«Τα άτομα που ακολουθούσαν μερικώς τη μεσογειακή δίαιτα είχαν 20% χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ, ενώ εκείνοι που την τηρούσαν πλήρως είχαν περίπου 40% λιγότερες πιθανότητες ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ.

Οι ασθενείς που είχαν αναπτύξει τη νόσο και ακολουθούσαν τη Μεσογειακή Δίαιτα έστω μερικώς είχαν μεγαλύτερη επιβίωση κατά 1.5 έτος, ενώ εκείνοι που την τηρούσαν πλήρως ζούσαν περίπου 4 έτη περισσότερο. Οι παρεμβάσεις δηλαδή στη διατροφή αναδείχθηκε ότι είναι εξίσου, αν όχι περισσότερο αποτελεσματικές από τα φάρμακα που κυκλοφορούν μέχρι σήμερα για τη νόσο» τονίζει μιλώντας σήμερα στην «Ε» ο επίκουρος καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Νίκος Σκαρμέας.

Ο κ. Σκαρμέας, ο οποίος υπήρξε αναπληρωτής καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης, βρέθηκε πρόσφατα στη Λάρισα στο πλαίσιο του συνεδρίου Νευρολόγων, όπου αναφέρθηκε στην έρευνα της Νευρολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για τη σχέση της νόσου Αλτσχάιμερ με τη μεσογειακή διατροφή, παρουσιάζοντας τα προκαταρκτικά αποτελέσματα.

Ο κ. Σκαρμέας, που θεωρείται πρωτοπόρος αντίστοιχων ερευνών, σε συνεργασία με τον καθηγητή Νευρολογίας της Ιατρικής Λάρισας Γεώργιο Χατζηγεωργίου και τον επίκουρο καθηγητή Νευρολογίας Ευθύμιο Δαρδιώτη ηγούνται της έρευνας, που διεξάγεται στην αστική περιοχή της Λάρισας. Μια μελέτη που θα καθορίσει για πρώτη φορά στην Ελλάδα τη συχνότητα της νόσου Αλτσχάιμερ στη χώρα μας και η οποία χρηματοδοτήθηκε από το αμερικανικό Alzheimer Association (μέσα από ανταγωνιστικό ερευνητικό πρόγραμμα). Ερευνητική προσπάθεια που πλέον χρηματοδοτείται και από το ελληνικό κράτος μέσα από το ανταγωνιστικό ερευνητικό πρόγραμμα «Αριστεία».

«Αν τα προκαταρκτικά αποτελέσματα επιβεβαιωθούν» τονίζει ο κ. Σκαρμέας «τότε η πολιτεία πρέπει άμεσα να οργανώσει εκστρατεία ενημέρωσης γιατί τα οφέλη θα είναι πολλαπλά τόσο για τους πολίτες αλλά και για τα οικονομικά της υγείας».

Όπως είναι γνωστό η νόσος Αλτσχάιμερ αποτελεί τη συχνότερη μορφή άνοιας που οδηγεί σε προοδευτική απώλεια της μνήμης και των υπόλοιπων νοητικών λειτουργιών του ασθενούς όπως ο προσανατολισμός, η αναγνώριση προσώπων, κ.λπ.

«Από πολλούς, προσθέτει ο κ. Σκαρμέας, έχει χαρακτηριστεί ως η επιδημία της σύγχρονης κοινωνίας μας, μιας και όλο περισσότερα άτομα διαγιγνώσκονται με τη νόσο. Η συχνότητά της είναι περίπου 6% σε ηλικίες άνω των 65 ετών, ωστόσο λόγω της αυξανόμενης μακροζωίας, της πρωιμότερης διάγνωσης και της έλλειψης αποτελεσματικής πρόληψης, ο αριθμός των ασθενών με νόσο Αλτσχάιμερ αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2050.

Αν και στην Ελλάδα απουσιάζουν μέχρι σήμερα επιστημονικά σχεδιασμένες πληθυσμιακές μελέτες υπολογίζεται, με βάση τα διεθνή δεδομένα, ότι υπάρχουν περίπου 150.000-200.000 ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ, ενώ το 2050 αναμένεται να υπάρχουν πάνω από 500.000 ασθενείς».

ΚΟΣΤΟΣ

«Αν λοιπόν αναλογιστεί κανείς την αυξανόμενη συχνότητα της νόσου, τη σημαντική επιβάρυνση (οικονομική και ψυχολογική) που ασκεί η νόσος στα μέλη της οικογένειας που φροντίζουν τους πάσχοντες, αλλά και την τεράστια οικονομική επιβάρυνση στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης καθίσταται πλέον φανερή η επιτακτική ανάγκη τόσο του καθορισμού του ακριβούς αριθμού των πασχόντων στον ελληνικό χώρο όσο και τη διερεύνηση θεραπευτικών παρεμβάσεων με σκοπό την ανάσχεση και κυρίως την πρόληψη της νόσου».

Υπενθυμίζεται πως η μεσογειακή διατροφή, χαρακτηρίζεται από υψηλή πρόσληψη λαχανικών, οσπρίων, φρούτων και δημητριακών, μέτρια προς υψηλή πρόσληψη ψαριών, υψηλή πρόσληψη ελαιόλαδου, χαμηλή πρόσληψη κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων και μέτρια κατανάλωση αλκοόλ κυρίως υπό τη μορφή κρασιού και συνήθως κατά τη διάρκεια των γευμάτων.

«Μελέτες μας, σημειώνει ο κ. Σκαρμέας, κυρίως στην Αμερική έχουν δείξει ότι ο τήρηση των αρχών της μεσογειακής δίαιτας μπορεί να καθυστερήσει σημαντικά την ανάπτυξη της νόσου Αλτσχάιμερ. Συγκεκριμένα τα άτομα που ακολουθούσαν μερικώς τη μεσογειακή δίαιτα είχαν 20% χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ, ενώ εκείνοι που την τηρούσαν πλήρως είχαν περίπου 40% λιγότερες πιθανότητες ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ.

Επίσης, οι ασθενείς που είχαν αναπτύξει τη νόσο Αλτσχάιμερ και ακολουθούσαν τη μεσογειακή δίαιτα έστω μερικώς είχαν μεγαλύτερη επιβίωση κατά 1,5 έτος, ενώ εκείνοι που την τηρούσαν πλήρως ζούσαν περίπου 4 έτη περισσότερο. Οι παρεμβάσεις δηλαδή στη διατροφή αναδείχθηκε ότι είναι εξίσου, αν όχι περισσότερο, αποτελεσματικές από τα φάρμακα που κυκλοφορούν μέχρι σήμερα για τη νόσο».

ΛΑΡΙΣΑ

Σε ό,τι αφορά στα προκαταρκτικά αποτελέσματα της μελέτης στη Λάρισα, ο κ. Σκαρμέας τονίζει πως «το ερώτημα είναι αν οι θετικές επιδράσεις της μεσογειακής δίαιτας που διαπιστώθηκαν σε διάφορους πληθυσμούς-κυρίως Αμερικανούς υφίστανται και σε αμιγώς μεσογειακούς πληθυσμούς όπως είναι ο ελληνικός.

Μέχρι σήμερα οι ερευνητές στη Λάρισα (ιατροί, ψυχολόγοι και διαιτολόγοι) έχουν έλθει σε επαφή σε τυχαιοποιημένο δείγμα 2.200 άτομα της Λάρισας, ηλικίας άνω των 65 ετών από τα οποία όμως το 53% δηλαδή 1.150 άτομα, αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στη μελέτη, ενώ 1050 άτομα (40% άνδρες και 60% γυναίκες) δέχθηκαν και ολοκλήρωσαν την εξέταση.

Η μέσος όρος της ηλικίας των 1.050 συμμετεχόντων ήταν τα 72 έτη με μικρότερη ηλικία συμμετοχής τα 65 έτη, ενώ ο μεγαλύτερης ηλικίας συμμετέχων ήταν 93 ετών. Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες δεν είχαν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης αλλά αυτό ήταν κάτι αναμενόμενο μιας και η γενιά αυτή μεγάλωσε κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου και του Εμφυλίου Πολέμου. Έτσι 40% περίπου των συμμετεχόντων δεν είχαν τελειώσει το δημοτικό, ενώ ένα άλλο 37% είχε τελειώσει μόνο το δημοτικό.

Το κύριο επάγγελμα που δήλωσαν οι άνδρες συμμετέχοντες ήταν ανειδίκευτοι εργάτες (24%), ελεύθεροι επαγγελματίες (21%), αγρότες (16%), τεχνίτες (13%) και δημόσιοι υπάλληλοι (8%). Από τα κύρια επαγγέλματα των γυναικών συμμετεχόντων το 50% ανάφερε ως επάγγελμα αποκλειστικά την οικιακή εργασία, ένα 18% είχαν εργαστεί ως ανειδίκευτες εργάτριες, και 13% ως αγρότισσες.

Από τη μελέτη συλλέχθηκαν επίσης μια πληθώρα άλλων πληροφοριών των συμμετεχόντων που αφορούσαν το ιατρικό ιστορικό, τη φαρμακευτική αγωγή, τις καθημερινές δραστηριότητες, το άγχος, την κατάθλιψη, τις διαταραχές του ύπνου και τα κινητικά προβλήματα.

Από την εξέταση της μνήμης και των λοιπών νοητικών λειτουργιών του δείγματος των 1.050 ηλικιωμένων Λαρισαίων διαπιστώθηκαν διαταραχές στη μνήμη σε ένα ποσοστό 24%, διαταραχές από τον λόγο όπως για παράδειγμα είναι η εύρεση της κατάλληλης λέξης σε ένα ποσοστό 10%, διαταραχές στην ικανότητα διατήρησης της προσοχής και στην ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών σε ένα ποσοστό 13%. Επιπλέον, σε ένα ποσοστό 26% οι ηλικιωμένοι Λαρισαίοι παρουσίαζαν δυσκολίες στη διαχείριση πολλαπλών εντολών, ενώ ένα 23% είχε διαταραχή στην αντίληψη του χώρου που χαρακτηρίζει τα άτομα που μπερδεύουν τις διαδρομές ή χάνονται. Ωστόσο στο μεγαλύτερο ποσοστό των συμμετεχόντων οι παραπάνω διαταραχές δεν ήταν σοβαρού βαθμού που να συνιστά διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ.

Έτσι η ομάδα των ερευνητών έκρινε με βάση την κλινική εικόνα και την απόδοση στα διάφορα νοητικά τεστ ότι το 85% των συμμετεχόντων ήταν νοητικά υγιείς, ενώ ένα 5% των συμμετεχόντων πληρούσαν τα κριτήρια για διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ. Επιπλέον ένα ποσοστό περίπου 10% είχαν πρόδρομα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ που είναι μια κατάσταση που διεθνώς είναι γνωστή ως ήπια νοητική έκπτωση.

Αποκαλυπτικά ήταν επίσης τα ευρήματα από τη δίαιτα που ακολουθούν οι ηλικιωμένοι Λαρισαίοι. Μόνο το 1/3 του πληθυσμού των 1.050 συμμετεχόντων τηρούσε τις αρχές της μεσογειακής δίαιτας και είχε υγιεινή διατροφή. Άλλο 1/3 των συμμετεχόντων ακολουθούσε δίαιτα μέτριου διατροφικού κινδύνου και το υπόλοιπο 1/3 των ηλικιωμένων ανάφερε διαιτολόγιο υψηλού διατροφικού κινδύνου.

Όταν διερευνήθηκε η επίδραση της μεσογειακής δίαιτας στον κίνδυνο για εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ διαπιστώθηκε ότι η τήρηση των αρχών της μεσογειακής δίαιτας σχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο για ήπια νοητική έκπτωση και για ακόμη μικρότερο κίνδυνο για νόσο Αλτσχάιμερ».

Η μελέτη της Λάρισας, (σ.σ. θα ολοκληρωθεί όταν ο αριθμός των συμμετεχόντων φτάσει τα 1.500 άτομα οπότε και θα υπάρξουν οριστικά αποτελέσματα και συμπεράσματα) θα επεκταθεί και στον αγροτικό πληθυσμό, σε κάποια από τις επαρχίες του νομού, για το ενδεχόμενο ανίχνευσης διαφορών σε σχέση με τον αστικό πληθυσμό.

«Καλώ τους πολίτες της Λάρισας να αγκαλιάσουν αυτήν την πρωτοποριακή ερευνητική μελέτη η οποία ενδεχομένως να αναδείξει και να επιβεβαιώσει έναν από τους πρώτους προληπτικούς παράγοντες για την εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ» καταλήγει ο κ. Σκαρμέας, προσθέτοντας ότι τα προαναφερόμενα προκαταρκτικά ευρήματα έχουν ήδη παρουσιαστεί σε διάφορα επιστημονικά συνέδρια «πράγμα που αναμένεται να θέσει τη Λάρισα στο επίκεντρο του παγκοσμίου ενδιαφέροντος».

Β. ΚΑΚΑΡΑΣ