Του Αποστόλη Ζώη
Πέντε χρόνια ο χώρος του σπηλαίου της Θεόπετρας είναι ανοιχτός και το ενδιαφέρον Ελλήνων και ξένων επισκεπτών χρόνο με τον χρόνο μεγαλώνει, ενώ πολλά είναι και τα σχολεία που επισκέπτονται καθημερινά τον χώρο.
«Οι ανασκαφές στο σπήλαιο της Θεόπετρας ήρθαν να επιβεβαιώσουν την προς τα πίσω άρρηκτη συνέχεια του Νεολιθικού πολιτισμού με την παρουσία της Μεσολιθικής περιόδου για πρώτη φορά στη Θεσσαλία, αλλά και τη σύνδεση της τελευταίας με τις προγενέστερες βαθμίδες, την Ανώτερη και τη Μέση Παλαιολιθική, και να αποδείξουν με τα σχετικά ευρήματα πως και η καθιέρωση της καλλιέργειας και η κεραμική τεχνολογία υπήρξαν το αποτέλεσμα προσπαθειών πολλών χιλιετιών που μετέτρεψαν το άγριο σε καλλιεργημένο και τον πηλό σε κεραμεική» αναφέρει στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων η αρχαιολόγος Nίνα Κυπαρίσση-Αποστολίκα, επίτιμη διευθύντρια της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας του Υπουργείου Πολιτισμού, με αφορμή τη συμπλήρωση, φέτος, πέντε χρόνων από τότε που το σπήλαιο «αποκάλυψε» τους θησαυρούς του στο κοινό.
«Θα πρέπει να πούμε», προσθέτει η ίδια, «ότι υπήρξαμε τυχεροί που με τις επιπλέον ανασκαφικές εργασίες, οι οποίες απαιτήθηκαν για τα έργα του Γ' ΚΠΣ ευνοήθηκε ιδιαίτερα η Μεσολιθική περίοδος, καθώς αποκαλύφθηκαν σε διάφορα τμήματα του σπηλαίου νέα κατάλοιπα εστιών φωτιάς αυτής ακριβώς της περιόδου, η οποία αποδεικνύεται πολύ δραστήρια και παραγωγική, αφού και το κλίμα είχε βελτιωθεί και οι άνθρωποι φαίνεται πως είχαν πλέον την απαιτούμενη εμπειρία για να οδηγηθούν σταδιακά και στην καλλιέργεια και λίγο αργότερα και στην κεραμική τεχνολογία».
Η τελευταία (νεότερη) περίοδος χρήσης του σπηλαίου, διευκρινίζει η αρχαιολόγος, είναι η Νεολιθική, αν και ήδη έχουν πλέον τότε αναπτυχθεί μια σειρά υπαίθριων εγκαταστάσεων στη Θεσσαλία, μερικές εκ των οποίων κοντά στη Θεόπετρα, ώστε η χρήση του σπηλαίου από τον άνθρωπο κατά την περίοδο αυτή είναι πιθανό να έχει διαφορετικό χαρακτήρα, π.χ. περισσότερο συμβολικό. Φαίνεται, εξηγεί η ίδια, ότι στο τέλος της Νεολιθικής περιόδου, περίπου γύρω στα 4000 π.Χ., το σπήλαιο αποτέλεσε έναν χώρο «ιερού συμβολισμού» όπου έφθαναν αξιακά αντικείμενα από πολύ μακρινές αποστάσεις, ενώ δεν φαίνεται να κατοικείτο πλέον συστηματικά όπως παλιότερα.
Στο ερώτημα αν έχει αλλάξει και ο τύπος του ανθρώπου, η κ. Κυπαρίσση-Αποστολίκα, υποστηρίζει ότι κατά τη διάρκεια όλων αυτών των χιλιετιών χρήσης του σπηλαίου από τον άνθρωπο είναι πολύ πιθανό ότι άλλαξε και ο ανθρώπινος τύπος που ζούσε στην περιοχή, αφού από άλλες θέσεις της Ευρώπης είναι γνωστό ότι ο Ηomo Sapiens neanderthalensis χάνεται μετά τα 40.000 χρόνια περίπου και εμφανίζεται ο σημερινός σύγχρονος άνθρωπος Homo Sapiens sapiens, ενώ στη Μέση Ανατολή ο σύγχρονος άνθρωπος εμφανίστηκε ήδη από τα 100.000 χρόνια περίπου πριν από σήμερα.
«Στη Θεόπετρα ευτυχήσαμε να έχουμε βρει πέντε ανθρώπινες ταφές, δυο της Ανώτερης Παλαιολιθικής περιόδου, που χρονολογούνται στα 14.500 π.Χ. και τρεις της Μεσολιθικής περιόδου και αυτοί χρονολογούνται γύρω στα 7500. π.Χ.» επισημαίνει η αρχαιολόγος.
Ο τελευταίος, σύμφωνα με την ίδια, βρέθηκε το καλοκαίρι του 2006, με την ευκαιρία των έργων του Γ' ΚΠΣ. Επιπλέον, εδώ βρέθηκαν αποτυπώματα ανθρώπινων πελμάτων που ανήκουν σε πολύ παλαιότερα αρχαιολογικά στρώματα της Μέσης Παλαιολιθικής (χρονολογούνται σύμφωνα με τις χρονολογήσεις του CNRS πέραν των 100.000 χρόνων πριν από σήμερα, ώστε ευλόγως μπορούν να αποδοθούν σε προγενέστερο ανθρώπινο τύπο (Homo Sapiens neanderthalensis). Ή, αν ανήκουν στο σύγχρονο άνθρωπο, αυτό σημαίνει ότι ο τελευταίος έφτασε στον ελλαδικό χώρο πολύ νωρίτερα απ' ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη, δηλ. όπως περίπου στη Μέση Ανατολή. Τα ευρήματα αυτά είναι μοναδικά στον ελλαδικό χώρο και εξαιρετικά σπάνια σε παγκόσμια κλίμακα, και ελπίζουμε ότι θα συμβάλουν στη μελέτη της παρουσίας και της εξέλιξης του ανθρώπου στην Ελλάδα, η οποία βρίσκεται μεταξύ της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, ώστε είναι πιθανή η εμφάνιση του σύγχρονου ανθρώπου και εδώ πολύ νωρίτερα απ' ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Σημειώνεται ότι, σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες δημιουργίας Μουσείου, όπου θα εκτίθενται τα ευρήματα του σπηλαίου, σε έναν χρόνο από σήμερα, όπως εξηγεί η κ. Κυπαρίσση-Αποστολίκα.
