ιστορικός καθηγητής Βακαλόπουλος γράφει: «Για πρώτη φορά παρατηρείται μία τέτοια τάση φυγής προς ασφαλέστερα μέρη και μία μετατόπιση πληθυσμού σε τόσο σημαντική έκταση».
Κριτήρια για τη μετατόπιση ήταν: Πρώτον, η προσωπική ασφάλεια του φυγάδα, η περιφρούρηση της ζωής της οικογενείας και των προσώπων που εξαρτώνταν από αυτόν. Δεύτερον, η κατοχή και διατήρηση των μέσων παραγωγής, μεταξύ των οποίων το κυριότερο ήταν το έδαφος, για την παραγωγή προϊόντων επιβίωσης στη νέα μορφή κλειστής οικονομίας. Επίσης, η δυνατότητα αποκλειστικής χρησιμοποίησης των προϊόντων που αποκτούνταν, χωρίς τον κίνδυνο αφαίρεσής τους από τρίτους.
Τα ασφαλέστερα μέρη, βρίσκονταν κατά κανόνα σε υψηλά βουνά. Εκεί το πλήθος των φυγάδων έπρεπε να εκχερσώσει δασικά εδάφη για να τα καλλιεργήσει. Ιδιαίτερα, η φυγή ήταν εντονότερη στους δρόμους μετακινήσεως στρατιωτικών αποσπασμάτων ή ολόκληρων στρατιών, επειδή η μετακίνηση αυτή ήταν πραγματική συμφορά για τους ειρηνικούς κατοίκους των πόλεων και των χωριών που βρισκόταν κατά μήκος της διαδρομής. Διότι, κατά τον στρατιωτικό νόμο των Οθωμανών, όλα τα βάρη διατροφής, εφοδιασμού, στεγάσεως, ανήκαν στους κατοίκους των χώρων διαβάσεως των στρατευμάτων. Χώρια οι αυθαιρεσίες, διαρπαγές, ατιμώσεις και αιχμαλωσίες. Έτσι προτιμούσαν να καταφεύγουν στα βουνά, προκειμένου να διασώσουν τη ζωή τους και να αποφύγουν την αρπαγή νέων και κοριτσιών για τα χαρέμια και τους οντάδες των αξιωματούχων του στρατού.
Η φυγή στα βουνά, γινόταν συνήθως κατά μικρές ομάδες μεταξύ συγγενικών προσώπων και συγχωριανών. Οι φυγάδες μετέφεραν στους ώμους τους ελάχιστα πράγματα που θεωρούνταν τα πιο απαραίτητα. Λίγα ρούχα, κλινοσκεπάσματα, γεωργικά εργαλεία και κάποιο μικρό κοπαδάκι γίδια. Η πρώτη εγκατάσταση, ήταν πολύ προσωρινή και αμφίβολη. Τα λίγα τρόφιμα εξαντλούνταν γρήγορα και ώσπου να αποκτήσουν τροφοδοτική επάρκεια, αντιμετώπιζαν δραματικές καταστάσεις. Τότε τρεφόταν κυρίως με βελανίδια.
Η ιστορία έχει μιλήσει πολύ για το κρυφό σχολειό, δεν έχει μιλήσει όμως για την κρυφή κοινωνική ζωή μέσα στις σπηλιές των βουνών, στα πυκνά δάση και κάτω από τη γη ακόμα, προκειμένου να αποφύγουν την τυραννία του κατακτητή.
Τα βουνά της Πελοποννήσου, διατήρησαν κλεφταρματολικά σώματα μέχρι τα Ορλωφικά. Τότε εξαπολύθηκαν στίφη Τουρκαλβανών που ρήμαξαν τα πάντα, ακόμη και στα πιο απάτητα μέρη των βουνών. Η Πελοπόννησος καταστράφηκε εντελώς και βγήκε εντελώς αποδυναμωμένη από πληθυσμό και φυσικό πλούτο, ακόμη και στα δάση που ήταν καταφύγιο των χριστιανών Ελλήνων.
Αξιοσημείωτο είναι ότι ακόμη και οι Οθωμανοί εγκατέλειπαν την Πελοπόννησο και βγήκαν ωφελημένοι οι χριστιανοί κάτοικοι που αγόρασαν τα κτήματά τους και αναπτύχθηκε η τάξη των κοτσαμπάσηδων.
Ο λόρδος Βύρων που επισκέφτηκε την Ελλάδα το 1810, γράφει: «Η Ελλάδα δεν είναι τόπος κατάλληλος προς ευθυμίαν, αλλά προς μελαγχολίαν. Όσοι αρέσκονται εις την μελαγχολίαν, ας επισκεφθώσι την ιεράν ταύτην χώραν, ας διέλθωσι εν ειρήνη τα γοητευτικά δάση της, αλλ’ας φείδονται των λειψάνων της».
Τα βουνά και τα δάση, πέρα από καταφύγιο των εσωτερικών μεταναστών Ελλήνων, ήταν καταφύγιο και για τους κλέφτες. Εκεί ήταν η κατοικία τους και από τους κατοίκους των ορεινών χωριών βιοπορίζονταν τα απαραίτητα για την επιβίωσή τους.
Όταν λοιπόν ξέσπασε η επανάσταση, οι κλέφτες και εν πολλοίς οι αρματωλοί, αποτέλεσαν τα πρώτα ένοπλα τμήματα, για να στηριχθεί η επανάσταση.