποία διαγράφεται η κίνηση του πινέλου του καλλιτέχνη. Χρώματα που συλλαμβάνουν τη ματιά του θεατή και την εγκλωβίζουν. Ακόμη και τα περιγράμματα διεκδικούν, μέσω του χρώματος, τη δική τους βαρύτητα και σημασία στη σύνθεση και αποκτούν τη δική τους εικαστική αξία, ισότιμη με το χρώμα-σχήμα που περιγράφουν.
Η ζωγραφική του Κωνσταντίνου Μαλέα ανανέωσε την νεότερη ελληνική τέχνη και αποτέλεσε εικαστικό έρεισμα για τους μετέπειτα καλλιτέχνες, ακόμη κι αυτούς που ακολούθησαν το δρόμο της αφαίρεσης.
Ελένη Φωλίνα
ιστορικός Τέχνης, εικαστικός
