συλλογιστική. Ασφαλώς δεν μας διαφεύγει το γεγονός ότι στο παρελθόν δύο αείμνηστοι πολιτικοί μας, ο Κων. Καραμανλής και η Μ. Μερκούρη, αλλά και πολλοί άλλοι πνευματικοί άνθρωποι, αρχαιολόγοι και πολιτικοί, ανακίνησαν το θέμα της επιστροφής, χωρίς όμως το παραμικρό αποτέλεσμα. Και φτάσαμε έτσι στα σημερινά, καθώς και πάλι δημιουργήθηκε το θέμα και ο Έλληνας πρωθυπουργός διατείνεται πως είναι αποφασισμένος να κάνει το παν, για να γυρίσουν τα μάρμαρα στον τόπο τους.
Βεβαίως, οι προθέσεις όλων είναι αγνές, επαινετές και εθνικά επιβεβλημένες. Όμως δεν εννοούμε, ίσως, να καταλάβουμε ότι, εκεί που φουσκώνουν τα μυαλά μας και με τη φαντασία μας επανατοποθετούμε τα γλυπτά στις μετόπες του Παρθενώνα, εκεί πάλι έρχεται η πραγματικότητα και προς απογοήτευσή μας μάς δείχνει τα μάρμαρα αυτά μέσα στα Βρετανικά μουσεία! Κι από κει και ύστερα αναζωπυρώνεται μέσα μας μια μόνιμη διλημματική απορία: Άραγε, όσοι κάθε φορά ανακινούν το θέμα της επιστροφής, γνωρίζουν την ιστορική αλήθεια ή τρέφουν ελπίδες αιθεροβάμονες; Γιατί, εάν δε γνωρίζουν την αλήθεια και ενεργούν με μόνα κίνητρα τις αγαθές των προαιρέσεις, τότε θα πρέπει οπωσδήποτε να μάθουν λεπτομερώς, και με τα ψιλά μάλιστα γράμματα, το πώς ο αλήστου μνήμης Thomas Bruce (Έλγιν) έκλεψε τα μάρμαρα αυτά, πώς τα μετέφερε στην Αγγλία, και πώς τελικά τα πούλησε στο κράτος, ώστε έτσι σήμερα να θεωρούνται “βρετανική” περιουσία. Εάν όμως τα γνωρίζουν όλα αυτά και από θέσεις ισχύος ως φορείς κύρους και εξουσίας εξακολουθούν να αναμοχλεύουν τα περί επιστροφής και τα τοιαύτα, τότε λίαν επαρκώς μπορεί ο κάθε νουνεχής Έλλην να τους καταλογίσει λαϊκισμό.
Χωρίς σε καμμιά περίπτωση να θέλω να γίνομαι άγγελος κακών ή να ενσπείρω απαισιοδοξία, θα το πω για πολλοστή φορά ότι τα μάρμαρα αυτά θα αποτελούν εσαεί για την Ελλάδα μια μελανή ιστορική ανάμνηση. Ήταν να μη φύγουν από εδώ και να μην πουληθούν στους Άγγλους. Τώρα πια τα έχουν στα μουσεία τους, “δικά” τους επί 220 συνεχή χρόνια, ενώ οι Έλληνες ή τα φανταζόμαστε ή τα βλέπουμε μέσα από εικόνες και φωτογραφίες...
Λοιπόν. Έχουμε και λέμε. Η κλοπή και το ξεπάστρεμα από τον αχρείο Έλγιν το 1802. (Σχετικό δημοσίευμα η Ομάδα έχουμε κάμει προ πολλού στην «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» με πάσα λεπτομέρεια). Κι αυτά έφυγαν από εδώ με πλαστό φιρμάνι, αλλά με την ανοχή και εν πολλοίς και τη συνέργεια των ελληνικών αρχών, και πουλήθηκαν ως “Ελγίνεια” έναντι 35.000 λιρών. Και έκτοτε έχουν περάσει 220 χρόνια, όπου στο μεταξύ οι Άγγλοι τα επιδεικνύουν ως “δικά” τους και τα εκμεταλλεύονται τουριστικά και πολιτισμικά, ενώ οι Έλληνες φωνάζουν κλαψουρίζοντας πως είναι δικά τους, σαν το μικρό και αδύναμο παιδάκι, που κάποιος μεγαλύτερος και πιο δυνατός τού πήρε το παιχνίδι, και εν συνεχεία το ειρωνεύεται και το εμπαίζει. Και το χειρότερο είναι πως τις φωνές των Ελλήνων τις ακούν όλα τα έθνη, αλλά κανένα δεν έρχεται εμπράκτως να δώσει τη στήριξή του.
Και σαν να μην έφταναν αυτά, εμείς οι ίδιοι, μέχρι πρότινος τα λέγαμε και τα γράφαμε ακόμα και στα σχολικά μας βιβλία “ελγίνεια”! Κι ίσως κάποιοι να νιώθουν και ξεχωριστή περηφάνεια που μας τα πήραν οι Άγγλοι και δεν τα άφησαν εδώ να σκουριάσουν μέσα στην... οξείδωση του Αττικού ουρανού. Αυτοί όμως πρέπει να σκεφτούν ότι οι απολίτιστοι εχθροί μας Τούρκοι δεν ξεκόλλησαν ούτε πετραδάκι. Ενώ οι πολιτισμένοι προστάτες μας Άγγλοι, αν μηχανικά, είχαν επινοήσει δύναμη, που θα σήκωνε την Ακρόπολη και θα τη μετέφερε στο Λονδίνο, θα το είχαν κάμει πράξη.
Κι όσοι επιμένουν ακόμα να ευελπιστούν ότι θα τα πάρουμε πίσω επικαλούμενοι διάφορα σαθρά και αβάσιμα επιχειρήματα και ανάμεσα σε αυτά μνημονεύουν το ότι δήθεν και ο λόρδος Μπάυρον μίλησε για... επιστροφή, αυτούς θέλουμε να τους ρωτήσουμε αν ο Μπάυρον συγκινήθηκε με τα μάρμαρα το 1809, όταν στάλθηκε, για το σκοπό που στάλθηκε στον Αλή Πασά, ή όταν το 1823 βρέθηκε στα Επτάνησα κι ύστερα στο Μεσολόγγι. Πάντως, για όσους γνωρίζουν πράγματα και καταστάσεις, για όσο ο ανεκδιήγητος αυτός play boy διέμεινε στην Ελλάδα, διέμεινε περνώντας “ζωή και κότα”. Αντιθέτως τα περί φιλελληνισμού και τα τοιαύτα αποτελούν φούμαρα.
Επιπρόσθετα, σχεδόν στο σύνολό μας οι Έλληνες φτάσαμε να μη γνωρίζουμε ότι τω καιρώ εκείνω οι πολιτικάντηδες που φιλοδοξούσαν να κυβερνούν την Ελλάδα -ο όρος δεν ισχύει σαφώς μόνο για τον Καποδίστρια- , όχι απλώς συνηγόρησαν υπέρ των Άγγλων, αλλά και στήριξαν με την εθνοκάπηλη πολιτική τους το ξεπούλημα του εθνικού και πολιτισμικού μας πλούτου. Κι αυτοί είναι που χειροκρότησαν τη δήλωση Άγγλου αξιωματούχου, όταν βλέποντας να ξεφορτώνονται τα μάρμαρα στην Αγγλία βγήκε και φώναξε: «...επιτέλους, τα μάρμαρα αυτά επέστρεψαν στην πατρίδα τους ...». Ναι, ακριβώς έτσι! Και μεις τώρα περιμένουμε την επιστροφή των μαρμάρων στην πατρίδα τους ύστερα από κατακράτηση 220 χρόνων...
Επιπλέον, αυτοί οι πολιτικάντηδες υπηρετούσαν παντί τρόπω τους Άγγλους, μόνο και μόνο για να παίρνουν τα δάνεια και να τα «τρώνε με τους Ελληνάδες των» κατά τη συχνή ρήση του Κωλέττη! Κι αυτοί είναι που δέχτηκαν να μην υπάρχει ελληνική υπογραφή στο Διακανονισμό Κων/λεως (21-7-1832) με τον οποίο η Ελλάδα έγινε κράτος, αφού με υπογραφή του Άγγλου πρεσβευτή Στ. Κάννινγκ αγόρασε το πατροπαράδοτο έδαφός της έναντι 40.000.000 γροσίων από τους Τούρκους. (Πωλητής του εδάφους υπογράφει ο Τούρκος υπουργός εξωτερικών Μεχμέτ Περτέφ).
Αλλά: Τόση προστασία λοιπόν και βοήθεια είδαμε από τους φίλους μας τους Άγγλους. Αξίζει άραγε να τους κακίζουμε γιατί μας πήραν 253 γλυπτά απ’ τον Παρθενώνα, μια Καρυάτιδα και αναρίθμητα άλλα αντικείμενα; Κάποιοι ελαφρά τη συνείδηση εξακολουθούν ακόμα να λένε: «έχουμε και δίνουμε». Σωστά. Αλλά δεν ξέρω τι θα λένε πια όταν δεν θα έχουμε. Γιατί με τέτοιες θεωρίες και πρακτικές δεν θα έχουμε σε λίγο...
Θα μπορούσαμε πολλά να πούμε. Μένουμε όμως εδώ, γιατί όσο τα σκαλίζουμε, τόσο σταλάζει μέσα μας ένας μνησιπήμων εθνικός πόνος. Και αυτός ο πόνος γίνεται πιο έντονος, όταν ακούμε την κοροϊδία κάποιων βρετανικών κύκλων ότι προτίθενται να μας δανείσουν τα μάρμαρα. Πάντως, εάν φτάσουμε σε κάτι τέτοιο -που τελικά οι Άγγλοι δεν θα το κάνουν-, τότε είναι που θα πέσουμε στον έσχατο εθνικό εξευτελισμό...
Για την Ομάδα Ιστορικής Έρευνας Αγιάς «Δημήτρης Αγραφιώτης»
Οδυσσέας Β. Τσιντζιράκος
