κόσμους μέσα στους οποίους θέλεις να ζήσεις, είναι αυτό που σε κάνει κατ’ ουσίαν να ξεχωρίζεις. Μέσα σε αυτούς τους κόσμους λοιπόν, η «μαγεία» είναι κομβικής σημασίας. Με μια προϋπόθεση: να την πιστεύεις. Με την όσο πιο παιδική ψυχή μπορείς να κρατήσεις μέσα σου με δόντια και με νύχια. Όταν πεθάνει αυτή η πίστη, πεθαίνει και ο άνθρωπος» τονίζει σήμερα στην «Ε» ο Λαρισαίος συνθέτης Γιάννος Αιόλου με αφορμή την παρουσίαση του νέου του έργου «Τάνγκος του Μαγικού Ρεαλισμού» που θα γίνει σήμερα στις 9 μ.μ. στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας. Ο συνθέτης στη συνέντευξή του σήμερα μιλάει για το νέο του έργο για το οποίο δούλεψε «σε μια νέα φόρμα τάνγκο, λιγότερο αργεντίνικη, πιο ευρωπαϊκή ή και παγκόσμια, διαποτισμένη με το πνεύμα του Μαγικού Ρεαλισμού», αναφέρεται στο γιατί επέλεξε να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο μουσικό είδος, που έλκει την καταγωγή του από την απέναντι όχθη του Ατλαντικού, ενώ απαντά στο γιατί διάλεξε τη γενέτειρά του να παρουσιάσει για πρώτη φορά το νέο του έργο. Αναφέρει χαρακτηριστικά δε ότι: «Όση απόσταση κι αν διανύσει κανείς μετριέται πάντα από την αφετηρία του. Όλα τα πράγματα παίρνουν τις πραγματικές διαστάσεις, μεγέθη και αξίες τους όταν τα δεις από απόσταση».
Συνέντευξη στον Θανάση Αραμπατζή
• Κύριε Αιόλου, επιστρέφετε στη Λάρισα, τη γενέτειρα πόλη σας, για να παρουσιάσετε τη νέα σας δουλειά «Τάνγκος του Μαγικού Ρεαλισμού»...
- Είναι ένα έργο που με απασχόλησε πάρα πολύ καιρό. Δουλεύω σε μια νέα φόρμα Τάνγκο, λιγότερο αργεντίνικη, πιο ευρωπαϊκή ή και παγκόσμια θα έλεγα, διαποτισμένη με το πνεύμα του Μαγικού Ρεαλισμού. Ο μαγικός ρεαλισμός όπως γνωρίζουμε είναι ένα λογοτεχνικό κίνημα το οποίο ενσωματώνει μαγικά και υπερφυσικά γεγονότα σε μια ρεαλιστική αφήγηση, χωρίς να αμφισβητεί την εγκυρότητά τους σε μια προσπάθεια να κατανοήσει βαθύτερα την ίδια την πραγματικότητα ή και να την κριτικάρει. Είναι ένα κίνημα που ξεκίνησε όμως παράλληλα στην Ευρώπη και στη Λατινική Αμερική, χωρίς στην αρχή να υπάρχει αλληλεπίδραση των καλλιτεχνών. Σήμερα, πέραν του Μπόρχες, του Μαρκές, της Αλιέντε, έχουμε καλλιτέχνες από όλη σχεδόν τη γη που ενσωματώνουν τις αρχές του Μαγικού Ρεαλισμού, όπως ο Ιάπωνας Χαρούκι Μουρακάμι ή ο Αγγλο-Ινδός Σαλμάν Ρούσντι.
Για μένα, ως συνθέτη, ο Μαγικός Ρεαλισμός συνίσταται στον τρόπο που δουλεύω το υλικό μου, οι μετατροπίες, η πολυτονικότητα, ο τρόπος που σαν μέσα από ένα σύνολο καθρεφτών (όπως στα έργα του Μπόρχες) τα μουσικά θέματα μεταμορφώνονται, αλλάζουν σύμπαν, πραγματικότητα, αντιμετωπίζοντας όμως κάθε αλλαγή ως οργανική, όχι ως ‘ξένη’ ή φανταστική. Ίσως ακούγεται κάπως τεχνικό στον μη μυημένο στα μουσικά πράγματα, όμως δεν χρειάζεται να ξέρει κανείς τίποτα, απλά να αφεθεί στο μουσικό ταξίδι.
• Πόσο εύκολο -ή δύσκολο- ήταν ένας συνθέτης από την Ελλάδα να ασχοληθεί με ακούσματα της απέναντι όχθης του Ατλαντικού;
- Τα τάνγκος είναι μια μουσική που γεννιέται στα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα, όταν Ευρωπαίοι μετανάστες στην Αργεντινή και την Ουρουγουάη συνδυάζουν ευρωπαϊκές μουσικές και χορευτικές παραδόσεις με αφρικανικούς ρυθμούς. Είναι αρχικά μια μουσική και ένας χορός των καταγωγίων, των φτωχών καπηλειών και των μπορντέλων που αργότερα εξαπλώνεται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και μετά τη δεκαετία του 1970 αποτελεί διεθνές φαινόμενο. Ως μια διεθνής μουσική γλώσσα πια με απασχόλησε. Δεν την αναπαράγω ως μια φολκλόρ μουσική παράδοση – δεν θα με ενδιέφερε άλλωστε ποτέ κάτι τέτοιο. Είναι μια γλώσσα που από την αρχή ήταν μπολιασμένη με την ευρωπαϊκή μουσική και αργότερα με τη συμφωνική. Σήμερα, στη δική μου περίπτωση, γίνεται ίσως λίγο πιο Μεσόγεια, πιο κινηματογραφική ίσως... Η αλήθεια είναι ότι ευχαριστώ την αφορμή που μου δόθηκε όταν έγραψα τη μουσική για την ταινία «Το Τανγκό Των Χριστουγέννων». Τότε ήρθα αντιμέτωπος με την πρόκληση, και μου άνοιξε έναν δρόμο να περπατήσω. Σήμερα, δέκα χρόνια μετά, αισθάνομαι ότι έχω δημιουργήσει έναν μουσικό λόγο που με σημάδεψε, με άλλαξε σε μεγάλο βαθμό, με καθορίζει πια, και θέλω να το μοιραστώ με τους δικούς μου ανθρώπους πρώτα, στην πόλη μου.
• Επιλέξατε να παρουσιάσετε το νέο σας έργο στη γενέτειρα πόλη σας. Τι σημαίνει για σας η Λάρισα;
- Όση απόσταση κι αν διανύσει κανείς μετριέται πάντα από την αφετηρία του. Όλα τα πράγματα παίρνουν τις πραγματικές διαστάσεις, μεγέθη και αξίες τους όταν τα δεις από απόσταση. Έχοντας την τύχη να ζήσω σε αρκετές πόλεις στο εξωτερικό και στην Ελλάδα, είχα την ευκαιρία να δω πιο αντικειμενικά την πόλη που γεννήθηκα, την παιδική μου ηλικία, τη διαδρομή μου, και τον βαθμό που με καθόρισε αυτός «ο πρώτος βίος», η «πρώτη ζωή» στις μετέπειτα ζωές. Αισθάνομαι ότι έχω ζήσει πολλές ζωές και είμαι τυχερός για αυτό. Έχω κάνει πολλά και διαφορετικά πράγματα, που όμως όλα με τον έναν ή άλλο τρόπο «χρωματίστηκαν» ως επιλογές από την «πρώτη ζωή», σαν την «πρώτη αγάπη»... που δεν αντικαθίσταται.
• Σε μια εποχή που η περιρρέουσα ατμόσφαιρα έχει ακρίβεια, πόλεμο και πανδημία, πόσο εύκολο είναι να γράφετε για... μαγεία;
- Σήμερα, περισσότερο ίσως από ποτέ, η παγκόσμια κοινωνία ζει πολλές μορφές παράλληλων πραγματικοτήτων, «εικονικής», online και πραγματικής... Ο πραγματικός χώρος και χρόνος είναι πια «μολυσμένος» από την αίσθηση που μας δίνει ο παράλληλος λαβύρινθος των κοινωνικών δικτύων όπου ο άνθρωπος βαδίζει στα τυφλά, προσπαθεί να βρει νέα ταυτότητα ή να φορέσει μια άλλη μάσκα, να πραγματώσει εκεί όσα δεν μπορεί στον φυσικό κόσμο. Ο Μαγικός Ρεαλισμός χρησιμοποιεί το «Μαγικό» ως ένα μέσο για να κατανοήσει το πραγματικό, και όχι όπως το «φανταστικό» που στην ουσία αντικαθιστά εντελώς την πραγματικότητα. Όμως, θα σας έλεγα ότι αλίμονο αν δεν μπορούμε πια να «φτιάξουμε» τον δικό μας «μύθο», τη δική μας, προσωπική ο καθένας αφηγηματική στη ζωή του. Δεν θεωρώ ότι υπάρχει μεγαλύτερη σκλαβιά από το να μην έχεις τη «δική σου ιστορία», αλλά να ζεις την «ιστορία των άλλων», να ζεις με τα πρότυπα άλλων, προσταγές, επιθυμίες, κανόνες άλλων... Ο Χαράρι υποστηρίζει ότι η εξέλιξη της ζωής σε αυτό που όλοι ξέρουμε σήμερα βασίστηκε εν ολίγοις σε δύο βασικές λειτουργίες του ανθρώπινου εγκεφάλου που βρίσκονται στον Sapiens και όχι στον Neandertal: στην ικανότητα της φαντασίας και της εξιστόρησης. Αυτή η ικανότητα του να «φαντάζεσαι», να ελπίζεις, να φτιάχνεις όνειρα και κόσμους μέσα στους οποίους θέλεις να ζήσεις, είναι αυτό που σε κάνει κατ’ ουσίαν να ξεχωρίζεις. Μέσα σε αυτούς τους κόσμους λοιπόν, η «μαγεία» είναι κομβικής σημασίας. Με μια προϋπόθεση: να την πιστεύεις. Με την όσο πιο παιδική ψυχή μπορείς να κρατήσεις μέσα σου με δόντια και με νύχια. Όταν πεθάνει αυτή η πίστη, πεθαίνει και ο άνθρωπος.
