Ότι 9 χρόνια μετά την έναρξη της Επανάστασης αναγνωρίστηκε το κρατίδιο Ελλάς από την Οθ. Αυτοκρατορία και τη διεθνή κοινότητα είναι γεγονός. Αυτή η αναγνώριση όμως δεν είναι αποτέλεσμα της Επανάστασης, επειδή η τελευταία απέτυχε, εξαιτίας των εμφυλίων πολέμων μεταξύ των επαναστατών από τις αρχές του ’24 μέχρι και τα μέσα του ’26. Αλλά μετά την επιδρομή του Ιμπραήμ πασά όλες σχεδόν οι επαναστατικές εστίες είχαν συντριβεί. Ξένοι περιηγητές της εποχής γράφουν για ερήμωση, δυστυχία, πείνα και προσφυγιά από τα μέσα του ’25.

Στις 8/10/1827 μεικτός στόλος Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας υπό τον ναύαρχο Κόδριγκτον, κατέστρεψε τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο στο Ναβαρίνο, εξαιτίας του ότι ο Σουλτάνος δεν αναγνώριζε την αυτονομία Στερεάς, Πελοποννήσου και νησιών του Αιγαίου. Αποτέλεσμα της καταστροφής υπήρξε η απομάκρυνση των Οθωμανών και η επανάκαμψη στις εστίες των πληθυσμών των ελληνικών εδαφών. Η ναυμαχία του Ναβαρίνου είναι η τελευταία που έγινε εξ ολοκλήρου με ιστιοφόρα σκάφη. Η επίσημη αναγνώριση του ελληνικού Κράτους με συμφωνία και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ήρθε τρία χρόνια αργότερα, στη διάρκεια των οποίων με μεγάλες προσπάθειες του Καποδίστρια και των οπλαρχηγών της Επανάστασης αποκαταστάθηκε η ηρεμία και αποσοβήθηκε ο μεγάλος λιμός, που είχε δείξει τα δόντια του αρχές του 1827.

Σε αδρότατες γραμμές αυτή υπήρξε η πορεία της Επανάστασης. Αλλά γιατί Αγγλία και Γαλλία (η Ρωσία προσχώρησε πολύ αργότερα) θέλησαν να δημιουργήσουν το πρώτο ρήγμα στην Οθωμανική αυτοκρατορία, και μάλιστα όχι πολύ μετά τη γνωστή Συνθήκη της Βιέννης το 1815, όταν με πρωτοβουλία του Μέτερνιχ καταστρώθηκαν τα οριστικά σύνορα σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο; Στρατηγικά κατά πολλούς υπήρξαν τα συμφέροντα. Πρωτίστως όμως οικονομικά κατ’ άλλους. Ας δούμε τα γεγονότα. Μετά την έναρξη του πρώτου εμφυλίου μεταξύ Ελλήνων και στις αρχές του ’24, η «προσωρινή Κυβέρνηση» Κουντουριώτη, Μαυροκορδάτου και Κωλέττη, για να χρηματοδοτήσει τον αγώνα της εναντίον των Μωραϊτών ζήτησε και πέτυχε ως Ελληνική Κυβέρνηση τη χορήγηση δανείου από αγγλικές τράπεζες με την εγγύηση του αγγλικού Δημοσίου 800.000 στερλινών, με έκδοση 59% της ονομαστικής αξίας. Δηλαδή, όποιος δανείζει 59 εισπράττει 100. Αυτό δεν είναι τοκογλυφικό αλλά εγκληματικό δάνειο, που το πήρε ο Μαυροκορδάτος και το κατανάλωσε ολόκληρο στη σφαγή των Πελοποννησίων.

Όταν τελείωσαν τα χρήματα οι ίδιοι άνθρωποι ζήτησαν από τους Άγγλους και συμφώνησαν μαζί τους το ‘25, δεύτερο δάνειο ονομαστικής αξίας 2.000.000 στερλινών. Από το πρώτο δάνειο των 800.000 ήρθαν στην Ελλάδα 275.000 λίρες, και από το δεύτερο, που εκδόθηκε με τιμή 53,5% (!), ήρθε στην Ελλάδα μόλις το 1/9 του ποσού, αφού αφαιρέθηκαν τόκοι 2 χρόνων, προμήθειες, και ασφάλιστρα. Από το δεύτερο δάνειο ήρθαν στην επαναστάτες μόνο 232.000 στερλίνες. Η επαναστατική λοιπόν Κυβέρνηση πήρε στα χέρια της συνολικά 507.000, αλλά χρεώθηκε με 2.700.000 λίρες. Είναι ενδιαφέρον να πληροφορηθεί κάποιος αν και πότε εξοφλήθηκαν αυτά τα δάνεια. Εξοφλήθηκαν λοιπόν στο ακέραιο. Με τις εκτιμήσεις των ιστορικών τα τελευταία ομόλογα των δανείων εξοφλήθηκαν μετά 80 χρόνια. Πολλοί οικονομικοί αναλυτές θεωρούν, ότι η συνολική εξόφληση, λόγω των συνεχών ανανεώσεων, έγινε το 1978 (!!).

Όταν ο μεικτός συμμαχικός στόλος βρέθηκε στο Ναβαρίνο, το αναγνωρισθέν προηγουμένως (αρχές του 1827) από Γαλλία και Αγγλία, ανύπαρκτο όμως, ελληνικό κρατίδιο Στερεάς και Πελοποννήσου, χρωστούσε σε αγγλικές κυρίως και λιγότερο σε γαλλικές τράπεζες, το όχι ευκαταφρόνητο ποσό των 2.800.000 στερλινών. Ασύλληπτα μεγάλο ποσό για την εποχή. Επιπλέον, κατά με τις δανειακές συμβάσεις (διαβάστε «μνημόνια») οι τόκοι των δανείων αυτών επί των 2,8 εκατ. λιρών ανέρχονταν σε 5% ετησίως, δηλαδή 150.000 λίρες, όσο στοίχιζε, και κάτι περισσότερο, η συντήρηση του ελληνικού στόλου και στρατού της εποχής. Παράλληλα για την εξόφληση του δανείου, είχε υποθηκευθεί όλη η κρατική ελληνική γη. Πώς ήταν δυνατόν όμως, επαναστάτες χωρίς Κράτος να αποπληρώσουν ένα δάνειο και τους τόκους αυτού, αλλά και πώς μπορούσε να εξασφαλιστεί η πληρωμή από Δημόσια περιουσία περιοχών που ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία; Όταν δόθηκαν τα δάνεια αυτά, Άγγλοι και Γάλλοι γνώριζαν τα προβλήματα. Συμφώνησαν, ωστόσο, τους ληστρικούς δανειακούς όρους, έχοντας κατά νου, ότι αν πετύχαινε, η Επανάσταση θα δημιουργούνταν Κράτος υποθηκευμένο και αναγκασμένο να πληρώσει. Έτσι το 1827 τα δύο αυτά Κράτη αναγνώρισαν μονομερώς την ελληνική αυτονομία, και περίμεναν την έγκριση του Σουλτάνου, που όμως δεν ερχόταν. Έτσι κατέπλευσε ο στόλος στην Πύλο και, καθώς οι Τουρκοαιγύπτιοι δεν απομακρύνονταν από τον κόπο του Ναβαρίνου, ακολούθησε η γνωστή ναυμαχία, και η καταστροφή του στόλου του Ιμπραήμ. Μετά την απομάκρυνση των στρατευμάτων του τελευταίου οι επαναστάτες ανέπνευσαν και ύστερα από επίπονες διαπραγματεύσεις ακολούθησε όχι απλώς η αυτονομία αλλά η αναγνώριση κυριαρχία ελληνικού Κράτους και από την Πύλη.

Το πείραμα επαναλήφθηκε από τους Αγγλογάλλους στην «αυτοκρατορία του Μεξικού» στο β’ μισό του 19ου αι. Για να μπορέσουν οι Τράπεζες των κρατών αυτών να εισπράξουν τα δάνεια του επαναστάτη Χουάρες μεταξύ 1830 – 50, τα οποία ο Χουάρες δεν πλήρωνε, στάλθηκε γαλλικός στρατός 40.000 ανδρών στο Μεξικό. Καταδιώχτηκε ο Χουάρες και οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Αυστροουγγαρία) έστειλαν εκεί ως αυτοκράτορα τον Αυστριακό αρχιδούκα Μαξιμιλιανό. Εκείνος υπέγραψε σύμβαση με Αγγλία και Γαλλία, που αναγνώρισαν την «αυτοκρατορία», και ο «αυτοκράτωρ Μαξιμιλιανός» αναγνώρισε όλα τα δάνεια του Χουάρες και δύο νέα δικά του, με εξωφρενικούς για την εποχή τόκους. Αλλά και μετά τη διάλυση της αυτοκρατορίας, οι μετέπειτα Κυβερνήσεις του Μεξικού αναγκάστηκαν να εξοφλήσουν στο ακέραιο τα μεξικανικά δάνεια.

Κάπως έτσι έχουν τα πράγματα με την Επανάσταση και χρήσιμο είναι να έχουμε υπόψη αυτήν την πιο πάνω ερμηνεία των γεγονότων, που προσωπικά μου φαίνεται επαρκής.

Γράφει ο «Όμηρος»

(omhros.el@gmail.com, fb: Ομηρος Ελευθερία)